Nakaad-adu a Karit Kadagiti Agsolsolo a Nagannak

“Agkakanat dagiti riknak. Adu a rabii nga agsangsangitak iti banio. Nakarigrigat.”​—JANET, AGSOLSOLO NGA INA TI TALLO NGA ANAK.

ADU dagiti pakaigapuan ti panagbalin nga agsolsolo a nagannak. Dadduma ti naaddaan iti agsolsolo a nagannak gapu iti gubat, natural a didigra, wenno sakit.

Ikeddeng ti dadduma a nagannak ti saan nga agkasar. Kas pagarigan, idiay Sweden, bastardo ti dandani kagudua kadagiti annak sadiay. Gapu iti diborsio, rumsua met dagiti sangakabbalayan nga addaan ti agsolsolo a nagannak. Sigun iti panagsukisok, nasurok a 50 a porsiento kadagiti Americano nga annak ti makipagnaed iti sangakabbalayan nga addaan iti agsolsolo a nagannak iti sumagmamano a tiempo ti panagbiagda.

Pannakaawat Kadagiti Karit

Adda naisangsangayan nga ibaklay dagiti ina a nabiit pay a nabalo. Masapul nga isakadda ti sangakabbalayanda bayat nga agladladingitda gapu iti ipupusay ti asawada. Mabalin nga adu a bulan, wenno tawen pay ketdi ti panangdaerda iti kastoy a kasasaad, bayat a sarsarangtenda dagiti rigat iti ekonomia ken ti rebbengenda a mangliwliwa iti annakda. Mabalin a marigatan unay ti nabalo nga ina a mangisakad kadagitoy a kanayonan a rebbengen. Gapuna, mabalin a saan unay a maiwanwan ti anak iti tiempo a kasapulanna unay ti atension ken pannakaisuro.

Masansan nga ubing unay ken awanan iti kapadasan dagiti agsolsolo nga ina a di naikasar iti ama ti annakda. Mabalin a dida naturpos ti panageskuelada. Gapu ta saan nga umdas ti kinalaingda iti trabaho, mabalin a nakapuyda ket makastrekda laeng kadagiti nababa ti sueldona a trabaho. No saan a tulongan dagiti kabagianda, kas kadagiti nagannak kadakuada, masapul nga agsapulda met iti maitutop nga agaywan iti anakda no addada idiay panggedan. Ti di naikasar nga ina mabalin met nga ib-ibturanna dagiti pakaringgoranna, kas iti pannakarikna iti bain ken panagliday. Mabalin nga agamak ti dadduma a dida makasarak iti maitutop nga asawa no adda anakda. Bayat a dumakdakkel dagiti annak kadagita a sangakabbalayan, mabalin a mariribukanda met gapu iti nagadu a di masungbatan a saludsod maipapan iti kinataoda. Masapul met a bigbigen ida ti amada a saanda a kabbalay.

Umasping iti dayta, mariribukan unay dagiti nagannak a nagdiborsio. Dadduma a nagannak ti marurod unay gapu iti diborsio. Gapu iti saan a panangipateg iti bagi ken nakaro a pannakarikna iti pannakaipuera, mabalin met a dida maasikaso ken maipateg dagiti annakda. Dagiti ina a kasapulan a mangged iti damoda a gundaway ket mabalin met a marigatan a mangisakad iti pamilia. Mabalin a mariknada nga awanen ti tiempo ken kiredda a mangasikaso kadagiti naisangsangayan a kasapulan ti annakda, a dagitoy a mismo ket masapul met a mangsaranget kadagiti kellaat ken adu a panagbalbaliw kalpasan a nagdiborsio ti dadakkelda.

 Dagiti Naisangsangayan a Karit Kadagiti Nagdiborsio a Nagannak

Maamiris dagiti agsolsolo a nagannak a kanayon nga agbaliwbaliw dagiti kasapulan ti tunggal annakda. Kadagiti diborsiado nga agsolsolo a nagannak, mabalin a naisangsangayan a karit ti mangipaay iti nainkalintegan a naespirituan a pannakaiwanwan.

Kas pagarigan, ti annak ti dadduma a diborsiado a nagannak a Saksi ni Jehova ket mabalin a saan a naipaaywan kadakuada. Kiniddawda a ti kalinteganda a makikaduada iti anakda ket mairana iti tiempo a tumabunoda iti Nakristianuan a gimong. Gapu iti daytoy nga urnos, maaddaan ti ubing iti gundaway a regular a makikadua iti kongregasion Kristiano, a makatulong unay iti annak dagiti nagdiborsio.

