“Nalidem a Masakbayan”

PANUNOTEM daytoy a kasasaad. Sililimed a nangiwaras dagiti terorista kadagiti virus ti burtong iti tallo a shopping mall idiay Estados Unidos. Saan a nadlaw dagiti aggatgatang a nakaptanda iti virus. Di nagbayag​—iti nasurok la bassit a makalawas​—dagiti doktor nadlawdan ti sakit iti 20 a tattao. Nayakaren ti virus iti sabsabali pay kadagiti simmaganad nga aldaw. Aglagawen dagiti tattao. Rimsua dagiti di makontrol a derraaw. Saan nga umdas ti bilang dagiti doktor, nars, ken pasilidad iti ospital a mangasikaso kadagiti masakit. Naserraan dagiti beddeng. Saan a natalged ti ekonomia. Duapulo ket maysa nga aldaw kalpasan ti damo a panagwaras ti sakit, nayakaren dayta iti 25 nga estado ken iti 10 pay a sabsabali a pagilian. Ag-16,000 a tattao ti naimpektaran ket 1,000 ti natayen. Pattapattaen dagiti doktor nga iti tallo pay a lawas, makadanon agingga iti 300,000 dagiti tattao a maimpektaran. Kakatlo kadagitoy ti matay.

Daytoy ket saan a nainaig-siensia a sarsarita iti sine. Daytoy ket tinulad ti computer nga eksena, a mangipakpakauna iti posible a mapasamak no kellaat a rumsua dayta. Ti eksena, nga indauluan ti maysa a grupo dagiti nalatak nga eksperto iti panagsirarak, ket naaramid idi Hunio 2001. Naawagan dayta iti Nalidem a Masakbayan.

Para iti adu a tattao, adda baro ken mamarpartaan a kaipapanan ti Nalidem a Masakbayan kalpasan ti kinaranggas idi Setiembre 11, 2001. Makapikapik nga ipakita ti pannakaraut ti World Trade Center idiay New York City ken ti Pentagon idiay Washington, D.C., nga adda dagiti nauyong ken mananggura a tattao a determinado a mangikisap iti adu a tattao. Paneknekan met dagita a panangraut a saan a maipuera ti Estados Unidos ken uray ti sabsabali a nasion kadagita a panangraut. Agbibiagtayo iti lubong a sadiay kabaelan dagiti terorista a pukawen a dagus ti biag ti rinibu a tattao.

 Kalpasan la unay dagiti panangraut idi Setiembre 11, dagiti politiko ken empleado ti media ti E.U. ti nagbalin a puntiria dagiti surat a naglaon iti makapapatay a bakteria nga anthrax. Mabutbuteng dagiti tattao. Kimmaro dagita a panagamak, ta impagarup ti media agraman dagiti eksperto a mabalin nga agusar dagiti terorista iti nakarkaro pay a makapapatay a bakteria ngem iti anthrax. Kas pagarigan, mabalin nga agusarda iti burtong wenno plague, maysa a makaakar unay ken makapagurigor a sakit. Nalabit dadduma a “nasukir nga estado” wenno dagiti pagilian a saan a makitunos kadagiti internasional a tulagan, ket mabalin nga agpatpataudda ti adu a kakasta a material kadagiti nalimed a laboratorioda. Usigem ti maysa a sample ti nabiit pay a naisurat:

“Bigbigen ti World Medical Association ti kumarkaro a panagpeggad a mabalin a mausar dagiti biolohikal nga igam a mangpataud kadagiti makadangran nga epidemia a mabalin nga agsaknap iti intero a lubong. Posible nga agpegpeggad ti amin a pagilian. Mabalin a makadidigra ti pannakaiwaras ti virus a kas iti burtong, plague wenno makaakar unay ken makapagurigor a sakit, ken ti anthrax gapu iti patauden dagitoy a sakit ken ipapatay a kumaro pay gapu iti panaglagaw a patauden dagita a kellaat a tumaud a sakit.”​—American Medical Association.

“Saan a kas kadagiti bomba ken nerve gas (gas a mangapektar iti panaganges), saan a madmadlaw ti maaramidan dagiti biolohikal nga igam: mabayag bassit a tumaud ti sakit ken saan a giddato a madlaw. Sumagmamano la a tattao ti mayospital iti damo. Mabalin a masdaaw dagiti doktor kadagiti sintoma, wenno kaasping dagitoy ti sintoma dagiti ad-adda a gagangay a sakit. Inton maamiris dagiti doktor ti mapaspasamak, mabalin a naimpektaranen ti intero a siudad.”​—Magasin a Scientific American.

“No maiwaras ita ti virus ti burtong, awan gaway ti kaaduan a tattao iti lubong, ket no ipapantayo a 30 a porsiento ti patayen ti virus, mabalin a matay ti dandani dua a bilion a tattao.”​—Magasin a Foreign Affairs.

‘Agpegpeggad ti amin a pagilian. Maimpektaran ti amin a siudad. Mabalin a matay ti dua a bilion a tattao.’ Makapadanag dagitoy a sasao. Ngem posible ngata a mapasamak ti makadidigra a biolohikal a panangraut? Pampanunoten dagiti eksperto daytoy. Tulongannaka ti sumaganad nga artikulo a manganag kadagiti nairaman nga isyu.

[Ladawan iti panid 4]

Sarangten dagiti soldado ti tinultulad a biolohikal a panangraut

[Credit Line]

DoD photo by Cpl. Branden P. O’Brien, U.S. Marine Corps