No Kasano a Natungpal ti Arapaapko

KAS INSALAYSAY NI ALENA Z̆ITNÍKOVÁ

Idi dumakdakkelak idiay Czechoslovakia, maysa a pagilian a sakup ti Soviet, segseggaan ti pamiliami a makita ti inkari ti Komunismo a natalna a lubong. Ngem nagpatingga ti arapaap ti Komunismo a mangpataud iti naragsak ken nagkaykaysa a kagimongan idi narbek ti Union Soviet idi 1991. Palubosandak a mangisalaysay no kasano a natungpal ti arapaapko iti sabali a pamay-an.

IDI Setiembre 12, 1962, naipasngayak iti maysa a pamilia dagiti napasnek a Komunista nga agnanaed iti Horní Benešov, maysa a purok nga agarup 290 a kilometro manipud Prague. Agtalek ni tatangko kadagiti kalat ti Komunista ket sinurotna dagitoy. Pinadakkelna met ti dua a manongko ken dakami nga agkasingin kadagitoy a kalat. Insuronakami a babaen ti sigagaget a panagtrabaho ken nasayaat a panagbiag, makatulongkami a mangpataud iti nasaysayaat a kagimongan. Imbilangna ti Komunismo a kasayaatan a kita ti gobierno isu a siaaktibo a sinuportaranna dayta.

Masansan a tumabuno idi ni Tatang kadagiti gimong a pakaitan-okan ti Komunismo. Inumsina ti relihion gapu iti kinamanaginsisingpet dagiti iglesia, ket naisuro ken namatikami nga awan ti Dios. Patien idi ni Tatang nga inton maaddaan ti amin a tao iti pagtaengan ken umdas a taraon, agbalindanto a nasaysayaat a tattao ket agbiagda a sitatalna. Adun ti naammuak maipapan iti dayta nasayaat a namnama bayat a dumakdakkelak. Pinatik ti amin nga insuro ni Tatang kadakami, ket determinadoak met a mangsuporta iti Komunismo.

Kas ubing a babai, nagsaganaak nga agbalin a payunir, kas pangawag kadagiti miembro ti Young Pioneers, ti nalatak nga organisasion dagiti agtutubo a Komunista. Naidagadag kadagiti payunir a patanorenda dagiti naimbag a kalidad ken sipapasnek nga ayatenda ti pagilianda. Idi siam ti tawenko, sipapasnek a sinapataak ti kinapayunirko ket naikkannak iti nalabaga a bandana nga usarek. Napalubosanak met nga agkawes iti pormal nga uniporme ti payunir kadagiti espesial nga okasion. Inkagumaak ti agbalin a mapagulidanan a payunir. No mangngegko idi nga agsao dagiti kaeskuelaak iti naalas a sasao, bagbagaak ida, ket ipalagipko a saan a kasta ti panagsasao dagiti payunir nga ubbing a babbai.

Ngem idi agangay, nangrugin a nabigbigko nga adu nga agkunkuna a Komunistada ti di mangsupsuportar iti kalat dagiti Komunista. Imbes a liklikanda ti pagannayasan ti tao nga agagum ken  umapal, takawenda ti sanikua dagiti tattao. Uray no parparegtaenda ti dadduma nga agtrabaho para iti pagimbagan dagiti tattao, isuda a mismo ti di mangaramid ti kasta. Kinapudnona, limmatak ti pagsasao a: “Daydiay saan nga agtakaw, takawanna ti pamiliana.” Nangrugin nga inyimtuodko iti bagik, ‘Apay a nagadu ti aginsisingpet? Apay a manmano ti mangsupsuportar kadagiti nagsasayaat a kalat ti Komunismo? Apay a di unay naballigi dagiti panangikagumaan?’

Panawen ti Panangutob Manen

Idi addaak iti ngalay ti kinatin-edyerko, nakikaduaak iti kaeskuelaak a ni Alena iti dadduma a paset ti bakasionko no kalgaw. Maysa a rabii, sinarungkarannakami ti natataengan a gayyem ni Alena nga agnagan Tanya. “Adda nakapatpateg a banag a masapul nga ibagak kadakayo,” kinunana. “Kombinsidoakon nga adda Dios.” Nasdaawkami iti konklusionna. Kalpasan ti pannakasdaawmi, agsasarunon dagiti sinaludsodmi kenkuana. “Ania dagiti pammaneknekmo?” “Ania ti langana?” “Sadino ti pagnanaedanna?” “Apay nga awan ti ar-aramidenna?”

