Panangmatmat iti Lubong

Dagiti Nalukmeg a Taraken

“Ti kinalukmeg ti kangrunaan a parikut a mangap-apektar kadagiti aso ken pusa,” kuna ti The Globe and Mail ti Canada. “Dagiti makagapu ket umasping kadagiti tattao ken animal: di makapasalun-at nga ugali iti pannangan ken di panagehersisio.” Sigun ken ni Berney Pukay, a kameng iti konsilio ti Canadian Veterinary Medical Association, ti estilo ti panagbiag dagiti makintaraken ti makagapu: “Saan nga umdas ti panagehersisiotayo gapu ta okupadotayo unay. Saan nga umdas ti panagehersisio ti aso gapu ta okupado unay ti amona. Kasapulantayo dagiti nanam-ay a taraon, a masansan nga aduan iti karbohidrato, isu a kasta met ti kanen dagiti tarakentayo.” Mamakdaar ti Globe a dakdakkel ti risgo a maaddaan dagiti “nalukmeg a taraken iti diabetes, sakit ti puso, alta presion ken arthritis. . . . Nasapsapa a matayda ngem kadagiti nasalun-at nga animal.” No agasan ti beterinario dagiti nalukmeg a taraken, masansan a nairaman ti panagdieta, ket masansan a panagehersisio kadagiti aso.

 Pannakaupay no Bakasion

“No agem-empakeka iti gargaretmo para kadagiti kararagsakan a lawas iti tawen, agannadka!” impakdaar ti periodiko a Die Welt idiay Hamburg. Ti panagaapa ken panagsusubang ti mangdadael iti bakasion ti adu a pamilia. Sigun iti maysa a panagadal dagiti Aleman, “mayuli ti maysa iti kada tallo a diborsio kalpasan ti panagkaduada nga agbakasion.” Apay? Mabalin a ti di nairuam a kinasinged ken panagkadua ti maysa a makagapu, nga agresulta iti pannakasuron dagiti miembro ti pamilia iti maysa ken maysa. Tapno maliklikan ti problema, isingasing dagiti sikologo ti nasaksakbay a panangiplano kadagiti bakasion, panangyeskediul kadagiti aktibidad a magustuan ti tunggal maysa ken sidadaan a patgan dagiti pagayatan ti tunggal maysa. “Nainaig ti aglablabes a pananginanama [iti parikut a nainaig iti bakasion],” kuna ti Die Welt. “Yantangay ti makatawen ket buklen ti sangapulo ket maysa a bulan a panagtrabaho ken inaldaw a rutina, manamnama a ti tallo inggat’ uppat a lawas a bakasion ti mangan-anay iti amin a nabaybay-an kabayatan ti nabatbati a paset ti tawen.”

Umad-adu Dagiti Bastardo

Sigun iti Eurostat, maysa nga ahensia idiay Europa maipapan iti estadistika, 1 iti kada 4 a maladaga ita idiay European Union ti naipasngay a bastardo, kuna ti Aleman a periodiko a Westdeutsche Allgemeine Zeitung. Idi 1980, ti promedio ket 1 iti kada 10. Ti kabassitan a bilang dagiti naipasngay a bastardo​—4 a porsiento​—ket masarakan idiay Grecia. Iti kasumbangirna, bastardo ti nasurok a kagudua ti bilang ti amin a naipasngay idiay Sweden. Napasaran ti Ireland ti kadakkelan a panagbalbaliw. Immadu ti bilang dagiti bastardo a naipasngay sadiay manipud iti 5 laeng a porsiento idi 1980 agingga iti 31.8 a porsiento idi 2000. Dagiti kasta a naisangsangayan nga iyaadu ti “mangpaneknek a dakkel ti namalbaliwan ti kababalin dagiti taga Europa maipapan iti panagasawa ken pamilia,” kuna ti report.

