Panamagbalin a Natalged iti Kasasaad ti Pagtrabahuam

NUPAY adda dagiti linteg a maipaannurot maipapan iti salun-at ken kinatalged iti pagtrabahuan, maysa pay laeng a kangrunaan a parikut ti pannakadangran ken ipapatay gapu iti trabaho. Nabatad ngarud a ti kinatalged iti pagtrabahuan ket di marisut babaen laeng kadagiti linteg. Adda rebbengen dagiti amo ken empleado iti mismo a kinatalgedda ken iti kinatalged ti sabsabali.

No kasta, nainsiriban nga amirisen a naimbag ti amin a trabahador ti kasasaad iti pagtrabahuanda ken dagiti ugalida nga agtrabaho. Kas pagarigan, inamirismo kadin no natalged met laeng a talaga ti pagtrabahuam? Tamtamingem kadi dagiti makasabidong a substansia? No kasta, umdas kadi ti pannakasalaknibmo? Kanayon kadi a masiksikoranka? Awatem kadi ti eskediul ti panagtrabaho  a manglabsing kadagiti naikeddeng a paginggaan wenno kapaut ti panagtrabaho?

Mabalin nga adut’ ipalgak dagiti sungbat kadagitoy a saludsod maipapan iti kinatalgedmo iti pagtrabahuam.

Ammuem Dagiti Peggad

Mabalin a napeggad ti panangpadas a mangsalimetmet iti di nainkalintegan nga eskediul ti panagtrabaho. Kalpasan a nasukimat ti resulta ti surbey iti 3.6 a milion a trabahador ken 37,200 a pagtrabahuan, impablaak ni Propesor Lawson Savery iti Curtin University, iti Australia, ken ti maysa pay a managsirarak, ti papeles iti panagsirarak a napauluan “Long Hours at Work: Are They Dangerous and Do People Consent to Them?” No an-anagen, ti sungbat kadagita a saludsod ket wen.

Kinapudnona, basbassit ti magapuanan dagiti nabannog a trabahador ken ad-adu ti maaramidda a kamali. Kinuna ni Propesor Savery, kas naipadamag iti periodiko ti Australia a The Sun-Herald: “Iparparegta ti adu a kompania ti pannakaigamer iti trabaho ken kanayon a biroken ken gunggonaanda dagiti maigamer iti panagtrabaho.” Dakes dagiti pagbanaganna. Nalabit awanen ti nalawlawag a pakakitaan iti kastoy a parikut no di iti industria ti panagibiahe. Maparparegta dagiti tsuper wenno mapilitanda pay ketdi nga agmaneho iti adu nga oras a dida agsarsardeng. Maiparit daytoy iti dadduma a lugar.

Dagiti di nasayaat nga ugali iti panagtrabaho, a pakairamanan ti di kinadalimanek ken kinadalus, ket maysa pay a pagpeggadan. Masansan nga agtungpal kadagiti aksidente, ken ipapatay pay ketdi no mabaybay-an a nakawara dagiti alikamen iti suelo wenno dagiti nakulatlatan a barut ti koriente. Kasta met laeng ti mapasamak no di masurot dagiti alagaden iti panagannad no agus-usarka kadagiti de koriente nga alikamen ken makina. Ti di panangdalus kadagiti naibukbok a pluido ti maysa pay a pakadangran ken pakatayan​—nangruna no makasabidong dagitoy. Adu ti nadangran a trabahador idi naikaglisda gapu iti nagalis wenno nabasa a suelo. Isu a maikuna a ti umuna nga alagaden ti naimbag a panagtrabaho ket ti panagbalin a nadalus ken nadalimanek.

Ngem adu ti di mangsurot kadagitoy nga alagaden ti kinatalged. Kuna ti Monthly Labor Review: “Ti maap-apura a panagtrabaho ti mamagpanunot iti trabahador a nasken dagiti pangbiitan tapno maturposna dagiti maikalikagum.” Isu a mabalin a kunaen ti dadduma maipapan kadagiti alagaden iti kinatalged, ‘Awan pay met a pulos ti problema uray no di masurot dayta.’ Iti panangrisutna  iti daytoy a parikut, kinuna ti maysa a batidon a manedyer iti paktoria: “Maysa kadagiti kadaksan a maaramidmo iti trabahom ket ti saanmo a panangsurot kadagiti alagaden iti kinatalged ket awan met ti dakes a napasamak!” Apay? Gapu iti daytoy, agtalekka unay iti bagim ken dikan agannad, a mabalin a pakaigapuan ti ad-adu pay nga aksidente.

Ti panagbettak ti planta ti Chernobyl idiay Ukraine idi 1986 ti masansan a madeskribir kas ti “kakaruan a nuklear nga aksidente iti lubong.” Ania ti napasamak? Dakamaten ti maysa a report maipapan iti didigra ti maysa a “listaan dagiti di naannad a pamay-an ti panangpaandar” ken “ti maulit-ulit a di panangsurot kadagiti alagaden ti panagannad.”

Makapagtinnulong ti amo ken ti empleado nga agsakbay kadagiti posible a peggad iti kinatalged. Kuna ti nainsiriban a proverbio ti Biblia: “Nasaldet daydiay nakakita iti didigra ket rugianna ti aglemmeng.” (Proverbio 22:3) Wen, mapaliiw ti masirib ti makadangran a kasasaad ket agsapul kadagiti pamuspusan a mangsalaknib kenkuana ken iti sabsabali.