Saggaysa a sinungbatan ni Tanya dagiti saludsodmi. Inlawlawagna kadakami nga orihinal a panggep ti Dios a ti daga ket agbalin a paraiso a pagtaengan ti sangatauan ken dineskribirna no kasano a matungpal daytoy a panggep inton agangay. Idi impakitana kadakami iti Biblia dagiti kari maipapan iti nadalus a daga a pagtaengan dagiti naimbag, nasalun-at a tattao a maseknan iti maysa ken maysa, ammok a dagitoy ket umasping kadagiti kari a patpatiek. Ngem siguradoak a no ibagak ken Tatang a maibanag dagitoy nakaskasdaaw a banag babaen ti Pagarian ti Dios​—saan a babaen ti Komunismo​—dinto maay-ayo.

Kinapudnona, naminsan idi innem wenno pito siguro ti tawenko, di ammo dagiti dadakkelko nga adda kaarrubami nga ubing a babai a nangitugot kaniak iti simbaan. Adda salaysay iti Biblia nga inestoria ti padi, ket nagustuak unay dayta isu a kayatko a maammuan ti ad-adu pay nga impormasion. Nangalaak pay ketdi iti sumagmamano a narelihiosuan a pagbasaan. Idi imbagak kadagiti dadakkelko, pinaritandak a mapan manen iti simbaan, ket dinadaelda ti amin nga inyawidko. Tapno nalawag ti amin, binaotnak ni Tatang.

Kalpasan dayta, saanen a pulos a nadakdakamat ti Dios idiay balaymi. Pinatik a dagiti laeng nalaka a mamatpati ken di nakaadal a tattao ti mamati iti Dios ken partuat laeng ti tao ti relihion. Idiay eskuelaan, naisuro kadakami a tangay adda dagiti pasamak a dimi maawatan, basta inimbento laeng ti tattao ti kapanunotan maipapan iti Dios. Ngem adtoy ti maysa a nalaing a babai a ni Tanya​— kinapudnona, maysa a maestra​—ket mamati iti Dios! Kinunak iti un-unegko: ‘Mabalin a pudno ti ibagbagana!’

Makaallukoy ti panagsao ni Tanya ta uray la a nakombinsirkami a patienna ti ibagbagana. Isu a sinaludsodmi, “Tanya, ania ti nangkombinsir kenka a talaga nga adda Dios?”

“Ti Biblia,” kinunana. “Amin a saludsodyo ket masungbatan ti Biblia. Kayatyo kadi nga ad-adda a maawatanyo dayta?”

Ammok a di maay-ayo dagiti dadakkelko no rugiak ti agadal iti Biblia. Ngem talaga a kayatko a maammuan ti ad-adu pay. Isu nga inted ni Tanya kaniak ti address ni Ludmila, maysa kadagiti Saksi ni Jehova nga agnanaed iti asideg ti balaymi idiay Horní Benešov. Bayat a sinukimatmi a dua ken ni Ludmila dagiti kari ti Dios maipapan iti paraiso ditoy daga, inyimtuodko iti bagik, ‘Ania ti mangipanamnama kaniak a pumayso amin dagitoy?’

Imbaga kaniak ni Ludmila a masapul nga ad-adu pay ti maammuak maipapan iti Dios tapno mamatiak kenkuana ken kadagiti karina. Manipud iti panagadalmi, nakombinsirak a saan a naiparna a rimsua ti daga ken ti adu a naririkut a biag nga adda ditoy. Masapul a bigbigek nga adda la ketdi ti nakalalaing a Namarsua. Nabigbigko a nainkalintegan unay ti Biblia no kunaenna: “Tunggal balay adda nangibangon, ngem ti nangibangon iti amin a bambanag isu ti Dios.”​—Hebreo 3:4.

Kayatko a maammuan ti pamiliak dagitoy a banag. Ngem ammok a dida interesado, isu a diak imbagbaga kadakuada. Pagammuan ta maysa nga aldaw, nakasarak ni Nanang iti maysa a panid a natnag manipud iti daanen a Biblia a naited kaniak. Mariribukan unay dagiti dadakkelko.

