Panangmatmat iti Lubong

Maysa a Dakkel a Mata

Ti maysa a kabagian ti bituen ti baybay wenno limalima a napanaganan met a brittle star wenno serpent star ket naipagarup idi nga awanan mata ken agbibiag iti nasipnget ken nauneg a paset ti taaw. Nasdaaw dagiti managsukisok no kasano a daytoy a kabagian ti bituen ti baybay kasla kabaelanna nga ammuen ti iyaasideg dagiti agkaan iti dayta isu a libasanna ida. “Ita, natakuatanen dagiti sientista ti sekretona,” kuna ti The New York Times. “Ti dakkel a matana isut’ intero nga iskeletonna.” Agus-usar ti brittle star iti nagraraay a kunam la no abalorio a lente a mangbukel iti maipagarup a maysa a dakkel a mata a buklen ti adu a nagsisina a mata. Kasta met a dagiti nagbabassit a lentena ket “di kumurang a mamin-10 a daras a nalawlawag ti maalada a ladawan ngem dagiti nagbabassit a lente a maar-aramid ita kadagiti laboratorio,” kuna ti report. “Ipakita daytoy a panagadal no kasano a naisangsangayan unay ti mapataud ti nakaparsuaan, a nalalaing nga amang ngem iti maaramidan ti agdama a teknolohia,” kuna ni Dr. Joanna Aizenberg, ti kangrunaan nga autor iti panagadal.

 Naandur a Bakteria

Napnuan ti daga iti adu a sibibiag a parsua, uray pay iti kauneg a sumagmamano a kilometro iti daga, kuna ti National Post ti Canada. “Mabalin a nakaun-uneg a paset ti daga ti ayan dagitoy a bakteria ta uray la a 50,000 a tawen ti kasapulan tapno umagsep ti tudo iti disso nga ayanda,” kuna ni Propesor Terry Beveridge iti University of Guelph. “Awan lawag, photosynthesis, komplikado a substansia ti asukar wenno protina sadiay a pagtaraonda.” Kasano nga agbiag dagitoy a bakteria? Sigun iti Post, natakuatan dagiti managsukisok a taga Canada ken E.U. a ti bakteria a Shewanella ket kumpet iti iron oxide sa mangala “kadagiti elektron ti mineral tapno makagun-od iti enerhia a kasapulanna tapno agbiag.” Pattapattaen dagiti sientista a pinullo a ribu kadagiti nadumaduma a mikrobio ti agnanaed iti uneg ti daga, ngem awan pay 10 a porsiento ti naan-anay a naklasipikar.

Rimsua Manen ti Sleeping Sickness

“Namakdaar dagiti managsirarak a rimsua manen ti sleeping sickness ket makapadanag ti kaadu dagiti naapektaran iti nadumaduma a paset ti Africa,” kuna ti British Medical Journal. Kuna ni Pierre Cattand iti Association Against Trypanosomiasis idiay Africa: “Innem a pulo a milion a tattao ti maibilang nga agpegpeggad, ngem tallo agingga iti uppat a milion ti madama a maob-obserbaran. Kas resultana, 45 000 dagiti baro a maapektaran iti kada tawen. Mapattapatta a di kumurang a 300 000 agingga 500 000 ti agdama a naapektaran.” Ti sakit a naibilang a dandani naparmeken idi dekada 1960 ket mayakar iti tattao babaen ti insekto a tsetse fly. Dagiti lugar nga agpegpeggad unay ken agkasapulan kano iti internasional a tulong ket ti Angola, ti Democratic Republic of Congo, ken makin-abagatan a Sudan.

Ilaksid Dagiti Czech ti Relihion

Ipakita dagiti estadistika nga impablaak ti Statistical Office of the Czech Republic nga adu a tattao iti kagimongan dagiti Czech ti timmalikud iti relihion iti napalabas a sangapulo a tawen. Idi 2001, kas pagarigan, 2.7 a milion a Czech ti nangibaga a Romano Katolikoda, no idilig iti 4 a milion idi 1991. Iti las-ud dayta met la a panawen, napukawan met ti Evangelical Church iti 32 a porsiento ken 46 a porsiento met iti Hussite Church. Apay a bumasbassit ti bilangda? Kalpasan unay ti pannakarbek ti Komunismo, addan wayawaya dagiti Czech a mangipakaammo a miembroda iti maysa a relihion. Ngem ita, dandani 60 a porsiento iti populasionna ti agkuna nga awan relihionda. Ti Czech Republic, a pagnanaedan idi ti agdinamag a relihioso a repormador a ni Jan Hus, ket nagbalinen a maysa kadagiti saan unay a relihioso a pagilian iti Europa.

Dumakdakes ti Kababalin iti Pagtrabahuan

“Limapulo ket lima a porsiento kadagiti nangato ti saadda nga ehekutibo a nainterbiu [idiay Estados Unidos] ti agkuna a ti dumakdakes a kababalin iti trabaho ket addaan iti makadangran unay nga epekto iti magapuanan dagiti trabahador wenno agop-opisina iti masanguanan,” kuna ti magasin a The Futurist. Adu ti mabalin a makagapu iti kasta a kasasaad, kuna ti magasin, a pakairamanan dagiti annak a “nakaimatang kadagiti dadakkelda a nagtalinaed a nasungdo kadagiti amoda, ngem nasesanteda latta.” Gapu iti daytoy, adu kadagiti naipasngay idi dekada 1960 ken kalpasanna ti mangmatmat iti trabaho kas “maysa a pangragpat kadagiti kalatda: kuarta, panagragragsak, ken panagaliwaksay.” Kuna ti artikulo a gapu iti daytoy, “saanen a makaallukoy ti kinatalged iti panggedan ken dakkel a sueldo a kas idi un-unana.” Ti dua nga agdama a sintomas iti dumakdakes a kababalin iti trabaho ket umad-adu dagiti trabahador a maladaw nga agtrabaho ken di umiso ti pangusaranda iti bakasion a mausar koma no agsakitda.

