Globalisasion a Makagunggonanto Kenka

“Tapno agballigi ti globalisasion, masapul a daytat’ agballigi agpadpada kadagiti napanglaw ken nabaknang. Masapul nga itandudona dagiti kalintegan a kas iti panangyegna iti kinabaknang. Masapul nga ipaalagadna ti hustisia ken panagpapada iti kagimongan a kas iti panangparang-ayna iti ekonomia ken nasaysayaat a komunikasion.”​—KOFI ANNAN, SEKRETARIO-HENERAL TI UNITED NATIONS.

KAS impatuldo ni Kofi Annan, ti pudno a naballigi a globalisasion pasayaatenna ti panagbiag ti tunggal agnanaed iti sangalubongan a sangakaarrubaan. Ngem nakitatayon kadagiti kallabes a tawen a saan a naragpat ti kasta a kalat. Ad-adda a naipangpangruna ti teknikal ken material nga irarang-ay ngem dagiti natauan a kalintegan ken panagpapada iti kagimongan.

Ti panagganansia ti kalat iti globalisasion ti ekonomia. Dayta ti kangrunaan a parikut. Ti motibo a panagganansia manmano nga ikabilanganna dagiti napanglaw ken nakurapay wenno dagiti agpaut a kasapulan ti daga. “Talaga a saan a natalged ti di makontrol a globalisasion ti ekonomia a konkontrolen dagiti korporasion a ti panagganansia ti kangrunaan a kalatda . . . ken no mausig ti agpayso a kasasaad, talaga nga isuda ti mangpappapanglaw iti sangatauan,” inkalintegan ni Dr. David C. Korten.

Kabaelanto aya dagiti gobierno iti lubong nga  imanehar ti globalisasion ti ekonomia iti wagas a makaipaay iti hustisia iti kagimongan? Kasla saan. Agingga ita, marigrigatan dagiti gobierno a mangrisut iti aniaman a sangalubongan a parikut​—sangalubongan man a krimen dayta, panagbara ti globo, wenno sangalubongan a kinapanglaw. “Nasken nga agtignay ti amin tapno masaluadan dagiti pagimbagan ti lubong,” inlawlawag ni Annan, “ngem iti lubong nga agpampannuray iti globalisasion, nagbassit pay laeng dagiti magun-odan a pamay-an tapno agtignay ti intero a sangatauan.”

Saan laeng a dagiti sangalubongan a pamay-an tapno mataming dagiti sangalubongan a parikut ti kasapulan. Inkalintegan ti Commission on Global Governance * a kasapulan met ti lubong dagiti nasayaat a prinsipio. “No awan ti sangalubongan a prinsipio,” impatuldo ti reportda, “umadunto dagiti riri ken riribuk iti panagnaed iti sangalubongan a sangakaarrubaan; no awan ti mangidaulo, madadaelto uray dagiti kasayaatan ti pannakadiseniona nga institusion ken estratehia.”

Ania a sangalubongan a prinsipio ti insingasingda? “Masapul a tratuen dagiti tattao ti bagida iti kayatda a wagas ti pannakatratoda,” insingasing ti report. Dua a ribu a tawenen ti napalabas, daytoy a pagalagadan iti kababalin ti insuro ti katan-okan pay laeng a lider a naammuan ti lubong nga isu ni Jesu-Kristo. (Mateo 7:12) Ngem agingga ita, agaplikar pay laeng dayta a prinsipio. Sigurado a makagunggona iti amin ti globalisasion nga agpannuray iti kasta a pagalagadan. Matungpalto aya dayta?

Nagpaiduma a Sangalubongan a Solusion

Impadto ti Biblia nga iti asidegen a masanguanan, maysa a sangalubongan a solusion ti mamagkaykaysa iti sangatauan nga ad-adda a naibasar iti kinaparabur imbes nga iti kuarta wenno teknolohia. Agballiginto agsipud ta adda pannakabalin ken pamay-anna tapno agtignay ti intero a sangatauan a pakagunggonaan ti amin. Impatuldo a mismo ni Jesu-Kristo daytoy a sangalubongan a gobierno idi insurona kadagiti pasurotna nga ikararagda nga ‘umay koma ti Pagarian ti Dios ken maaramid ti pagayatan ti Dios ditoy daga.’​—Mateo 6:10.

Ti Pagarian ti Dios, a nailangitan a gobierno nga iturayan ni Jesu-Kristo, ti mangisuro iti baro a sangalubongan a prinsipio, a kas iti insuro a mismo ni Jesus idi adda ditoy daga. Ti panagayat iti Dios ken iti pada a tao dagiti mangiwanwanto a prinsipio. (Mateo 22:37-39) Adu a padto iti Biblia ti mangibalabala iti aramidento daytoy a baro a gobierno. Maipapan iti Agturay iti dayta a ni Jesu-Kristo, ikari ti Biblia: “Ukomennanto dagiti napanglaw buyogen ti kinahustisia ken isakitna dagiti napakumbaba iti daga buyogen ti kinaagpapada.” (Isaias 11:4, The New English Bible) Dagiti nakurapay ket dinton gundawayan dagiti nabaknang ken mannakabalin. Ni Jesus “maasianto iti daydiay nanumo ken iti daydiay napanglaw . . . Iti pannakairurumen ken iti  kinaranggas subbotennanto ti kararuada.”​—Salmo 72:13, 14.

Insigida a matamingto met dagiti parikut maipapan iti aglawlaw. Imbes a lumawlawa dagiti desierto, “agrag-onto ti desierto, ken agsabongto dagiti let-ang.” (Isaias 35:1, Today’s English Version) Imbes a kinakirang ti taraon, “maaddanto ti naruay a bukbukel iti daga.”​—Salmo 72:16.

