Turismo​—Sangalubongan nga Industria

Babaen ti mannurat ti Agriingkayo! idiay Bahamas

KAANO ti naudi a panangibagam, ‘Masapul nga agbakasionak’? Nalabit mariknam a masapul laeng a panawam ti inaldaw a pakasikoram. Napadasam kadin ti nagbakasion iti adayo a lugar? Usigem daytoy: Idi napalabas a nasurok la bassit a maysa a siglo, kaaduan a tattao ditoy daga ti di unay a nagbakbakasion. Kanayonanna, kaaduan a tattao ti nangbusbos iti intero a panagbiagda iti lugar a sumagmamano laeng a kilometro manipud iti lugar a nakaipasngayanda. Ti panagbiahe iti adayo a lugar tapno agpalpaliwa wenno agadal ket pribilehio laeng idi ti sumagmamano a mannakigasanggasat ken nabaknang a tattao. Ngem ita, ginasut a ribu a tattao ti makapagdaliasaten iti sabali a lugar iti pagilianda wenno uray pay iti lubong. Ania ti nangyeg iti panagbalbaliw?

Kalpasan ti industrial a rebolusion, minilion a tattao ti nagaramid kadagiti tagilako ken nangipaay kadagiti serbisio. Gapu iti dayta, ad-adu ti timmaud a panguartaan ken dakdakkel ti mateggedan. Adu met ti naaramid a makina gapu iti idudur-as ti teknolohia a nangsukat iti adu a trabahador ken nangpabassit iti adu a gasto. Daytoy ti nakaipaay iti ad-adu a nawaya a tiempo kadagiti tattao. Gapu kadagitoy a kasasaad, idi ngalay ti dekada 1900, ti pannakausar ti ad-adu a nalaklaka a pagluganan ti adu a pasahero ti rimmang-ayan ti turismo. Kalpasanna, babaen iti panangipabuya kadagiti ladawan ti adayo a luglugar kadagiti pagtaengan iti intero a lubong, ti kabarbaro a naimbento nga industria ti komunikasion para iti adu a tattao ti nangparegta iti tarigagayda nga agbiahe.

Nagbanag daytoy iti napartak ti panagsaknapna nga industria ti sangalubongan a turismo. Ipakpakauna ti World Tourism Organization (WTO) nga umadu ti bilang ti tattao nga agbiahe iti intero a lubong manipud 613 a milion idi 1997 agingga iti 1.6 a bilion inton tawen 2020​—ket awan ti makita nga ibabassit dayta ita a tiempo. Daytoy nga iyaadu ket napakuyogan met iti iyaadu dagiti negosio, pagayuyangan, ken pagilian a mangitukon iti adu a pasilidad para kadagiti turista.

Adu a Pagilian ti Makipaset iti Negosio ti Turismo

Iti kasayaatan a kasasaad, ti turismo ket makagunggona iti amin. Maliklikan ti turista ti inaldaw a pakasikoranna ket agnam-ay, maliwliwa, wenno makaadal. Ngem ania met ti magunggona dagiti pagilian wenno tattao nga agserbi? Ti internasional a turismo ket epektibo a pamay-an tapno makagun-od dagiti pagilian iti kuarta manipud iti sabali a pagilian. Kasapulan ti kaaduan a pagilian ti kuarta a pagbayadda kadagiti tagilako ken serbisio a masapul nga angkatenda iti sabali a pagilian.

Kinapudnona, kinuna ti report ti WTO: “Ti internasional a turismo ti kadakkelan a panguartaan ti lubong ken maysa a napateg a mangbalanse kadagiti babayadan ti adu a pagilian. Ti kuarta manipud sabali a pagilian a naggapu iti internasional a turismo ket nakagteng iti US$423 a bilion idi 1996. Linab-awanna ti panaglako iti dadduma pay a pagilian kadagiti produkto ti petroleo, de motor a lugan, alikamen ti komunikasion, lupot wenno aniaman pay a produkto ken serbisio.” Kastoy ti nailanad iti dayta met la a report: “Ti turismo  ket industria a kapapartakan ti panagdur-asna ngem iti dadduma pay nga industria,” ket inrepresentarna ti “aginggat’ 10 a porsiento ti Gross Domestic Product iti lubong, wenno ti gatad ti amin a banag ken serbisio a mapataud malaksid ti mabirokan dagiti naipuonan iti sabali a pagilian.” Di ngarud pakasdaawan a kaaduan a pagilian, agraman ti sumagmamano manipud iti dati nga Union Soviet, ti makipaspaseten​—wenno agap-apura a makipaset​—iti internasional nga industria ti turismo.

Mausar ti mabirokan ti gobierno iti turismo a pagpasayaat kadagiti imprastraktura, mangipaay iti nangatngato a kalidad ti edukasion, ken dadduma pay a kasapulan unay ti nasion. Dandani amin a gobierno ket maseknan a mangipaay iti panggedan kadagiti umilida. Dagiti trabaho a pinataud ti turismo ket makatulong iti daytoy a pakasapulan.