Dagiti diborsiado a nagannak a manmano a makikadua kadagiti annakda ket masapul nga agbirok kadagiti gundaway a mangipanamnama iti ayat ken panangipategda kadakuada. Tapno agballigi, nalaka koma a madlaw ti nagannak ti agbaliwbaliw nga emosional a kasapulan ti ubing. Agpayso daytoy nangruna kadagiti tin-edyer nga annak nga ad-addan nga interesado kadagiti sosial nga aktibidad ken gagayyemda.

Maawatan met ti naballigi nga ama wenno ina ti paglaingan, personalidad, ken panagpampanunot ti anakna. (Genesis 33:13) Addada nadekket, nasinged, ken mannakipagrikna a panagtungtong ken panaglangen ti ama wenno ina ken ti anak. Mabalinda ti agtungtong iti aniaman a tiempo a kayatda. Masapul a mairaman ti ama wenno ina ken ti anak iti panagbiag ti tunggal maysa.

Masapul ti Kinanainkalintegan

Kalpasan ti diborsio, magunggonaan ti ubing no kanayon a makilangen iti ama ken inana. Ipapantayon nga agduma ti relihion dagiti nagannak; Saksi ni Jehova ti maysa ket saan a Saksi ti sabali. Masapul a regular ken prangka nga agtungtongda tapno maliklikan ti di panagkinnaawatan. ‘Maaddaankayo iti pakasaritaan a nainkalintegankayo,’ insurat ni apostol Pablo. (Filipos 4:5, Phillips) Masapul a maisuro dagiti annak a raemenda ti kalintegan dagiti nagannak kadakuada a mangalagad kadagiti narelihiosuan nga aramidda.

Mabalin nga ipilit ti saan a Saksi nga ama wenno ina a tumabuno ti anakna kadagiti narelihiosuan a serbisio ti relihionna. Ania ti aramiden ti nagannak a maysa a Saksi ni Jehova? Mabalin nga iranudna met dagiti narelihiosuan a pammatina iti anakna. Inton agangay ti anak ikeddengnanto no ania a relihion ti surotenna a kas iti inaramid ti agtutubo idi a ni Timoteo, a mabalin nga insuro da nanang ken lolana kadagiti prinsipio ti Biblia. (2 Timoteo 3:14, 15) No alusiisen ti ubing nga agatender kadagiti serbisio iti sabali a relihion, nalabit mabalin nga amirisenna ti karakter iti Biblia a ni Naaman, a  nagtultuloy a nagserbi iti ari babaen ti panangkaduana kenkuana iti panagdayawna iti balay ni Rimmon, kalpasan ti panagbalinna a pudno a managdaydayaw. Daytoy a salaysay ti mabalin manen a mangipanamnama iti ubing nga isut ay-ayaten ken maawatan ni Jehova uray no isut’ adda kadagiti narelihiosuan a seremonia a dina nakairuaman.​—2 Ar-ari 5:17-19.

Maimpluensiaan ti naballigi nga ama wenno ina ti panagpampanunot ti anak wenno annakna tapno maawatanda ti riknada. (Deuteronomio 6:7) Agpayso a mabalin a mabain dagiti saan a nagkasar a nagannak iti napalabas a panagbiagda. Ngem masapul a laglagipen dagita a nagannak nga adda ina ken ama ti annakda. Kayat a maam-ammo dagiti annak ti ama ken inada, ken masapul a mariknada a kayat ida dagiti nagannak kadakuada, imbes a di naiplano ti pannakaipasngayda. Babaen ti panagsao buyogen iti panangraem iti awan iti sangakabbalayan nga ama wenno ina ken panangted kadagiti sungbat a maawatan wenno nasken a maammuan ti ubing sigun iti edadna, maipanamnama ti ama wenno ina ti ayatna.

Rumbeng a laglagipen ti nagannak a ti damo unay a pannakaawat ti anak iti ayat, autoridad, ken turay ket matubay babaen ti relasion ti anak iti dadakkelna. Babaen ti naayat nga autoridad ken turay, adut’ maaramidan ti Kristiano nga ama wenno ina a mangisagana iti ubing tapno maaddaan iti naayat a relasion ken Jehova ken agraem kadagiti urnos ti kongregasion.​—Genesis 18:19.

