Asin​—Nagpateg a Produkto

“DAKAYO ti asin ti daga,” kinuna ni Jesus kadagiti adalanna. (Mateo 5:13) Kastoy ti kuna dagiti Arabo, “Adda asin iti nagbaetanta.” Gapu kadagiti mangpreserba a kalidadna, napateg unay ken nadayaw dagiti ipasimudaag ti sao nga “asin” iti kadaanan ken moderno a pagsasao.

Ti asin ket nagbalin met a simbolo ti kinatibker ken kinapermanente. Isu nga iti Biblia, ti agnanayon a tulag ket naawagan idi a “tulag ti asin.” Dagiti nagtulag masansan nga aglanglangda a mangan, a ti asin ti mangpatalged iti tulagda. (Numeros 18:19) Iti sidong ti Linteg Mosaiko, maasinan dagiti maidaton iti altar, nga awan duadua a mangipamatmat nga awan pakapilawan dagitoy.

Dagiti Makapainteres a Pakasaritaanna

Iti intero a historia, napateg a banag ti asin (sodium chloride) ta uray la a naggugubatda gapu iti dayta. Maysa kadagiti nakaigapuan ti Rebolusion Dagiti Pranses ti impataw ni Louis XVI a nangato a buis iti asin. Naisukat met ti asin iti dadduma a produkto. Dagiti Moor a komersiante insukatda ti asin iti balitok, maysa a gramo nga asin iti tunggal gramo a balitok, ket iti dadduma a tribu iti sentral nga Africa, dagiti pedaso ti rock salt, wenno asin a timmaud gapu iti pannakaatian ti danum ti baybay a naurnong kadagiti pagasinan, kas kuarta. Asin ti pangsueldo idi dagiti Griego kadagiti adipenda, nga isu ti nagtaudan ti pagsasao a “di pay kaibatogan ti asin a sueldona.”

Bayat ti Edad Media, rimsua dagiti an-anito maipapan iti asin. Ti pannakaibelleng ti asin ket maibilang a partaan ti pannakadadael. Kas pagarigan, iti impinta ni Leonardo da Vinci a “Maudi a Pangrabii,” nailadawan nga adda naibukbok a pagasinan iti sanguanan ni Judas Iscariote. * Iti kasumbangirna, agingga idi maika-18 a siglo, ti panagtugaw iti ngato wenno baba ti pagasinan iti lamisaan ti padaya ti mangipamatmat iti saad iti kagimongan. Ti madaydayaw a saad isu ti ngato ti pagasinan, nga iti asideg ti kabesera.

Idi un-unana, nasursuro ti tao ti manggun-od iti asin kadagiti natural a naapgad a danum, danum iti baybay, ken rock salt. Maysa a kadaanan ken detalyado a salaysay dagiti Tsino iti parmakolohia, wenno siensia maipapan kadagiti agas, ti nangdakamat iti nasurok nga 40 a kita ti asin ken deskribirenna ti dua a pamay-an ti panangpataud iti asin a kaasping unay dagidiay maus-usar itatta. Kas pagarigan, maus-usar ti enerhia nga agtaud iti silnag ti init a mangisina iti asin manipud iti danum ti baybay iti kadakkelan a pagpataudan iti asin ti lubong, a masarakan kadagiti aplaya ti Bahía Sebastián Vizcaíno iti Baja California Sur, Mexico.

Makapainteres, ta napattapatta a no maatianan ti amin a taaw iti lubong, “makaipaayda iti 19 a milion a kilometro kubiko a rock salt, wenno agarup 14.5 a daras ti kangatona ngem ti intero a kontinente ti Europa iti ngatuen ti kaadalman nga atab,” sigun iti Encyclopædia Britannica. Ket no ti Dead Sea agarup siam a daras a naap-apgad ngem iti taaw!

Moderno a Pakausaran ti Asin

Iti kaaldawantayo, ti asin ket agtultuloy a nagpateg a produkto. Maus-usar dayta a pagtimpla iti taraon, pagipreserba iti karne, ken pagaramid iti sabon ken sarming malaksid iti dadduma pay a pakausaranna. Ngem ti kinasalun-at ti tattao ti kangrunaan a makapainteres a pakausaranna. Kas pagarigan, iti adu a pagilian iti lubong, ti asin ket manayonan ti iodine tapno malapdan ti kinakurang ti iodine kadagiti katutubo, a mailasin babaen ti goiter wenno buklong (lumteg a thyroid gland) ken ti nakaro a pannakadadael ti isip. Kasta met nga iti dadduma a pagilian, ti asin ket nayonanda iti fluoride tapno malapdan ti panagbukbok ti ngipen.

Nupay napateg ti asin para iti kinasalun-at, ta mataginayon ti kalkalainganna a kapalet ti dara ken ti presion, komusta ngay ti mapagsusupiatan a nakainaigan ti panangipauneg iti asin ken ti alta presion? Dagiti doktor kanayon a limitaranda ti asin ken sodium nga ipauneg dagiti pasiente nga addaan alta presion. Agarup kakatlo agingga iti kagudua kadagiti addaan iti alta presion ket gapu iti ipapaunegda nga asin. Iti kastoy a kasasaad, naipakitan a no basbassit ti maipauneg nga asin, nababbaba ti presion ti dara.

Talaga a paimasen ti asin ti pannangan, kas iti impamatmat ni Job idi insaludsodna: “Ti awan ramanna a bambanag makanto kadi nga awan ti asin?” (Job 6:6) Talaga nga agyamantayo iti Namarsua kadatayo, “a sibabaknang a mangipaay kadatayo iti amin a bambanag a pagragsakantayo,” agraman ti nakapatpateg a produkto nga isu ti asin.​—1 Timoteo 6:17.

[Footnote]

 [Ladawan iti panid 15]

Sumagmamano kadagiti adu a klase ti asin (agpakannawan manipud ngato): (1) ‘Alaea sea salt, Hawaii; (2) fleur de sel, Francia; (3) organiko nga asin iti baybay; (4) sel gris (dapuen nga asin), Francia; (5) nagasal nga asin iti baybay; (6) nagiling a nangisit nga asin, India