Tapno idemostra ti mabalin nga epekto ti turismo iti ekonomia ti pagilian, amirisem a pagarigan ti Bahamas. Bassit dayta a nasion a buklen dagiti isla a masarakan iti wangawangan ti Gulf of Mexico iti nagbaetan ti Florida, idiay Estados Unidos, ken ti isla ti Cuba. Ti Bahamas ket awanan iti adu a mailako a produkto ti agrikultura ken dandani awanan kadagiti materiales a mausar iti panagaramid kadagiti produkto. Ngem addaan dagitoy nga isla iti nabara, nalitnaw a tropikal nga aplaya, bassit a populasion nga agarup kakapat laeng a milion a mannakigayyem nga umili, ken asideg dayta iti Estados Unidos​—napagtitipon dagitoy a pakairanudan tapno mapataud ti dumurdur-as nga industria ti turismo. Ngem ania ti nasken tapno maipaay kadagiti turista ti makaay-ayo ken natalged a panagbakasion?

Panangpennek Kadagiti Moderno a Bakasionista

Idi nangrugi ti internasional a turismo, ti panagpasiar iti sabali a pagilian ket saan unay a makapnek iti adu a biahero​—malaksid pay kadagiti rigat iti panagbiahe kadagidi a panawen. Ngem iti kaaldawantayo, gapu iti nasaknap a komunikasion, addan ti pamalatpatan ti adu maipapan kadagiti adayo a lugar a mabuya iti telebision uray dida pumanawen iti pagtaenganda. No kasta, dagiti pagayuyangan ket makarit itan a pagbalinenda a naisangsangayan a kapadasan ti panagbakasion babaen ti panangipaayda iti kinanam-ay ti pagtaengan wenno ti nasaysayaat pay a serbisio. Kasta met, tangay adu a turista ti masansan nga agbiahe, masansan nga agkokompetensia dagiti pagbakasionan iti intero a lubong.

Daytoy ti nangpaadu kadagiti naisangsangayan a pakaallukoyan ken pagayuyangan. Usigem, kas pagarigan, ti maysa a nagdakkel a nasaliwanwan nga otel ditoy Bahamas. “Ti disso ket nadisenio a mangipaay iti pudpudno a di malipatan a kapadasan,” kuna ni Beverly Saunders, direktor iti pannakapasayaat ti urnos iti otel. “Ngem panggepmi a pasayaaten pay. Kayatmi met a diyonto pulos a malipatan ti pannakilangenyo kadagiti umilimi.” Kasano a mapennek dagita a pagayuyangan ti kasapulan dagiti bisitada?

Ti Di Makita ti Publiko a Trabaho iti Maysa a Pagayuyangan

“No mapno ti 2,300 a kuarto ti otelmi, mabalin nga addaankami iti 7,500 agingga iti 8,000 a bisita a penkenmi a mammaminsan,” kuna ni Beverly. “Kasta unay ti panagplano ken panangibanagmi iti trabaho. Ti urnos a kasapulan tapno mapennek dagiti kasapulan amin dagitoy a bisita ket kaasping ti panangtarawidwid iti bassit a siudad ngem ad-adu la ngamin dagiti karit. Masapul nga adda magun-odan a taraon a kayat ken nakairuaman a kanen dagiti bisitami no addada iti pagtaenganda. Ngem tapno nakallalagip ti panagbakasionda, masapul met a mangipaaykami kadagiti karkarna a makan ken pagpalpaliwaan. Iti adu a pagayuyangan, 50 a porsiento wenno ad-adu pay kadagiti trabahador nga agserbi kadagiti bisita ti naipamaysa iti serbisio a panangipaay iti taraon ken inumen.”

Kaskasdi, kas kuna ni I. K. Pradhan iti salaysayna a “Socio-Cultural Impact of Tourism idiay Nepal,” “kadagiti amin a banag a mangikeddeng iti pudno a kinaragsak ken pannakapnek bayat ti panagbiahe, awanen ti napatpateg pay no di ti panangtrato dagiti lokal a tattao kadagiti bisita ken ti kinatalged a mapasaranda.”

Kasano nga ipaay dagiti nadur-as a pagayuyangan iti intero a lubong ti makapnek unay a serbisio kadagitoy a banag? Kastoy ti insungbat ti maysa nga ehekutibo a mangay-aywan iti panagsanay para iti kangrunaan a pagayuyangan idiay  Bahamas: “Di agsarday a panangsanay, panangipatungpal iti makaay-ayo a kababalin, panangisuro ken panangkorehir tapno kanayon a maipaay ti nagsayaat a serbisio. Gagangay a makaay-ayo ti kababalin ti kaaduan a taga Bahamas. Ngem narigat ti kanayon nga agbalin a mannakigayyem, makaay-ayo, ken nakaisem. Isu nga iyunay-unaymi nga aniaman ti trabahoda, masapul nga agtignayda a propesional a kas iti doktor, abogado, wenno ahente ti insurance. Siiinget a surotenmi dagiti internasional nga annuroten iti tunggal serbisio a sagrapen ti amin a turista. Kas maysa a grupo, no ad-adda a sigagaget a tungpalenmi dagitoy nga annuroten, nasaysayaat ken kanayon a nangatngatonto ti kalidad ti panagserbimi.”