Panagsaritami ken Tatang

Idi napasingkedanen ti panagatap ni Tatang a makium-umanak kadagiti Saksi ni Jehova,  nagpakadua kaniak nga agpagnapagna. “Masapul a gupdem a dagus ti amin a pannakilangenmo kadagitoy a tattao,” indagadag ni Tatang. “No madika, diakto makapagtultuloy nga agserbi a mayor iti puroktayo. Madadaelmo ti karerak. Masapul nga agikkatakto iti opisina ket agsubliak iti paktoria a dati a pagtartrabahuak. Maibabainmo ti intero a pamilia.”

“Ngem, Tatang, nainkalintegan a libro ti Biblia, ket nagsayaat ti pammagbagana maipapan iti panagbiag,” impakaasik.

“Saan, Alenka,” inlawlawag ni Tatang, “Diak kasapulan ti Biblia wenno ti Dios tapno naragsakak. Inaramidko ti amin babaen ti im-imak. Awan ti timmulong kaniak. Masdaawak man ta patiem ti kasta a kinamaag! Masapul nga agbiagka iti pudno a biag, makiasawa, ken maaddaanka iti annak, ket makitam a naragsakkanto uray awan ti Dios.”

Dakkel ti epekto ti panangpilit ni Tatang kaniak. Iti apagbiit, nangrugin a nagduaduaak ti pammatik, a nakapuy pay la idi ti pamuonna. Agpayso a nabaybayag nga am-ammok ni tatangko ngem kadagiti Saksi ni Jehova, ket kanayon a mariknak a natalgedak idiay balay. Siguradok a naimbag ti panggep ni Tatang. Ammok nga ay-ayatennak, isu nga inkarik nga isardengko ti agadal iti Biblia. Di nagbayag, idi agtawenak iti 18, naturposko ti panageskuelak ket nagtrabahoak ditoy Prague, ti kabesera ti pagilianmi.

Ti Biagko Ditoy Prague

Nakapagtrabahoak iti maysa a banko, ket sinegseggaak a maammuan ti pudno a biag a kinuna ni Tatang a maibanag babaen ti Komunismo. Ngem di nagbayag, nakitak a saan met a naragragsak dagiti tattao iti siudad ngem dagidiay kailianmi. Kinapudnona, gagangayen ti imoralidad, kinamanaginsisingpet, kinaagum, ken panagbartek.

Kamaudiananna, maysa a Saksi iti asideg ti pagtaenganmi idiay Horní Benešov, a bumisbisita idi ditoy Prague, ti nangyurnos a bisitaendak dagiti Saksi. Gapu iti dayta, adda babai nga agnagan Eva a taga Prague a nangyadal manen iti Biblia kaniak. Iti ngudo ti tunggal panagadal, iyimtuod ni Eva, “Kayatmo kadi nga umayak manen inton sumaganad a lawas?” Pulos a dina impilit ti opinionna kaniak, nupay no dadduma, dinamagko no ania ti aramidenna no isut’ adda iti kasasaadko.

“Diak maibaga kenka no ania ti aramidek,” kinunana. Kalpasanna, iturongna ti atensionko iti maysa a paset ti Biblia a nakatulong kaniak nga agdesision. Dakkel idi a pakaseknak ti relasionko kadagiti dadakkelko, isu a dinamagko no masapul a diak makilangenen kadakuada. Inukag ni Eva ti Exodo 20:12, a sadiay kuna ti Biblia a masapul a dayawentayo ti dadakkeltayo. Kalpasanna inyimtuodna, “Ngem adda kadi rumbeng nga ipangpangrunatayo ngem iti dadakkeltayo?”

Gapu ta diak sigurado, inukagna ti Biblia iti sasao ni Jesu-Kristo: “Ti addaan dakdakkel a panagayat iti ama wenno ina ngem kaniak saan a maikari kaniak.” (Mateo 10:37) Isu a naawatak a nupay maikari iti dayaw dagiti dadakkelko, rumbeng a dakdakkel ti panangipategko ken Jesus, ken kasta met ti nailangitan nga Amana. Kanayon nga impatuldo ni Eva ti maysa a napateg a prinsipio ti Biblia, ket kalpasanna binay-annak nga agdesision.

