Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Dinak Ay-ayaten ti Maysa Kadagiti Dadakkelko?

“Sakbay nga indiborsio ni tatang ni nanangko, nakairuamanmin ti mapan idiay aplaya, mangan iti ruar, ken aglugankami iti kotsena nga agpasiar iti nadumaduma a lugar. Pagammuan ta interamenten a nagsardeng dayta. Nagbalbaliwen ni tatangko. Panagkunak, ginupedna metten ti relasionna kaniak.”​—Karen. *

KASTA ti rikna ti nagadu nga agtutubo. Kas ken ni Karen, mariknada a saan idan nga ay-ayaten​—wenno pulos a saan ida nga inayat​—ti maysa kadagiti dadakkelda. Ti tuktukoyenmi ditoy ket saan a ti temporario a panagsakit ti nakem a mabalin a rumsua gapu iti di panagkinnaawatan dagiti agtutubo ken ti dadakkelda; wenno ti panagpasugnod a pasaray rumsua gapu iti panangdisiplina dagiti nagannak. Imbes ketdi, iti sumagmamano a kasasaad, nakabasol dagiti nagannak iti agpayso a panangbaybay-a, di umno a panangasikaso ken panangdisiplina kadagiti annakda. Iti dadduma a kasasaad, nakaro ken naulpit ti panangtratoda ken nalabit pagsasawan wenno dangranda dagiti annakda.

Adda laeng sumagmamano a banag a nasasaem ngem iti panangilaksid ti maysa nga ama wenno ina. “Dayta ti mangiparikna a saandak a kasapulan ken binaybay-andak,” kuna ni Karen. No napadasamon dayta a narigat a kasasaad, usigem ti sumagmamano a singasing tapno madaeram ti riknam. Namnamaem a nupay saannaka nga an-andingayen ni tatang wenno nanangmo, kabaelam ti agballigi iti biag!

Pannakaawat ken ni Tatang Wenno Nanangmo

Umuna, umiso laeng a namnamaem nga ayatennaka ni tatang wenno nanangmo. Kas iti isisingising ti init, gagangay laeng ken mainanama ti panagayat ti ama wenno ina iti anakna. Namnamaen ti Dios nga ipakita dagiti nagannak ti kasta nga ayat. (Colosas 3:21; Tito 2:4) Apay ngarud a no dadduma ket baybay-an, panawan, wenno maltratuen dagiti nagannak ti annakda?

Mabalin a dagiti mismo a kapadasanda iti biag ti maysa kadagiti makagapu. Saludsodam ta bagim, ‘Nakasursuruan dagiti dadakkelko ti mangpadakkel iti annak?’ Kaaduanna, makasursuro laeng dagiti nagannak manipud kadagiti mismo a kapadasanda idi ubbingda iti poder ti dadakkelda. Ket iti naulpit a lubong a pagnanaedantayo ita, nga awan kaaspingna ti kinaadu ti tattao nga “awanan nainkasigudan a panagayat,” masansan a nakaro ti pakapilawan ti kasta a pannakapadakkel. (2 Timoteo 3:1-5) No dadduma, nakaro ken agsasaruno a reaksion ti resultana, ta no dagiti nagannak ita ket minaltrato idi dagiti dadakkelda, kasta met ti panangtratoda kadagiti annakda.

Maysa pay, mabalin a naladingit unay dagiti nagannak gapu iti nadumaduma a rason. Kayat ti dadduma a lipaten ti rigat ken pannakaupayda babaen ti pannakaigamerda iti trabaho, arak, wenno droga. Kas pagarigan, dimmakkel da William  ken Joan a mangnginum ni tatangda. “Marigatan ni tatang a mangkomendar kadakami,” kuna ni Joan. “Ngem ti kakaruan isut’ panagpungtotna no nakainum. Agpatnag a pagsasawanna ni nanangko. Masansan idi a mabutbutengak.” Uray no saan unay nga abusado dagiti nagannak, ti kababalinda ti mabalin a mangpaksuy kadakuada isu a dida maipaay ti kasapulan dagiti annakda nga ayat ken asikaso.

Maawatan ni William ti makagapu iti di mapakpakadaan a kababalin ni tatangna. “Dimmakkel ni tatangko idiay Berlin, Alemania, kabayatan ti Gubat Sangalubongan II,” inlawlawagna. “Idi ubing, nagadu ti nakaam-amak a napasaranna ken nakitana a napapatay. Insakadna ti panagbiagna iti kada aldaw tapno adda laeng kanenna. Patiek a naapektaran unay ni tatangko kadagiti nakaro a kapadasanna.” Kinapudnona, umannugot ti Biblia a mabalin nga agtignay iti di makaay-ayo dagiti tattao a nakapadas iti nakaro a rigat.​—Eclesiastes 7:7.