Agbangon Dagiti Hornet Babaen Kadagiti Magneto

“Naglaing ti maysa a kita ti alumpipinig a maawagan hornet nga agusar iti katupag ti instrumento ti surbeyor tapno masigurado nga umiso ti pannakaintar dagiti umokda,” kuna ti periodiko iti London a The Daily Telegraph. Maysa a grupo dagiti sientista manipud iti Tel Aviv University, idiay Israel, ti nangadal kadagiti hornet iti oriente. Natakuatanda a mangipigket dagiti insekto iti agsasaruno a nagbassit a magnetiko a kristal​—a punto uno a milimetro ken aglaon iti titanium, iron, ken oxygen​—iti atep ti tunggal innem ti sulina a siled iti pagtaenganda. “Gagangay a ti umok dagiti hornet ket naaramid manipud kadagiti katuon ti paidda a balayda a suportaran dagiti nakatakder a pundasion,” kuna ti report. Di pay naammuan no kasano nga agkurri dagiti magneto, ngem nabatad a “dagiti agkakanaig a kristal ti makatulong kadagiti insekto tapno makitada ti dalanda uray no nasipnget ken mangipasigurado a saan nga aglikig ti umokda. Madama itan a maad-adal no ammo ti dadduma pay nga alumpipinig, wenno uray dagiti uyokan, dagiti kasta met laeng nga estratehia.”

Dagiti Babbalasitang ken Osteoporosis

Mamakdaar ti periodiko nga Asahi Shimbun idiay Japan nga umad-adu dagiti babbalasitang nga isagsagmakda ti biagda iti osteoporosis inton babbaketda gapu iti sobra a panagdietada. Gapu iti sakit nga osteoporosis, a mangap-apektar iti adu a babbaket, kumapuy unay ti tulang isu a nalaka a matukkol. Ti itatanor ti tulang dagiti babbai ket nainaig unay kadagiti hormone ti babbai. Manipud panagregla, nagbiit a pumigsa dagiti tulang agingga iti kapipigsaan a kasasaadna inton agedad iti agarup a 20, sakbay a mangrugi a kumapuy inton agedaden iti agarup nga 40. “No napigpigsa ti tulang, uray kumapkapuy, nabaybayag sakbay a nalaka a matukkol dayta,” ilawlawag ni Propesor Ikuko Ezawa ti Japan’s Women’s University. Isu a kinunana pay: “Nasken unay a mapapigsa dagiti tulang no mabalbalin agingga inton agtawenka iti 20.” Nupay kasta, saan unay a pagdanagan dagiti babbalasitang ti osteoporosis. “Kaaduanna, kurang ti ipapaunegda a sustansia,” kuna ni Ezawa. “Kangrunaanna, Direkta a maapektaran dagiti tulang no kurang ti ipaunegmo a calcium ken dika agehersisio.”

Naragsak ken Nasalun-at iti Edad a 100

Sigun iti report iti periodiko a Yomiuri Shimbun, “marikna ti 80 a porsiento kadagiti tattao a nasuroken a 100 ti tawenda a nasalun-at ken nasarantada iti kada aldaw.” Iti umuna a gundaway, immadu iti nasurok a 1,000 ti bilang dagiti agtawen iti nasuroken a 100 idiay Japan idi 1981, ket nadanonnan ti 13,000 idi tawen 2000. Itay nabiit, pinagsaludsodan ti Japan’s Foundation of Health and Stamina ti nasurok a 1,900 a nasurok a 100 ti tawenda. Agparang a dayta ti kadakkelan a panagadal a naaramid maipapan iti “de kalidad a biag” dagiti lallakay ken babbaket a nasuroken a 100 ti tawenda. “Imbaga ti adu a lallaki, 43.6 a porsiento, no idilig iti babbai, a 25.8 a porsiento, nga ‘adda panggep ti biagda,’” sigun iti periodiko. Kaaduan kadagiti agtawenen iti nasurok a 100 ti nangdakamat a ti “pamilia,” “napaut a panagbiag,” ken “panangtagiragsak iti kinasalun-at ken panagbiag a siraragsak” ket karaman kadagiti panggep ti biagda. Gapuna, isingasing ti Yomiuri Shimbun a “napapaut ti panagbiag dagiti adda panggep ti biagda.”

