Ti Kasapulantay Amin

KASAPULAM TI TARAON. Kasapulam ti danum, angin, paglinongan ken salaknib iti dakes a paniempo. Saan laeng a tattao ti makasapul kadagitoy no di ket ti adu a binilion a sabsabali pay a sibibiag a parsua iti daytoy a planeta. Ngem adda kasapulan a nakaisalsaluminaan ti tao. Ania dayta?

Insurat ti sosiologo a taga Canada a ni Reginald W. Bibby: “Adda kasapulan ti tattao a ti laeng relihion ti makapennek.” Ket iti Pebrero 2000 a ruar ti pagiwarnak nga American Sociological Review, naipablaak ti maysa nga artikulo a nagkuna: “Nalabit a dagiti naespirituan a banag ket kanayon a paset iti kapanunotan ti tao.”

 Wen, iti intero a historia, marikna ti tao a kasapulanna ti agdayaw. Iti adun a siglo, kaaduan ti nagturong iti organisado a relihion tapno mapennek dayta a kasapulan. Ngem nagbalbaliwen ti kasasaad. Iti adu nga industrialisado a nasion​—kas iti Amianan nga America ken Amianan a Europa​—umad-adu kadagiti tattao ti mangbaybay-an iti relihionda. Ipasimudaag aya dayta a pagannayasan ti panungpalan ti relihion? Saan.

“Nakalablabes dagiti damag maipapan iti panungpalan ti relihion,” kuna ti Svenska Dagbladet a periodiko iti Sweden. Ania ti mangsuksukat kadagiti tradisional a relihion? Intuloy ti periodiko: “Uso itan ti ditay pannakimiembro iti aniaman a relihion. Imbes ketdi, agpilitayo laeng kadagiti kayattayo a patien manipud iti adu a relihion iti lubong ket agdayawtayo sigun iti kayattayo a pamay-an. . . . Mabalin a mairaman kadagitoy ti aniaman a banag manipud kadagiti makaagas a kristal agingga kadagiti kagay ti Budista a monghe. No maumakan iti napilim, nalakam laeng a sukatan.”

Daytoy nga uso ti tukoyen dagiti managsukisok iti itatanor ti relihion a “bukod a relihion” wenno “di makita a relihion.” Ti sosiologo a ni Bibby a naadaw itay, pinutarna ti grupo ti sasao a “religion à la carte.” Daytat’ tukoyen ti dadduma kas pammati a “maibagay” wenno “maitunos iti pagayatan” ti maysa a tao. Iti dadduma a tradisional a Kristiano a pagilian, ti kadakkelan a narelihiosuan a grupo ket buklen itan ti tattao a makuna nga adda bukodda a relihion.

Amirisem dagiti resulta ti maysa a surbey a naaramid idiay Sweden, maysa kadagiti pagilian iti lubong a saan unayen a relihioso. Natakuatan ti surbey a 2 iti kada 3 a tattao ti mangibilang iti bagida a Kristiano “iti personal a wagas a kayatda.” Kinuna ti dadduma: “Adda bukodko a panangmatmat maipapan iti Kristianidad,” “Alusiisenak idiay simbaan,” “Diak kayat ti makimisa ken dumngeg kadagiti papadi,” wenno “Mabalinko ti sumrek iti siledko ket agkararagak sadiay a bukbukodko.” Adut’ mamati iti reinkarnasion wenno iti gasat. Kaaduan ti nagkuna a mamatida iti maysa a nadiosan a puersa wenno pannakabalin ngem dida masinunuo dayta.

Natakuatan ti sabali a surbey nga adu a tattao ti mangipakita laeng iti kinarelihiosoda no addada iti ruar a mangtagtagiragsak kadagiti natural a buya ti daga. Maysa nga agtutubo a babai nga agmulmula ti nagkuna: “No addaka iti kakaykaywan ken kataltalonan, pagarupek a dayta ti kanito nga asidegka unay iti Dios.” Inlawlawag ti maysa pay a napagsaludsodan a dina ibilang ti bagina a relihioso: “No mapanak iti kakaykaywan, mariknak a kasla dakkel a templo dayta. . . . Ket diak ammo no siasino ti mangkonkontrol iti dayta, ngem mariknak nga adda.” Deskribiren ti dadduma ti nakaparsuaan kas nasantuan, nadibinuan, ken makapaamanga ket imbagada a ti kaaddada iti dayta ti mangpabaro manen iti bileg, talna, ken panagtutunosda. Kas sumario, inngudo ti maysa a napagsaludsodan ti reportna: “Immakaren ti Dios iti kakaykaywan.”

Nakadidillaw daytoy nga uso iti adu a paset ti lubong ita. Imbaga ni Thomas Luckmann a maysa nga Americano nga espesialista maipapan iti itatanor ti relihion, a mabaybay-anen dagiti relihion a naisentro iti simbaan kadagiti industrial a kagimongan ket masuksukatanen iti “aglalangen a porma ti relihion.” No kasta, adda pilosopia ti maysa a tao a pilienna ti sumagmamano a naespirituan nga ideya sa pagtitiponenna dagitoy tapno maipasdek ti bukodna a relihion.

Mabalin a panunotem, ‘Talaga aya a dagiti naipasdek a relihion ken simbaan ket saanen nga ipatpateg ti kagimongan? No kasta, apay?’ Dagitoy a saludsod ti mausig iti sumaganad nga artikulo.

[Ladawan iti panid 3]

Iti panagkomentona maipapan iti nabiit pay nga uso a panangsapul iti espiritualidad iti nakaparsuaan, kinuna ti maysa a managsukisok: “Immakaren ti Dios iti kakaykaywan”