Serbisio iti Internet Kadagiti Nagminatay

Gapu iti maysa a serbisio iti Internet, mabalin itan a sarungkaram dagiti kasla agpayso a tanem a pinartuat ti computer ti ladawanda, sigun iti impadamag ti The Japan Times. Babaen ti Internet, mabalin a sarungkaran dagiti gagayyem ken kabagian dagiti minatayda. Adda ladawan iti lapida nga agparang iti iskrin ti computer agraman ti retrato ken ababa a pakasaritaan ti natay. Adda espasio a nairanta a pagsuratan dagiti sangaili. Tapno maibagay kadagiti Budista a sangaili, mabalinda ti agisagut iti prutas, sabong, ruting ti insienso, ken naingel nga inumen babaen ti panangilitikda iti mouse ti computer. Sigun ken ni Tadashi Watanabe, ti presidente iti kompania iti Internet a mangipapaay iti serbisio kadagiti nagminatay, “kuna ti dadduma a praktikal dayta para kadagiti tattao nga agnanaed iti sabali a pagilian ken manmanoda a masarungkaran dagiti tanem.”

Pakdaar ti Arctic

“Agingga iti 80 a porsiento iti sensitibo a rehion iti Arctic ti madangran unay inton ngalay daytoy a siglo no agtultuloy ti irarang-ay ti industria,” kuna ti periodiko a The Globe and Mail ti Canada. Sigun iti maysa a report ti UN Environment Programme maipapan kadagiti nagtutupatop nga epekto iti panangpapintas ti tao iti intero a rehion iti Arctic, no agtultuloy ti irarang-ay ti industria iti kapartak a kas idi 1940 agingga iti 1990, makadangran dagiti epektona. Posible kano a ti dadduma pay a rehion ket maapektaran iti pannakadangran agsipud ta agkaraakar ti adu nga animal idiay Arctic. Kuna ti periodiko: “Gapu iti irarang-ay ti industria, nadangranen ti sangapulo agingga iti 15 a porsiento iti rehion ti Arctic iti lubong.”

Umad-adu Dagiti Nalukmeg Unay nga Ubbing

“Dandani nagdoble ti bilang dagiti nakaluklukmeg nga ubbing iti napalabas a dekada,” kuna ti The Times ti London, iti panagkomentona iti nabiit pay a surbey a naipablaak iti British Medical Journal. “Nasurok a maysa iti kada lima nga ubbing nga awan pay uppat ti tawenna ti nakaluklukmeg ket maysa iti kada sangapulo ti maklasipikar a nalukmeg unay.” Sigun ken ni Dr. Peter Bundred iti University of Liverpool, adu nga inna ti mangted kadagiti annakda “iti taraon a datin a naisagana a kanen, nga ad-adu ti linaonna a taba,” ken linglingayenda ida babaen ti panangipatugawda kadakuada iti sanguanan ti TV. Inton mangrugidan nga ageskuela, aglugan ti adu kadagitoy nga ubbing no mapanda ageskuela imbes a magnada sada agbuya iti TV kalpasan ti panageskuelada imbes nga agay-ayamda iti ruar. “Ita pay laeng a nakitami ti napartak a panaglukmegda iti amin a tawen ti kinaubingda,” kinuna ni Bundred.

Napatalgedan Manen ti Kinapateg ti Panagdesision a Naibasar iti Pannakaammo

Sangapulo a tawen kalpasan ti kaunaan a dekreto, a napetsaan iti Enero 1991, inyunay-unay manen ti Italian Ministry of Health a ti pasiente ket saan a mabalin a mayalisonan iti dara sakbay nga insumitenan ti desisionna a naibasar iti pannakaammona. Kastoy ti sagudayen ti dekreto a napetsaan iti Enero 25, 2001, ken naipablaak iti Gazzetta Ufficiale della Repubblica Italiana (Opisial a Pagiwarnak ti Republika ti Italia): “No naipakaammo iti maysa a pasiente a mabalin nga adda peggad ti panangyalison iti dara wenno dagiti produkto ti dara ken/wenno ti panangyalison kadagiti produkto a nagtaud iti dara, masapul a nasaksakbay nga isuratna ti desisionna a dayta ket anamonganna wenno dina anamongan.”

Makabkabil Dagiti Masikog

“Mabigbig itan a ti panangkabil dagiti assawa wenno kabbalay a lallaki ti pakaigapuan ti ad-adu a pannakadangran ti ina ken anak ngem kadagiti kasasaad ti salun-at nga ikagkagumaan nga ammuen ken agasan dagiti doktor kabayatan ti panagsikog,” kuna ti The Independent ti London. “Sigun iti maysa a panagadal ti Royal College of Obstetricians maipapan iti kinaranggas iti pagtaengan idiay Britania, . . . kakatlo kadagiti pannakakabkabil ti babbai ket napasamak iti damo a panagsikogda. Umad-adu dagiti ebidensia a ti panagimon, gapu iti manamnama a maipasngay a maladaga, ti mangtignay iti sumagmamano a lallaki tapno mangranggas.” “Naklaatkami idi nakitami dagiti bilang idiay UK,” kinuna ni Propesor James Drife, iti Royal College of Obstetricians. Naammuan iti umasping a panagadal idiay Estados Unidos a ti panangpapatay ti nakaigapuan ti ipapatay ti maysa iti kada 5 a masikog iti dayta a pagilian. Dayta “ti kangrunaan a pakaigapuan ti ipapatay dagiti masikog [sadiay].”