Agsolsolo nga Agbibiag

Impalgak ti nabiit pay a sensus a 1 iti kada 8 a tattao idiay Francia ti agsolsolo nga agbibiag. Doble daytoy a proporsion 30 a tawenen ti napalabas, kuna ti Pranses a periodiko a Le Monde. Karaman iti estadistika dagiti agtutubo a di pay nagasawa wenno awanan iti kabbalay agraman dagiti lallakay ken babbaket. Umad-adu ti babbai nga agsolsolo nga agbibiag ngem kadagiti lallaki, ket sigun iti artikulo, “no nangatngato ti saad ti babai iti kagimongan, ad-adda a posible nga agbiag nga agsolsolo.” Ipalgak pay ti sensus a nanipud idi 1990, immadu iti 22 a porsiento ti bilang dagiti pamilia nga agsolsolo ti nagannakna ket immadu iti 16 a porsiento ti bilang dagiti agassawa nga awanan iti annak. “No madagup,” inngudo ti artikulo, “ad-adu itan dagiti agassawa nga awanan iti annak ken dagiti tattao nga agsolsolo nga agbibiag ngem kadagiti sangakabbalayan nga addaan iti annak.”

Dagiti Tin-edyer a Narugso iti Sekso

Ipakita ti maysa a report ti Family Matters Institute idiay Britania a dagiti tin-edyer ket “mamindua nga ad-adda a makidennada no nagsina wenno makikabkabbalay laeng ti dadakkelda,” kuna ti The Guardian iti London. Kakapat kadagiti narugso iti sekso nga agtawen iti 13 napadasandan ti nakidenna iti di kumurang nga uppat a kapareha, ket 1 iti kada 5 a tin-edyer ti nakainum idi napukawda ti kinabirhenda. Igunamgunam ti report a rumbeng a “maipaganetget ti panagasawa kas ti matarigagayan a kita ti pamilia iti panangpadakkel kadagiti annak.” Rumsua dagiti problema no ‘saan a nasayaat ti relasion ti nagannak kadagiti tin-edyer nga annakda, manmanoda nga agkikita, ken manmanoda a mangisuro.’ Inngudo ti report: “Saan a bumassit ti bilang dagiti tin-edyer a makidenna ket agtultuloy nga umadu dagiti agsikog ken maaddaan kadagiti sakit a mayakar babaen ti panagdenna no saan a rugian ti nagannak dagiti tin-edyer nga ibaklay ti ad-adu a rebbengenda iti kababalin ti annakda.”

Dagiti Agdudungsa a Tsuper

Dagiti eksperto iti pannaturog, agraman dagiti mangitantandudo iti kinatalged iti panagmaneho, bagbagaanda dagiti motorista a dida agmaneho no nabannogda unay, kuna ti Fleet Maintenance & Safety Report. Nupay di kumurang a walo nga oras a pannaturog iti kada rabii ti isingasing dagiti managsirarak iti pannaturog, ipakita dagiti panagadal a kurang ti pannaturog ti adu a tattao. Ipakita pay dagiti surbey a dagiti tsuper nga agtawen iti 19 agingga iti 29 ti ad-adda nga agmaneho nga agdudungsa ngem ti dadduma pay a grupo iti edad ken ad-adda a paspasanda ti agmaneho no mariknada a makaturturogda. “Ad-adda met a makaturturogka no uminumka iti arak sakbay nga agmanehoka,” kuna ti damag. Ipatuldo ti presidente ti American Automobile Association Foundation for Traffic Safety a ni David Willis, a saan a ti panangpatokar iti radio wenno panangilukat iti tawa ti makatulong tapno agtalinaedka a nakariing, no di ket ti apagbiit a panagridep tapno saanka nga agdudungsa. Igunamgunam ni Willis: “Ti pannaturog ti kakaisuna a solusion ti panagdungsa.”