Ti Kasumbangirna a Kasasaad

No nakapagbiahekan, nakitam kadin a nupay naannad ti panangiplano, kanayon nga adda paggastuan a dimo naisaganaan? Kasta met laeng ti napadasan dagiti agserserbi iti turismo.

Ti “industria ti turismo ket mabalin nga adu ti maipaayna a pakagunggonaan iti dumurdur-as a kagimongantayo,” kuna ni Pradhan, a nadakamat itay. Ngem kunana a no awan dagiti umiso a pamuspusan, “mabalin met a rumsua dagiti di masolbar a parikut ti kagimongan.” Innayonna pay: “Masapul a sisasagana ken sipapanunot[kami] a naimbag iti nadumaduma nga epekto ti moderno a turismo.” Ania dagiti parikut a tuktukoyenna?

“Kadagiti nasion nga aduan kadagiti turista, dandani kanayon a mapasaranda dagiti nakaro, nupay di inggagara, a pannakapukaw ti nakaisigudan a pamay-an ti panagbiag. Iti dadduma a lugar, napukawen ti lokal a kultura.” Kasta ti panangdeskribir ti maysa a nangato nga opisial iti Ministri ti Turismo ditoy Bahamas a ni Cordell Thompson maipapan iti maysa a gagangay a dakes nga epekto. Ipagpannakkel ni Thompson ti amin a nagsayaat nga epekto ti turismo iti pagilianna. Ngem admitirenna a ti panagbiag iti pagilian a kanayon nga ad-adu dagiti bakasionista ngem iti bilang dagiti umili ket nangpataud iti adu a di napakpakadaan nga epekto.

Kas pagarigan, dadduma a mangkadua kadagiti turista ti mangrugin a mangipagarup inton agangay a kanayon nga agbakbakasion ti bisita. Mabalin a tuladen ti umili ti estilo ti panagbiag ti bisita. Saan a maapektaran ti dadduma iti kasta. Ngem gapu ta adu a tiempo ti busbosenda a makiay-ayam kadagiti bisita, inton agangay iwaksidan ti nakairuamanda nga estilo ti panagbiag. No dadduma, dagiti pasilidad a naibangon para kadagiti turista ket kanayonen nga usaren dagiti umili isu a mabaybay-anen dagiti disso iti komunidad nga us-usaren ti katutubo a kultura ket inton agangay, saanton a pulos a mausar dagita.

Adda parikut ti adu a nalatak nga internasional a pagbakasionan dagiti turista ta kayatda ti gunggona ngem dida kayat ti epektona. Kayatda ti mabirokan a kuarta gapu kadagiti adu a bisita. Ngem madanaganda kadagiti problema iti kagimongan a pinataud dagiti negosio a naipasdek tapno mangpennek kadagiti turista nga agtarigagay kadagiti dakes nga aramid.

Kalkalainganna a Turismo

Tangay dadduma kadagiti dakkel a panguartaan ti moderno a turismo ket mangpataud kadagiti epekto a mamagpeggad iti mismo a panagtultuloyna, kanayonen a mangngegan ti makuna a “kalkalainganna a turismo.” Ipakita daytoy a mabigbigbigen ti dadduma a tattao a dagiti apagbiit a pagimbagan ti sumagmamano nga aramid ti dakkel ti panguartaanna a turismo ti mamagpeggad a ‘mangpapatay iti ganso nga agit-itlog iti balitok,’ wenno ti pannakadadael ti mismo a gubuayan ti narang-ay a panguartaan. Masapul a mataming ti sumagmamano a narigat nga isyu tapno ti industria ket agtalinaed iti agnanayon.

Ti epekto ti turismo iti aglawlaw, ti epektona kadagiti katutubo a kultura, ti panagtunos ti kalat dagiti pagayuyangan a nairanta a panguartaan ken dagiti dadakkel a lugar a pagayuyangan a nairanta nga agpaay kadagiti panggep ti agsangaili a pagilian ti sumagmamano kadagiti masansan nga agkokompetensia a pakaseknan a rumbeng a mapagtutunos iti masakbayan. Kadagiti nabiit pay a bulan, dagiti pakaseknan maipapan iti kinatalged ken seguridad ti nangpataud iti adu a pinansial a pukaw ti industria ti panagbiahe, ket masapul met a mataming dagitoy inton agangay. Makitanto pay laeng no kasano nga apektaran dagitoy ti idudur-as ti moderno a turismo iti masakbayan.

Inton sumaganad nga iplanom a liklikan dagiti kadawyan a pakasikoram ken agpalpaliwaka iti pagayuyangan nga adayo iti pagnanaedam, nalabit saanmon a tagtagilag-anen daytoy kadakkelan nga industria iti lubong, ti nasional ken internasional a turismo.

 [Ladawan iti panid 15]