Ti Milagro ti Itlog ti Abestrus

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY SOUTH AFRICA

GAPU ta adda pay laeng iti uneg ti incubator, di ammo ti itlog ti abestrus ti mapaspasamak iti uneg wenno ti asidegen a naisangsangayan a mapasamak. Ngem ditoy pagtaraknan kadagiti abestrus, adda gundawaymi nga ammuen ti nakaay-ayat nga itatanor ti maysa nga abestrus manipud pannakayitlogna.

Naannad a Panangasikaso Kadagiti Itlog

Puraw a kas marfil dagiti iyitlog ti ina nga abestrus iti simple a pagitlogan iti kadaratan. Ag-1.45 a kilo ti timbang ti tunggal maysa kadagitoy. * Kalpasanna, dagiti kayit-itlog ket inaldaw nga iyakar dagiti trabahador kadagiti incubator iti pagtaraknan a pagtalinaedan dagitoy iti agarup innem a lawas.

Tiempo daytoy ti naannad a panangasikaso kadagiti itlog iti incubator. Mapagtalinaed a nabara ken naimeng ti kasasaadda iti agarup 37 degree Celsius. Maitutop dayta a temperatura kadagiti tumantanor a sibong. Tapno di maibbong ti tumantanor a sibong ken dumket iti kulapotna, dagiti itlog ket ikabil ti agtartaraken kadagiti espesial a bandehado. Automatiko wenno manomano a maibalikid dagitoy iti kada aldaw. Kaasping daytoy ti kanayon nga ar-aramiden ti nagannak nga abestrus iti nagitloganda a kadaratan iti kapanagan.

Panangkita iti Unegna

Ngem kasano ngay a maammuantayo ti mapaspasamak iti itlog? Siaalumamay a pinidut ti agtartaraken ti maysa kadagiti itlog, sana indisso iti abut iti rabaw ti kahon a ti sirokna ket addaan iti nalawag a bombilia. Daytoy a pamay-an ti panirpatanna kadagiti nakaskasdaaw a mapaspasamak iti itlog. Pasaray aramidenna daytoy tapno masukimatna ti itatanor ti biag iti itlog. No makitana a kalpasan ti mamin-ano a panangsukimatna ket pluido latta ti makintengnga a paset ti itlog, nabatad nga ibbong dayta isu a dinan isubli iti incubator.

Kabayatan ti 39 nga aldaw a panagtalinaed ti itlog ti abestrus iti incubator, namilagruan ti idadakkelna iti kasla porselana a balayna. Maigiddato iti dayta, adda kasla supot ti angin nga aglobo, nga inton agangay ket agarup kakatlonton ti espasio a sakupenna iti uneg ti itlog. * Medio mailetanen dagiti di pay napessaan a sibong iti uneg dagiti balayda isu nga agsaganadan a rummuar. Ngem masapul a mapasamak nga umuna ti napateg a proseso​—masapul a dumketen ti yolk sac-da iti pannakapuseg ti nagbassit a tianda. Napateg daytoy ta aglaon ti yolk sac kadagiti sustansia ken enerhia a kasapulanda unay bayat a mapespessaanda.

Pannakapessa

Dimteng met laengen ti naisangsangayan nga aldaw ket addakami ditoy tapno makitami dayta. Umuna, masapul nga ikagumaan dagiti babassit a sibong ti rummuar iti kulapot iti uneg ti supot ti angin sakbay a makaruarda iti balayda. Saan a kas iti dadduma a sibong nga addaan iti natirad a sippit a pangbettakda iti balayda, addaan dagiti abestrus iti mangsalaknib a palunapin a makatulong a mangsaripda iti murdong ti nalukneng a sippitda. No iyatras ti sibong ti ulona, maiduron ti teltelna ti kulapot a mangisina iti dayta iti kaabayna a supot ti angin. Kalpasan ti kasta unay a panangiduron ken panangiridiridna, mabtak daytoy a kulapot inton agangay. Pagaammo daytoy kas panangbettak isu a maokuparen ti sibong ti intero nga espasio iti uneg ti balayna.​—Kitaem ti diagrama A.

 Kamaudiananna iti damo a gundaway, ti bassit a bará ti sibong ket nakalang-ab met laengen iti angin! Agan-andaren ti babassit a barána. Ngem saan nga umdas ti magun-odanna nga angin gapu iti kasta unay a panagbannogna iti nailet nga itlogna. Isu a din makatutor ti sibong. Masapul nga itultuloyna ti mangikagumaan ket bettakenna a mismo ti balayna. Ikabilna ti amin a kabaelanna a mangbuong iti balayna, isu a tuktokenna ti diding ti balayna. Pagammuan ta nakakitan ti napaksuyan a bassit a sibong iti bassit a lawag ta addan bassit a rikki iti balayna​—ket babaen dayta, talaga a makalang-aben ti sibong iti presko nga angin!​—Kitaem ti diagrama B.