Agsupiat nga Interes

Kamaudiananna, idi Setiembre 1982, naawatak kas estudiante iti kolehio ditoy Prague, a nagadalak iti agronomia. Ngem di nagbayag, nabigbigko a diak maasikaso a naimbag ti kursok iti kolehio a kagiddan ti tarigagayak a panagadal iti Biblia. Isu nga imbagak iti maysa kadagiti propesorko a pampanunotek ti agsardeng nga agkolehio. “Ibaonka iti maysa a makaawat ken makatulong kenka,” kinunana. Inyurnosna ti pannakisarita kaniak ti dekano iti kolehio.

Umuna, nagimtuod ti dekano kaniak: “Apay a kayat ti kalaingan nga estudiantemi ti agsardeng nga ageskuela?”

“Agsipud ta awan tiempok iti dadduma pay a banag a paginteresak,” kinunak. Agsipud ta maparparitan idi dagiti Saksi ni Jehova idiay Czechoslovakia, awan ti panggepko a mangibaga kenkuana no apay a kayatko ti agsardeng. Ngem kalpasan ti dua nga oras a panagsaritami, impagarupko no mapagtalkak. Isu nga imbagak kenkuana nga agad-adalak iti Biblia.

“Paggiddanem nga adalen ti Biblia ken ti Marxismo,” kinunana. “No kasta agpilika.” Kasla parparegtaennak pay ketdi nga agadal iti Biblia!

 Natungday ti Kumplot

Ngem kabigatanna, napan ti dekano ken ti propesorko iti purokmi tapno bisitaenda ti dadakkelko. Pinakdaaranda ida a makium-umanak iti napeggad ken maparparitan a sekta ket imbagada kadakuada a kayatko ti agsardeng nga agkolehio. “No agsardeng ti balasangmo nga agkolehio,” inkari ti dekano ken ni Tatang, “siguraduenmi a dinto makasarak iti trabaho idiay Prague, ket kapilitan nga agsublinto kenka ket dinton makiuman iti sekta.”

Idi Enero 1983, talaga a nagsardengak a nagkolehio. Tinulongannak ti maysa a gayyemko nga agad-adal met iti Biblia a mangbirok iti abangak a kuarto a kukua ti maysa a baket. Tangay diak ammo a binisita ti dekano dagiti dadakkelko ken ti karina ken Tatang, diak ammo no apay nga amin a panangikagumaak nga agsapul iti trabaho ket di agballigi. Masmasdaaw met ti kaserak iti daytoy, isu a diak ammo a napan iti dekano ti kolehio ket dinamagna no apay a nagsardengak nga agkolehio.

“Agaluadka!” impakdaarna. “Isut’ miembro ti napeggad a sekta dagiti Saksi ni Jehova. Dayta ti makagapu a nagsardeng nga agkolehio. Masapul nga agawid tapno sumardeng. Siertuek a dinto makasarak iti pagtrabahuanna ditoy Prague!”

Idi simmangpet ti kaserak iti dayta a rabii, inayabannak ket kinunana: “Bueno, Alenka, napanak itay idiay kolehio.” Pagarupko no agempakeakon iti dayta a rabii ket pumanawakon iti apartment. Ngem kinunana: “Diak anamongan ti inaramid ti dekano. Mabalinmo a patien ti aniaman a kayatmo; ti napateg ket ti kababalinmo. Tulonganka nga agsapul iti trabaho.” Iti kararagko iti dayta a rabii, nagyamanak ken Jehova gapu iti tulongna.

Di nagbayag, immay ni Tatang ditoy Prague tapno iyawidnak. Ngem ita, diak naallukoy kadagiti rasonna. Natibtibkeren ti pamuon ti pammatik ken Jehova ken kadagiti karina. Idi agangay, nagawid ni Tatang a dinak kadua, ket iti damo unay, nakitak a nagsangit. Nupay nakalidliday dayta a panagkita, ad-adda nga immadaniak ken Jehova gapu iti dayta a kapadasan. Kayatko ti agbalin a kukua ni Jehova ken agserbi Kenkuana. Isu nga idi Nobiembre 19, 1983, insimbolok ti dedikasionko ken Jehova babaen ti panagbautisarko iti pagkargaan ti danum iti maysa nga apartment ditoy Prague.

