Dagiti Mall​—Pagnegosiuan ken Pagpalpaliwaan

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY AUSTRALIA

PANAGGATANG​—kasla kaay-ayo wenno kagurgura dagiti tattao. Ngem para iti adu, ad-adda a makaay-ayo itan daytoy makapasikor idi a trabaho nanipud idi naaramid ti shopping mall.

Saanen a baro a kapanunotan ti pannakaipasdek ti shopping mall. Iti adu a pamay-an, kaaspingna dagiti naintar a tiendaan a nagbalin a sentro ti negosio ken tsismis. Idi 1859, nakatulong ti Pranses a komersiante a ni Aristide Boucicaut a nangadaptar iti kapanunotan a maipasdek ti naintar a tiendaan babaen ti pananglukatna iti department store, wenno dakkel a tiendaan nga addaan iti nadumaduma a pagtagilakuan. Adu a tagilako ti magatang sadiay. Nagbiit a naipasdek dagiti  department store iti intero a Europa ken Estados Unidos.

Karaman kadagiti nangaprobetsar iti dayta ket ni Frank Woolworth. Idi Marso 1912, dandani 600 a tiendaan ti naipasurot iti naganna. Idi agangay, pimmayso ti kapanunotan a maipasdek dagiti department store ken nadumaduma a puesto iti maymaysa a pasdek kas ti nalatak itan a shopping mall. Kaaduanna, talaga a pimmigsa ti negosio dagiti agtingtingi kadagiti shopping mall. Sigun iti maysa a mall, $200 a milion ti tinawen a kaaduan a paglakuanna.

Ti maipangpangruna iti pannakaiplano ti maysa a mall ket ti panangpanam-ay kadagiti aggatang. Ti panangpennek iti buksitda ti maysa a pamay-an tapno matungpal daytoy. Dagiti restawran ken tiendaan nga aglako kadagiti napartak ti pannakaisaganada a taraon ti mangipasigurado nga ad-adda nga agbayag dagiti naragsak ken nabsog a kustomer. Ti sabali pay a kangrunaan ken di madmadlaw a panangimpluensia kadagiti aggatang isut’ panangallukoy kadakuada a gumatang iti tarigagayanda imbes nga iti kasapulanda. Sigun iti maysa a periodiko, ti shopping mall ket lugar “a mabalin a pagpaliiwan ti agtagtagibalay a taga ruar ti siudad. Iti nanam-ay, nalamiis, ken nalawag a disso, a mabalinna a ‘kitaen kadagiti sarming’ ti literal a minilion a doliar ti gatadda a tagilako a naidiaya iti imatangna​—ti aglaplapusanan ken nadumaduma a tagilako a tarigagayan dagiti aggatang.”

Siempre, ti sumaganad nga addang ket panangguyugoy iti tarigagay tapno gumatang. Ti napaneknekanen a pamay-an ti panangaramid iti daytoy ket pagbalinen ti panaggatang a makaay-ayo! Ikagumaan dagiti agan-anunsio nga allukoyen saan laeng a ti maysa a sekso. Ngem kas nailawlawag iti ngato, babbai ti kangrunaan a puntiriada. Sipud pay idi damo, agiinnuna dagiti manedyer ken agan-anunsio a mangguyugoy kadagiti babbai, agraman kadagiti inna a kadua ti annakda, tapno gumatang. Kinapudnona, gapu kadagiti pasilidad a pagaywanan iti ubbing, pagpalpaliwaan dagiti agtutubo, pagsinean, ken pagay-ayaman kadagiti computer, saan laengen a mabalin nga aggatang dagiti kustomer no di ket mabalinda payen ti agtutungtong ken agtataripnong kadagiti mall. Ket kadagiti disso a mabalin nga agkape wenno agmerienda ti maysa, mangitukon dagitoy iti makapainana nga atmospera a pagtitiponan ken paginanaan. Kadagiti aggatang a kaay-ayoda ti isports, manmanteneren ti maysa a mall idiay Australia ti pagay-ayaman iti ice-skating, idinto ta ti maysa met ket addaan iti pagay-ayaman iti bowling.

Kasla napigsa met ti impluensia dagiti mall kadagiti agtutubo. “Nagadu ti gagayyemko nga umay ditoy,” kuna ti maysa nga agtutubo. “Kada umayak ditoy, adda makitak nga am-ammok. . . . Agkikitakami ditoy, iti daytoy a lamisaan.” Ngem kaay-ayo met ti adu a lallakay ken babbaket ti mapan kadagiti shopping mall. “Mapanak ditoy tapno makigayyem,” kuna ti maysa a baket nga agtawen iti 86. “Daytoy ti ammok a nainggayyeman unay a lugar. . . . Naliday ti biagko no awan dayta.”

Iti kasumbangirna, patien ti adu nga aggatang a maitutop ti mall iti deskripsion ti libro a Shelf Life a daytat’ maysa nga “aglaklako a makina.” Nabatbatad pay ti kinuna ti pagbasaan a The Humanist ta dineskribirna dagiti shopping mall kas “paset ti kulturatayo a mangipatpateg laeng kadagiti tattao sigun iti nagyan dagiti pitakada.” Siempre, iti kasta nga aglawlaw, masapul a taginayonen ti maysa a tao ti kinatimbengna tapno di masiluan iti materialismo.​—Mateo 6:19-21.

Dagiti Silo Kadagiti Aggatang

Saan a kayat ti dadduma ti mapan kadagiti mall ta mabutengda iti adu a tao iti nakubong a lugar. Ket talaga met a napusek iti tattao ti dadduma a shopping mall, nangruna no ngudo ti lawas. Kas pagarigan, ti dagup dagiti mapan iti maysa a shopping mall idiay Sydney, Australia, ket dandani 19 a milion iti kada tawen​—katupag ti intero a populasion ti Australia. Ngem saan laeng a dagiti aggatang ti maupay gapu iti bunggoy. Kasla umad-adu met ti problema iti panagsipdut kadagiti mall a pagayuyangan ti adu nga agtutubo. Isu a kastoy ti kinuna ti magasin a SundayLife!: “Ti maysa kadagiti kangrunaan a problema a nainaig iti kababalin dagiti tattao a masansan kadagiti mall ket no kasano a tamingen ti kinaadu dagiti agtutubo nga agayuyang sadiay.”

No kasano a daeran ti kanayon nga ingangato ti abang ti sabali pay a problema ti dadduma nga addaan kadagiti puesto. “Gapu iti dayta, mabangkarote ti dadduma a negosio,” insennaay ti maysa nga agab-abang. Kastoy ti kinuna ti magasin a Forbes: “Mabalin a papintasen dagiti mall ti pasdekda tapno maallukoyda dagiti agabang a nalalaing iti uso. Ngem adda bayadna dayta.” Impakpakauna pay ketdi ti artikulo a posible a kumapuy ti negosio a panagtingi idiay America. Makariribuk a damag dayta iti 1,900 a mall iti rehion dayta a pagilian. “Bumasbassit ti bilang dagiti kustomerda,” kuna ti artikulo.

Ania ti masakbayan dagitoy nagdadakkel a tiendaan? Kas iti nagadu nga aspeto ti biag, panawen laeng ti makaibaga. Ngem maysa a banag ti kasla sigurado: Kanayon a kaay-ayo ti tattao ti agbirok iti lugar a mabalinda a pagnegosiuan ken pagpalpaliwaan!