Napateg ti Pannakitunos Dagiti Annak

Masapul a maawatan ti annak dagiti pamilia nga addaan agsolsolo a nagannak a napateg ti pannakitunosda tapno agballigi ti pamilia. (Efeso 6:1-3) Ti panagtulnogda iti autoridad ti nagannakda ti mangipakita nga ay-ayatenda ti ina wenno amada ket raraemenda ti kanayon a panangikagumaanna a mangipaay iti natalged ken naragsak a sangakabbalayan. Yantangay masapul nga agtungtong ti annak ken nagannak iti pamilia nga addaan iti agsolsolo a nagannak, laglagipen koma dagiti annak a masapul a sidadaan a suportaranda dagiti panangikagumaan ti ina wenno ama a mangtaginayon  iti nasayaat a komunikasion ti pamilia.​—Proverbio 1:8; 4:1-4.

Masansan a makalikaguman dagita nga annak a nasapsapa a mangibaklayda kadagiti rebbengen ngem kadagiti sangakabbalayan nga addaan iti dua a nagannak. Babaen ti naayat ken naasi a panangisuro, maaddaan ti annak a lallaki ken babbai iti panagtalek ken panangipateg iti bagida bayat nga agbalinda a nasigo kadagiti paglaingan para iti naballigi a biag uray naganus pay laeng ti tawenda. Kasta met a ti dadduma a trabaho ket mabalin nga ipaaramid kadagiti annak tapno makatulongda iti naurnos a pannakaaywan ti sangakabbalayan.

Di kaipapanan daytoy a pagbalinen ti agsolsolo nga ama wenno ina ti annakna a babassit ken makapagwaywayas nga adulto a din makasapul iti panangiwanwan ti nagannak. Sigurado a saan a nainsiriban a mabaybay-an ken di maiwanwan nga agsolsolo ti agtutubo nga anak.

No maminsan, pampanunoten dagiti agsolsolo a nagannak a masapul nga agbalinda a gagayyem wenno kabarkada ti annakda. Nupay masapul a nasinged ti relasionda, laglagipen koma dagiti agsolsolo a nagannak a kasapulan dagiti ubbing ti nagannak ken saan pay nga umdas ti kinamanakem ti anak tapno mabalin a pagipulongan wenno agbalin a kapatadan ti nagannak. Masapul nga agtignayka a kas ama wenno ina dagiti annakmo.

Dagiti agtutunos ken agiinnayat nga agsolsolo a nagannak ken annak ket mabalin a makatulong tapno agbalin a naballigi ti pamiliada. Bayat nga umad-adu ti annak a mapadpadakkel kadagiti sangakabbalayan nga addaan iti agsolsolo a nagannak, ammuen koma ti amin dagiti partikular a karit a sarsarangten dagiti agsolsolo a nagannak ken annakda ket situtulokda koma a mangipaay iti naayat a pammaregta ken panangandingay.

[Kahon/Ladawan iti panid 9]

Dagiti Epektona Kadagiti Annak

Mabalin a basbassit ti tiempo dagiti agsolsolo a nagannak para iti tunggal anak ngem kadagiti addaan iti di nagsina a nagannak. No dadduma, adda kabbalay ti agsolsolo nga ama wenno ina. Nupay kasta, saan a natalged a relasion ti panagkabbalay laeng. Mabalin a dumakkel dagiti annak kadagita a pamilia nga agduduma dagiti adulto a kaduada bayat a dumakdakkelda.

Sigun iti dadduma a panagadal, “iti promedio, saan unay a nasayaat ti moral ken emosional nga itatanor dagiti annak a naggapu kadagiti pamilia nga addaan iti agsolsolo a nagannak, ngem kadagiti pamilia nga addaan iti di nagsina a nagannak.” Nupay kasta, ti panangamiris a naimbag kadagita a panagadal ti mangipakita a ti bassit a mateggedan ti mabalin a “maymaysa a kapatgan a pagdudumaan ti itatanor ken kababalin dagiti annak iti nadumaduma a kita ti pamilia.” Siempre, di kaipapanan daytoy a saanen nga agballigi dagiti annak a dumakkel iti pamilia nga addaan iti agsolsolo a nagannak. Babaen iti umiso a panangiwanwan ken panangsanay, mabalin a maparmekda dagiti dakes nga impluensia.