Nabendisionan ti Desisionko

Idi agangay, tumultulongakon a mangpataud iti maiparparit a literatura dagiti Saksi. Masapul a nainget a mailimed ti trabaho, tangay imbaluden dagiti autoridad ti dadduma a natiliw nga agar-aramid iti daytoy. Ti immuna a trabahok ket agimakinilia kadagiti kopia Ti Pagwanawanan a naipatarus iti Czech. Dagitoy a kopia ket naited kadagiti Saksi tapno usarenda iti panagadal iti Biblia.

Kalpasanna, naawisak a makikadua iti grupo nga agtitipon iti maysa nga apartment ditoy Prague a mangisagana kadagiti libro. Maikkat ti kaaduan a muebles iti maysa a kuarto, sa urnongenmi ti tunggal panid iti atiddog a lamisaan a maikabil iti tengnga iti kuarto. Kalpasanna, maipigket ken madait dagitoy a panid tapno maaramid a libro. Sangkapanunotko idi a nagsayaat koma no aramidek daytoy a trabaho iti amin a tiempo.

Kas payunir iti organisasion dagiti agtutubo a Komunista, inkagumaak idi a suruan dagiti ubbing tapno agbalinda a nasaysayaat a tattao. Kas maysa a Saksi ni Jehova, intultuloyko ti nakipagtrabaho kadagiti agtutubo, ket natulongak ti adu kadakuada nga agbalin a bautisado nga adipen ni Jehova. Nupay awan pay ti miembro ti pamiliak a nagbalin a Saksi, kas inkari ti Biblia, naaddaanak iti adu a naespirituan nga amma ken inna ken kakabsat a lallaki ken babbai.​—Marcos 10:29, 30.

Idi 1989 sinukatan ti demokratiko a gobierno ti Komunista a gobierno iti pagilianmi. Daytoy a panagbalbaliw ti nangyeg iti legal a wayawaya kadagiti Saksi ni Jehova, isu a mabalinen nga agtataripnongkami a siwayawaya tapno agadal iti Biblia, mangasaba iti balaybalay a din agpeggad iti pannakaaresto, ken matagiragsak ti panagbiahe iti sabali a pagilian tapno tumabuno kadagiti internasional a kombension. Kasta met a dikamin madanagan iti adu a saludsod, pannakaaresto, wenno pammutbuteng!

Panagserbi a Kadua ni Lakayko

Idi 1990, nakiasawaak iti padak a Kristiano a ni Petr. Idi Abril 1992, naragpatmi met laengen ti kalatmi a dua nga agbalin a payunir, kas awag  kadagiti amin-tiempo a mangaskasaba. Idi agangay, idi Hunio 1994, naawiskami nga agtrabaho iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova ditoy Prague. Ita, imbes a sililimed nga agpataudkami iti literatura ti Biblia, mabalinen a makiramankami a sipapanayag iti panagserbi kadagiti naespirituan a kasapulan ti tattao iti intero a Czech Republic.

Sumagmamano a tawenen ti napalabas, kasta unay ti ragsakmi ken ni Petr idi pinatgan ti dadakkelko ti imbitasionmi nga umayda bumisita iti pasilidad a pagnanaedan ken pagtartrabahuanmi agraman ti 60 a sabsabali pay a miembro ti pamilia ditoy sanga. Kalpasan ti panangbisitana iti pagtaengan ken opisinami, kinuna ni Tatang: “Wen, patiek a pudno nga agiinnayatkayo.” Dagitoy dagiti kapintasan a sasao a nangngegko ken tatangko.

Panangtagiragsak iti Inkari ti Komunismo

Talaga nga arapaap laeng ti namnamami a mangsagrap iti nasaysayaat a lubong babaen iti Komunismo. Impalgak ti pakasaritaan ti tao nga uray dagiti kapasnekanen a panangikagumaan ti tattao ket di nagballigi a mangpataud iti nalinteg a kagimongan. Patiek nga adu pay a tattao ti makabigbigto a di masagrap ti tao ti naragsak a biag no awan ti tulong ti Dios.​—Jeremias 10:23.