Para kada William ken Joan, nainkalintegan kadi ti di makaay-ayo a panangtrato kadakuada ni tatangda gapu kadagiti napalabasna? “Saan,” kuna ni William. “Kaskasdi a ti napalabasna ket saan a mangikalintegan iti nakaro a panaginum ken dakes a kababalinna. Nupay kasta, dayta a pannakaammo ti nakatulong kaniak tapno ad-adda a maawatak ti kababalin ni tatangko.”

Tapno maawatam ida, dakkel ti maitulongna no bigbigem nga imperpekto dagiti dadakkelmo ken ammuem ti napalabasda. Kuna ti Proverbio 19:11: “Ti pannakatarus ti maysa a tao pudno unay a pabannayatenna ti ungetna.”

Panangdaer Kadagiti Riknam

Mabalin nga adda dadduma pay a di makaay-ayo a mariknam gapu iti kasasaad iti pagtaenganyo. Kas pagarigan, gapu ta saan unay nga as-asikasuen ti dadakkelna, marikna ni Patricia nga “awan serserbina ken di madungdungngo.” Marigatan ni LaNeisha nga agtalek iti kaaduan a lallaki kalpasan a pimmanaw ni tatangna idi walo pay laeng ti tawenna. Ket tarigagayan ni Shayla ti atension ti dandani siasinoman a maam-ammona tapno malitupan laeng ti di panangasikaso kenkuana ni nanangna a ti biagna ket “kontrolado ti droga.”

Mabalin met a problema ti panagpungtot ken panagimon. Idi nakita ni Karen nga ipakpakita ti nangasawa manen a tatangna iti baro a pamiliana ti ayat nga il-iliwenna a maipakita koma kenkuana, “adda tiempo a kasta unay ti panagimonna.” No dadduma, narikna pay ketdi ni Leilani a kagurana ti dadakkelna. “Kanayon idi a makisubangak kadakuada,” kunana.

No mausig dagitoy a kasasaad, nalaka a maawatan no apay a rumsua amin dagitoy a rikna. Ngem kasanom a risuten ken daeran dagita a negatibo a rikna? Usigem dagiti sumaganad a singasing.

• Umadanika ken Jehova a Dios. (Santiago 4:8) Maaramidmo dayta babaen ti personal a panagbasam iti Biblia ken ti regular a pannakitimpuyogmo iti ilina. Bayat a makitkitam ti pannakilangen ni Jehova iti sabsabali, maamirismonto nga isut’ nasungdo. Mabalinmo ti agtalek kenkuana. “Mabalinan aya ti asawa a babai a lipatan ti agsussusona iti kasta saanna a kaasian ti anak ti tianna?” inyimtuod ni Jehova kadagiti Israelita. “Uray dagitoy a babbai makalipatda, ngem siak saankanto a malipatan,” inkarina. (Isaias 49:15) Kanayon ngarud nga agkararagka iti Dios. Dimo pakadanagan no umiso met la a sasao dagiti usarem. Maawatannaka. (Roma 8:26) Panunotem nga ay-ayatennaka ni Jehova uray no kasla awan ti mangay-ayat kenka.​—Salmo 27:10.

• Agpudnoka iti mapagtalkan a nataengan. Makigayyemka kadagiti nataengan iti naespirituan. Ipeksam ti riknam ken pakadanagam kadakuada. Iti kongregasion Kristiano dagiti Saksi ni Jehova, makasarakka kadagiti naespirituan nga amma ken inna. (Marcos 10:29, 30) Ngem no dadduma, masapul a sika ti umun-una nga agipudno kadakuada. Saan nga ammo ti dadduma ti riknam malaksid no ibagam kadakuada. Talaga a maliwliwaka no ipeksam ti dagensen ti pusom.​—1 Samuel 1:12-18.