No kastoy ti aramiden dagiti amo, mabenepisiaranda agraman dagiti empleadoda. Kas pagarigan, natakuatan ti maysa a kompania nga idi binalbaliwanda ti disenio ti opisinada tapno maliklikan ti “sick build​ing syn​drome,” wenno panagsakit gapu iti polusion ti angin iti maysa a pasdek, immadu idi agangay ti nagapuanan ken mapnek unayen dagiti trabahador. Natakuatan met a manmanon dagiti aglangan nga agtrabaho gapu ta agsakitda. Ti kasta a pannakaseknan iti salun-at ti dadduma ket saanna laeng nga ad-adda a paragsaken ti amo ken empleado no di ket, kas makita iti daytoy a kasasaad, mabalin a makagunggona pay iti ekonomia.

Kas naibagan iti immuna nga artikulo, nagraira ti kinaranggas iti pagtrabahuan. Ania ti maaramidam tapno masalaknibam ti bagim ?

Dagiti Aramidem

Natakuatan nga uray ti simple laeng nga agresibo a kababalin iti pagtrabahuan ket agtungpal iti nakarkaro a panangriribuk. Nangipaay ti Harvard Business Review iti daytoy mamagpanunot a balakad: “Tapno mapasardeng ti kinaranggas iti pagtrabahuan, ammom koma a dagiti tattao a mamutbuteng iti saan unay a nakaro ket masansan nga agaramiddanto pay iti nakarkaro.”

Mabalin a ti maysa a babai awan panggepna a manggargari kadagiti katrabahuanna, ngem no di naemma ti panagkawkawes, panagsasao, ken kababalinna, mabalin nga ipagarup ti dadduma a nalulok ti moralidadna. Iti nabiit pay, ti kababalin a di inggagara a manggargari iti di maitutop nga atension ket nagtungpal no dadduma iti panangsisiim, panangrames, wenno panangpapatay pay ketdi. No kasta, sipapanunotka koma iti epekto ti panagkawkawes ken kababalinmo iti sabsabali. Ipangagmo ti balakad ti Biblia: ‘Arkosanyo ti bagiyo iti naimbag-pannakaurnosna a kawes, buyogen ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot.’​—1 Timoteo 2:9.

Impabigbig ti Monthly Labor Review ti sabali pay a mabalin a napeggad a kasasaad, a kunana: “Adda pannakaseknan kadagiti empleado nga agtartrabaho iti rabii nga agsolsoloda kadagiti naiputputong a lugar.” Isu nga utobem: Nainsiriban aya nga awatem ti agtrabaho nga agsolsolo uray napeggad, nangruna no rabii unayen? Talaga kadi a makagunggona ti mabirokan iti kasta a peggad?

Nasken met a mautob no ania ti aramidentayo iti makapasuron ken nauyong a kababalin ti marigrigatan a katrabahuantayo. Ania ti aramidem a mangpasayaat iti napeggad a kasasaad? Ibalakad ti maysa a proverbio ti Biblia: ‘Ti sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot, ngem ti sao a makapasakit parnuayenna ti unget.’ (Proverbio 15:1) Wen, no naasi ken managraem ti pannakisaritam, mabalin nga adut’ maaramidam a mangbang-ar iti tension ket maliklikam ti pannakisubang.

Iti nakarikrikut ita a kasasaad iti pagtrabahuan, gagangayen dagiti makaparurod ken nauyong a kababalin. Nupay kasla agparang a saan a datayo ti pakaituronganna, mabalin nga iyeb-ebkas laeng ti maysa tao ti nakaro a rigat ken pannakapaayna. Nalabit addatay laeng iti di maitutop a lugar iti di maitutop a tiempo. Isu a napateg no kasano ti panagtignaytayo. Mabalin a daytat’ mangpakalma wenno mangpakaro iti kasasaad.

Ngem, nalabit agduduma ti kapanunotan. Adda nagsayaat a maibaga ti libro a Resolving Conflicts at Work: “No agsubangkami, . . . manmano nga agtungtongkami iti nalapat maipapan iti pudno a marikriknami.” Ania ngata ti rason? Kuna pay ti libro: “Ti panagsubangmi mabalin a riribuken ken allukoyennakami a mamati nga awan ti sabali a solusion no di ti panagsupiat.”

Ania ti solusion? AGIMDENGKA! Kuna ti libro a naadaw iti ngato: “No agimdengtayo kadagiti tattao a ditay makatunos . . . , mapengdantayo  ti tarigagaytayo a mangitultuloy iti panagsubang ket makapanunottayo kadagiti solusion.” Naimbag daytoy a pammagbaga a manglapped iti di panagkatunosan ken di panagkinnaawatan tapno di tumaud ti nakaro a panagsubang.

Nainsiriban ngarud ti panangusarmo iti praktikal ken nainkalintegan a solusion tapno masigurado ti kinatalgedmo. Nairaman iti daytoy ti napasnek a panangsurot kadagiti alagaden ti kinatalged iti lugarmo. Makagunggona unay ti panangaramid iti kastoy tapno agbalin a nataltalged ti pagtrabahuan.

Makuna met a ti kababalintayo iti biag, trabaho, ken panaglinglingay mabalin nga apektaranda ti trabaho a pilientayo ken ti panangmatmattayo iti kinatalged. Matulongannatayo ti sumaganad nga artikulo a mangaramid iti nainsiriban a panagpili maipapan iti daytoy.

[Ladawan iti panid 5]

Dalusam a naimbag ti naibukbok a lana

[Ladawan iti panid 7]

Ti naalumamay a sungbat pagkalmaenna ti nariribuk a kasasaad