Ti Pagarian ti Dios pagkaykaysaennanto ti tattao iti amin a kasasaad ti panagbiag. “Sangsangkatunos nga isaadkonto ida, kas maysa nga arban iti kulongan,” inkari ti Dios. ‘Itdekto kadakuada ti panagbalbaliw nga agturong iti nasin-aw a pagsasao, tapno agserbida kaniak iti abagan-abaga.’ (Mikias 2:12; Sofonias 3:9) Daytoy “nasin-aw a pagsasao,” a pakairamanan ti gagangay a grupo dagiti prinsipio iti moral ken relihion, ti mamagkaykaysa kadagiti tattao uray pay itan.

Gapu kadagiti nalaklakan a pamay-an ti panagdaliasat iti intero a lubong, regular nga ang-angayen dagiti Saksi ni Jehova ti dadakkel nga internasional a kombensionda, a mangpalpalagda iti singgalutda iti nadumaduma a grupo ti puli, nasion, ken kultura. Dagitoy a kombension ti aktual a pammaneknek iti panagkaykaysa gapu iti puso ken isip, saan a gapu iti teknolohia ken komersio. (Kitaem ti naipakuyog a kahon.) Kastoy ti insurat ti maysa nga Español a teologo a nakapadasen a timmabuno kadagita a kombension: ‘Nagawidak a napabileg ti riknak, saan laeng a gapu kadagiti makaiwanwan a Nainkasuratan a palawag no di ket uray iti panagkaykaysa dagitoy a tattao, ti nangato a moralidadda, ken ti nasayaat a kababalinda.’

Ap-aprobetsaren met dagiti Saksi ni Jehova ti dadduma pay a paset ti globalisasion tapno mapapardas ti panangikasabada iti naimbag a damag maipapan iti Pagarian ti Dios. Kas pagarigan, ti Agriingkayo! ket maipatpatarus iti 80 a pagsasao babaen ti nagadu a managipatarus iti intero a lubong nga agus-usar kadagiti computer ken electronic mail. Dagita nga alikamen ti tumultulong kadagiti Saksi ni Jehova tapno talaga nga agbalin a sangalubongan ti programada a panangisuro iti Biblia. Nalawag a dagiti alikamen ti globalisasion ket mabalin nga usaren a pagimbagan ken pagdaksan.

Umasping iti dayta, imbes a mangpataud kadagiti parikut, kas iti ar-aramiden ti natauan a globalisasion, ti sangalubongan a gobierno nga impasdek ti Dios ti mangipaayto kadagiti solusion. Naan-anay a makapagtalektayo iti daytoy nailangitan nga administrasion. Inkari ti Dios: “Mangparparsuaak iti baro a daga. Dagiti pasamak iti napalabas ket naan-anayton a malipatan. Agragsak ken agrag-okayo iti agnanayon iti daydiay parparsuaek.” (Isaias 65:17, 18, TEV) Ti “baro a daga” ti Dios pudno a makagunggonanto iti intero a sangatauan.

[Footnote]

[Kahon iti panid 12]

AGKAKANAIG NGEM AGSISINA LATTA

Nupay nabibiit itan a madanon ti nadumaduma a lugar gapu iti teknolohia, adda pay laeng dagiti lapped. Napaneknekanen a makatulong ti telebision, cell phone, ken Internet, tapno agkakanaig ti tattao ngem dida napagkaykaysa ida. Ti panagkakappon ti ekonomia ken ti panagpatingga ti panagsasalisal dagiti mannakabalin unay a pagilian ti nangkissay kadagiti gubat ti nadumaduma a pagilian, ngem agtultuloy pay laeng dagiti nadawel a rinnupak dagiti sibilian nga agtultuloy a mangpapatay ken mangpataud kadagiti pisikal a depekto ti rinibu a tattao iti kada tawen.

Apay? Agsipud ta awan dagiti pagilasinan a bumabaaw ti guranggura dagiti agriribal a grupo ti etniko, puli, ken relihion nga isu dagitoy ti kangrunaan a makagapu kadagiti gerra sibil. Ket sigsiguraduen dagiti sangalubongan a negosio ken sindikato ti krimen a mapataud dagiti nalaka nga igam tapno makabalan a naimbag dagiti aggugubat a partido. Saan a pulos a tumaud ti pudno a panagkaykaysa babaen kadagiti elektroniko nga alikamen. Uray dakkel ti maganansia ti merkado, dina latta maitandudo ti hustisia iti kagimongan.

Iti sumagmamano a pamay-an, aktual a nakatulong ti globalisasion iti panagsisina. No kumapuy ti ekonomia kalpasan a dimmakkel ti naganansia a napastrek ti merkado, dagiti nakurapay a tattao ket nalaka a biktimaen dagiti ekstremista a politiko a manggundaway iti narigat a panagbiag tapno magun-odanda dagiti panggepda. Ania ti solusion? “Masapul a mapartuat ti baro a pamay-an ti nasional ken sangalubongan a panangituray​—a mangipangpangruna kadagiti pagimbagan ti tattao ken iti panagpapada,” kuna ti Human Development Report 1999. Dayta ti eksakto nga aramidento ti Pagarian ti Dios.

[Dagiti Ladawan iti panid 13]

Tumultulong ti sangalubongan a programa dagiti Saksi ni Jehova a panangisuro iti Biblia a mamagkaykaysa iti tattao iti amin a kasasaad ti panagbiag