 • Kanayon nga agaramidka iti naimbag para iti sabsabali. Tapno maiwaksim ti peggad ti panangay-ay iti bagi, padasem a saanmo unay a panunoten dagiti di makaay-ayo a kasasaadmo. Imbes ketdi, sursuruem nga apresiaren ti adda kenka. Aprobetsarem ti adu a gundaway babaen ti ‘panangitultuloymo a panangkita, saan a ti personal a panaginteres iti laeng bukodmo a bambanag, no di ket kasta met ti personal a panaginteres iti bambanag ti sabsabali.’ (Filipos 2:4) Mangaramidka kadagiti naespirituan a kalat, ket sipopositibo nga ikagumaam a ragpaten dagitoy. Ti panagserbi iti kasapulan ti sabsabali iti Nakristianuan a ministerio ti kasayaatan a wagas ti panangipangpangrunam iti sabsabali imbes a ti bagim.

• Itultuloymo a raemen ti dadakkelmo. Kanayon a laglagipem a surotem dagiti prinsipio ken pagalagadan ti Biblia. Karaman iti dayta ti panagraemmo iti dadakkelmo. (Efeso 6:1, 2) Ti kasta a panagraem lapdanna ti panagibales. Laglagipem nga uray adda nabatad a basol ti dadakkelmo, pulos a saan a nainkalintegan nga agibaleska. Isu nga ipabiangmo ken Jehova ti amin a banag. (Roma 12:17-21) Isu ket “managayat iti kinahustisia” ken manangsalaknib unay kadagiti annak. (Salmo 37:28; Exodo 22:22-24) Bayat nga itultuloymo nga ipakita ti umiso a panagraem kadagiti dadakkelmo, ikagumaam a sukayen dagiti bunga ti espiritu ti Dios​—nangnangruna ti ayat.​—Galacia 5:22, 23.

Kabaelam ti Agballigi

Talaga a makapaleddaang no saannaka nga ay-ayaten ti maysa kadagiti dadakkelmo. Ngem ti pannakapaay ti nagannak dina ikeddeng ti kinataom. Mabalinmo a pilien ti naragsak ken naballigi a pagtungpalam no iyaplikarmo dagiti nadakamat a prinsipio ti Biblia iti biagmo.

Ti nadakamat itay a ni William ket maysa nga amin-tiempo a boluntario iti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova. Kunana: “Inikkannakami ni Jehova iti adu a probision a makatulong tapno madaeranmi dagitoy nakalkaldaang a kasasaad. Anian a pribilehio ti maaddaan iti kasta a naayat ken maseknan a nailangitan nga Ama!” Ti adingna a ni Joan ket maysa nga amin-tiempo a ministro a payunir, nga agserserbi iti lugar a dakdakkel ti pakasapulan kadagiti managebanghelio. “Bayat a dumakdakkelkami, nakitami ti nabatad a nagdumaan ‘daydiay agserserbi iti Dios ken daydiay saan a nagserbi kenkuana,’” kunana. (Malakias 3:18) “Dagiti kapadasanmi ti nangpabileg iti determinasionmi a mangitandudo ken mangipapuso iti kinapudno.”

Kabaelam met ti agballigi a kas kadakuada. “Dagidiay agimulmula iti bin-i buyogen iti lulua agapitdanto buyogen a mismo ti narag-o nga ikkis,” kuna ti Biblia. (Salmo 126:5) Kasano nga agaplikar dayta a bersikulo? Bueno, no ikagumaam nga iyaplikar dagiti umiso a prinsipio iti sidong dagiti narigat a kasasaad, dagiti luam ket masukatanto iti rag-o bayat a sagsagrapem dagiti bendision ti Dios.

Isu nga ikagumaam ti agbalin a nasingsinged ken ni Jehova a Dios. (Hebreo 6:10; 11:6) Uray no madandanagan, maup-upay, wenno makonkonsensiaka iti adun a tawen, dagitoy a rikna ket mabalin nga in-inut a maep-ep ken masukatan iti “talna ti Dios a mangringbaw iti isuamin a panunot.”​—Filipos 4:6, 7.

[Footnote]

[Kahon iti panid 21]

Mariknam Kadi . . .

• A saanka unay a napateg?

• A saan a natalged wenno nainsiriban ti agtalek iti sabsabali?

• A kasapulam ti kanayon a pammatalged?

• A saanmo a malapdan ti agpungtot wenno agimon?

No wen ti sungbatmo kadagita a saludsod, no mabalin ket makisaritaka a dagus iti mapagtalkan nga ama wenno ina, panglakayen, wenno gayyem a nataengan iti naespirituan.

[Dagiti Ladawan iti panid 22]

Mangaramidka kadagiti nasayaat a pamuspusan tapno madaeram dagiti riknam