Dagiti Jangada​—Karkarna a Barangay ti Brazil

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY BRAZIL

ITI adun a siglo, nakairuamanen dagiti naandur a mangngalap, a maawagan jangadeiro, ti aglayag iti nainit, iti makin-amianan a daya a kosta ti Brazil babaen kadagiti simple ngem napintas a barangayda a maawagan jangada. Palubosandak a mangestoria kadakayo iti naammuak maipapan kadagitoy a karkarna a barangay.

Iti damo a pannakakitam iti jangada, nalabit malagipmo ti maysa a barangay a sidadaras nga inaramid dagiti nakalasat iti pannakadadael ti barangayda iti taaw. Ngem dika paallilaw. Makapaglayag ken makikinnarera dagiti jangada iti dandani sangapulo ket dua a kilometro iti kada oras. Nupay simple ti pannakaaramidda, makapagtalinaed dagitoy iti baybay iti sumagmamano nga aldaw ken mabalin a makitam ida a kaassibay ti dadakkel a barko a lumasat iti Atlantiko, iti kaadayo nga 60 a kilometro manipud iti kosta. *

Ti jangada ket damo a nausar ditoy Brazil kas barangay a pagkalap iti nawayang a baybay idi arinunos ti maika-17 a siglo, idi a dagiti Portugues a nangkolonia nangikabilda iti trianggulo a layag kadagiti saan unay a nalagda a barangay nga us-usaren dagiti katutubo. Dagiti Portugues ti damo a nagusar iti jangada, a “panamagkakamang” ti kaipapananna. Sakbay a simmangpetda ditoy Brazil, sinarungkarandan ti India, ket sadiay a natuladda daytoy a sao dagiti Tamil.

Nanipud kadagiti aldaw idi un-unana, adda sumagmamanon a namalbaliwan ti jangada. Idi damo, ti bagi daytoy a barangay ket buklen ti lima agingga iti walo a tarikayo ti nalag-an, kasla balsa a kayo, a kas iti piúva, a napagkakamang babaen kadagti gunnot, a di nausar ti uray maysa la a tornilio wenno lansa. Iti kaaldawantayo, kaaduan a bagi dagiti barangay ket maaramiden kadagiti kayo a kaasping ti maus-usar iti panagaramid kadagiti barangay, isu a nalaglagdan dagitoy. Ti sabali pay a nagrang-ayanna ket ti kayo a kahon a naap-apan iti zinc ken styrofoam, a mausar a pagikabilan iti nakalapan. Saan a nabalbaliwan ti kadakkel  ti jangada​—5 agingga iti 8 a metro ti kaatiddogna ken 1.8 a metro ti kaakabana.

Kadagiti napalabas a sumagmamano a dekada, ti pannakikompetensiada kadagiti moderno a barangay a pagkalap ti nakapilitan ti adu a jangadeiro nga agsapul iti sabali a pamastrekan, kas iti panangiluganda kadagiti agpasiar a turista iti jangada-da. Adda pay laeng sumagmamano a babassit a nakairuamanda a purok a pagkalapan iti kosta ti makin-amianan a daya ti Brazil. Simple ti biag sadiay. Iti kaaduan a purok a pagkalapan, bayat nga agkalkalap dagiti lallaki, manayonan dagiti babbai ti mapastrek ti pamilia babaen ti panagaramidda kadagiti napintas a lace.

Manipud iti pagkalapan idiay aplaya ti Mucuripe ti nagrubbuatak iti damo a panagluganko iti jangada.

Ti Aldaw a Nagbalinak a Jangadeiro

Idiay aplaya, iti alas kuatro ti parbangon, inyam-ammodak iti uppat a kakaduak nga aglayag. Ni Assis ti kapitanmi. Kalpasan a naitag-ayen ti layag, timmulongak nga umuna a nangiduron iti jangada iti baybay manipud kadagiti tarikayo ti carnauba a nakaisaadanna iti takdang. Dandani napno a dagus ti jangada iti danum ken kasla lumneden. Makaparagsak ta pagarup laeng dayta. Dandani kanayon a di lumned dagiti jangada. Sigun iti kakaduak, mapattog dayta no dadduma, ket kasapulan nga adda batidon a marino ken nalaing a lumalangoy a mangbaliktad manen iti dayta. Uray no kasta, bayat a nagpataawkami, kanayon nga umablat dagiti allon iti barangaymi.

Nagtugawen ti kapitanmi iti kutit ti barangay. Sadiay a kontrolenna ti layag ken ti timon. Adda sabali pay a jangadeiro a nagtakder iti sungo ti barangay. Ti dua pay a kakaduak ti nangipatakder ken nangisimpa a naimbag kadagiti poste tapno agbalanse ti medio agliklikig idin a jangada. Kas agpalpaliiw, inkeddengko a ti kasayaatan nga aramidek ket kumpetak a naimbag kadagiti poste. Gagangay a maulaw dagiti agdadamo a marino a kas kaniak, ngem inkagumaak a daeran dayta.

Kalpasan ti agarup dua nga oras a panaglayagmi, nakadanonkami iti destinasionmi. Dagus nga inikkat dagiti kakaduak ti layag sada imbaba ti angkla​—maysa a bato a nalakub iti kayo a balabala​—sada rinugianen ti agkalap. Kitang ti inusar dagiti kakaduak, saan a banniit. Dayta ti makagapu a piglatan ken kinalio ti im-imada. Malaksid kadagiti ikan, makakalapda no dadduma kadagiti udang babaen ti sagap a maawagan manzuá, a naaramid iti kawayan ken naylon. Tapno dida unay mainaran, agkallugong ti dadduma iti dadakkel ti bulongna, idinto ta dadduma ti agkallugong laeng iti naaramid iti lupot.

Para iti jangadeiro, narigat a biag ti kanayon a main-inaran, aglingling-et, ken maupran iti danum nga apgad. Bumasbassiten ti bilang dagiti agtutubo a lallaki a mayat nga agsursuro iti daytoy a trabaho, nga iti napalpalabas nga adu a siglo ket insuro ti amma kadagiti annakda a lallaki.

Idi mumalemen, nangrugikamin nga agawid a kadua ti dadduma pay a jangada. Daeranda dagiti umablat a dadakkel nga allon babaen kadagiti nangayed a puraw a layagda, a nagpintas a kitaen iti nagtugmokan ti nakaberberde a baybay ken asul a langit. Talaga a makapaamanga a buya dayta, a nakagutugotan ti adu nga agputar iti daniw ken kanta.

Idi sumangladkamin, timmulongak a nangiduron iti jangada iti dati a nakaisaadanna iti aplaya. Ti jangada ket gagangay nga agtimbang iti 300 a kilo, ngem gapu ta nabannogen dagiti imami, kasla nadagdagsen dayta. Inlako dagiti jangadeiro ti nakalapanda iti maysa a negosiante, nga isunto metten ti mangilako iti dayta kadagiti aggatang. Nabiit laeng ti panaglayagmi, ket sumagmamano la a kilo ti nakalapanmi. Ngem makailugan ti jangada iti makalapan nga aginggat’ 1,000 a kilo nga ikan. Nagyamanak kadagiti kakaduak ket nagawidak a nabannog, ngem naragsak. Karabiyanna, nagiddaak a nagpampanunot ket kasla marikriknak pay laeng ti panagpallayog ti jangada, ti simple ngem karkarna a barangay ti Brazil.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 25]

Ti din maus-usar a tradisional a jangada a naaramid iti tarikayo

[Ladawan iti panid 25]

Ti jangada ket gagangay nga agtimbang iti 300 a kilo