Sangkalagipko ti arapaap ni Tatang a panangsagrapko iti kunana a “pudno a biag,” nga insurona kadakami a matungpal ti Komunismo. Ngem nabigbigko manipud iti panagadalko iti Biblia a ti kunana a “pudno a biag”​—panagbiag iti nalinteg a baro a lubong ti Dios​—ti kakaisuna a sigurado a kari a mabalin a pagtalkan ti tattao. (1 Timoteo 6:19) Kunaek daytoy ta nupay managbasol ken imperpekto ti tattao, dagidiay sipapasnek a mangikagkagumaan a mangyaplikar iti pannursuro ti Biblia iti panagbiagda ket sitatalna a makapagbiagen a sangsangkamaysa iti nakaskasdaaw a pamay-an. Napagballigianda a dinaeran ti amin a panangikagumaan a mangdadael iti panagkaykaysada wenno mangdadael iti nadekket a singgalutda iti Diosda a ni Jehova.

Naipasagepsep a naimbag daytoy kaniak idi naaddaankami nga agassawa iti pribilehio a tumabuno iti pannakaidedikar dagiti baro a pasilidad  ti sanga dagiti Saksi ni Jehova idiay asideg ti Lviv, Ukraine, idi Mayo 19, 2001. Naam-ammok sadiay ti dadduma a Saksi a miembro met idi ti organisasion dagiti agtutubo a Komunista a Young Pioneers. Ninamnama dagitoy a kas met kaniak, a ti Komunismo ti mangyeg iti pudno a talna ken panagkaykaysa ti intero a sangatauan. Ni Vladimir Grigoriev, nga agserserbi itan a kadua ni baketna iti sanga nga opisina ti Russia, ket maysa met idi kadagiti Young Pioneer.

Ngem kasla karkarna ta iti daytoy lugar a nausar idi a pagkampuan dagiti Young Pioneers no kalgaw ket nakaibangonen dagiti Saksi ni Jehova iti baro a sanga nga opisinada. Gapu iti limitado a lugar iti sanga nga opisina, 839 laeng a tattao manipud iti 35 a pagilian ti naawis iti programa ti dedikasion. Ngem kabigatanna, 30,881 ti nagtataripnong iti istadium idiay Lviv tapno dumngeg iti pannakarepaso ti programa idi napalabas nga aldaw. * Dadduma kadagitoy ti nagbiahe iti innem nga oras wenno ad-adu pay manipud iti adayo a lugar tapno makatabunoda.

Ngem idi naammuan dagitoy a tattao ti probision a mabalindan a pasiaren dagiti baro a pasilidad ti sanga, nagluganda iti pinullo a bus a naglugananda a napan iti istadium. Idi agtengnga ti malem simmangpeten dagiti bus idiay sanga​—ti lugar a nangted kadakami nga agassawa iti pribilehio nga umyan iti agpatnag​—tapno pasiarenda dagiti pasilidad. Iti dayta a rabii, nasurok a 16,000 kadagitoy nga ingungotenmi a kapammatian ti nakaturposen iti panagpasiarda, limmuganda kadagiti bus, ket rinugiandan ti nawatiwat a biaheda nga agawid!

Idiay Ukraine, kas iti dadduma a pagilian iti Makindaya a Europa, minilion ti mamati a ti Komunismo ti kasayaatan a namnama tapno mapataud ti natalna a baro a kagimongan. Ngem ita, nasuroken a 120,000 a tattao ditoy Ukraine laeng ti mangirakrakurak iti sabsabali maipapan iti Pagarian ti Dios. Kinapudnona, adu kadakami a dati a Komunista ti namatin a daytoy a gobierno ti Dios ti kakaisuna a pudno a namnama tapno maibanag ti agpaypayso a panagkakabsat ken talna iti amin a tattao!

[Footnote]

[Ladawan iti panid 12]

Idi sangapulo ti tawenko, kalpasan la unay ti pannakikaduak iti Young Pioneers dagiti Komunista

[Ladawan iti panid 16]

Kaduak ti asawak a ni Petr

[Ladawan iti panid 16]

Ni Vladimir, dati a Komunista a Young Pioneer a naam-ammok iti dedikasion ti sanga idiay Ukraine

[Ladawan iti panid 17]

Nasurok a 30,000 ti dimngeg iti pannakarepaso ti programa ti dedikasion

[Ladawan iti panid 17]

Nasurok a 16,000 ti nangpasiar kadagiti pasilidad ti sanga