Kalpasan ti kasapulanna unay a panaginana, nakagun-oden ti kappessa iti umdas a pigsa tapno maitultuloyna ti panangbettakna iti nagrikkin a balayna babaen ti panangusarna iti kannawan a sakana ken ti bassit ken nasaripdaan a sippitna. Kalpasanna, gapu ta nabettaknan ti balayna a kunam la no isu ti nagbassit a katupag ni Goliat, padasenen ti sibong ti agtugaw, sa agkiremkirem a mangkita iti lubong buyogen ti kasta unay a dignidad ken panagkompiansa a kabaelan ti agkakapuy pay laeng nga abestrus.​—Kitaem ti diagrama C.

Apay a di tulongan ti agtartaraken daytoy bassit a sibong tapno makaruar iti balayna? Pagimbagan met laeng daytoy ti kappessa. Kasapulan ti tiempo tapno umagsep ti duyaw a paset ti itlogna iti pusegna, nga inton agangay ket kumbet ken agserra. Ti di nainkalintegan a  tumulong nga ikagumaanna a papartaken ti proseso madangranna ti nalupoy a bassit a parsua wenno maisarangna dayta iti nakaro nga impeksion.

Uray kaskasano ket nakarukuas met laengen dagiti sibong ditoy pagtaraknan manipud kadagiti balayda. Kadakami nga agbuybuya, makaparagsak a kitaen dagiti nabambannog a sibong ti abestrus a sibaballigi a rimkuas manipud kadagiti nabtaken a balayda.

Pannakiam-ammo Kadagiti Pannakaama ken Pannakainada

Kalpasan a pamagaan ti nabara nga incubator dagiti nalamuyot a dutdot dagiti sibong, makaay-ayodan a kitaen ken iggaman. Kalpasanna, maikabildan iti bassit a kulongan tapno mainitanda. Kasla kaay-ayoda dayta! Kamaudiananna, mapnek met laengen ti tarigagayda a mangehersisio kadagiti babassit ken karantiway a sakada.

Naisangsangayan ti sumaruno nga aldaw kadagiti nalamuyot ti dutdotda a sibong. Mayam-ammodan kadagiti adulto nga abestrus nga agserbi a pannakaama ken pannakainada. Dagitoy ti mangaywan kadakuada iti sumaganad a tallo a bulan. Agingga ita, di pay la mabisin dagiti babassit a sibong agsipud ta masussustinerda iti sustansia ti duyaw a paset ti itlogda. Nupay kasta, sumagmamano nga aldaw kalpasan ti pannakapessada, medio mabisindan. Ngem ania ngay ti mabalinda a kanen? Nasdaawkami ta nangrugin a kanen dagiti sibong ti baro nga inyibleng dagiti pannakaama ken pannakainada! Inlawlawag ti agtartaraken a daytoy ti mabalin a mangpapigsa iti nakapuy pay laeng a sistema ti imiunidadda.

Kitaem dagiti nagbabassit a tumatayab a mangikagkagumaan a makiaddang kadagiti nagdadakkel nga askaw dagiti pannakaama ken pannakainada! Talaga a masapul nga ikagumaanda. Ngem nagbiit a dumakkel dagiti sibong ti abestrus​—makapaamanga a 30 a sentimetro iti kada bulan. Isu a nakaskasdaaw nga iti makabulan laeng, madanggayandan dagiti dakdakkel nga amang a natataengan.

Inton innem a bulanda, nataengandan ken dandanin walo a pie ti katayagda. Nagrigat a patien nga iti nasurok laeng a pito a bulan, dagitoy a narapis a parsua, nga addaan iti atiddog a tengnged ken karantiway a saksaka ket itlog pay laeng idi nga awanan gaway iti incubator iti pagtaraknan kadagiti abestrus.

[Footnotes]

[Diagram iti panid 23]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

TI PROSESO TI PANAGPAPESSA

A

B

C

[Credit Line]

Nag-drawing: Dr. D. C. Deeming

[Ladawan iti panid 23]

Ti naisangsangayan nga aldaw​—napessaanen dagiti itlog!

 [Picture Credit Line iti panid 25]

John Dominis/Index Stock Photography