Panangmatmat iti Lubong

Tagiragsakem ti Agsuyaab!

Ilawlawag ti linawas a magasin a Salud a mangrugi nga agsuyaab ti maysa a maladaga iti aanakan 11 laeng a lawas kalpasan ti pannakayinawna. Nalawag a kaaduan a mamalia, agraman ti sumagmamano a tumatayab ken reptilia ti mangipakpakita iti daytoy natural a reaksion. Nupay di pay naammuan ti eksakto a makagapu no apay nga agsuyaabtayo, napaliiw dagiti managsirarak a ti panaginat ket masansan a nainaig iti panagsuyaab. Kunada a dagitoy a tignay “ti mangpangato iti presion ti dara ken mangpapartak iti panagpitik ti puso, ken mangrelaks pay kadagiti masel ken susuop.” No lapdantayo ti panagsuyaabtayo babaen ti panangikaemtayo kadagiti pangaltayo, laplapdantayo dagiti kakuykuyogna a pagimbagan. Isu nga isingasing ti grupo dagiti managsirarak a no ipalubos dagiti kasasaad, “bay-antayo [koma] ti natural a panagnganga dagiti pangaltayo ken panagtignay dagiti masel ti rupatayo” no agsuysuyaabtayo. Dimonto ipagarup a ti naan-anay a panagsuyaab ti mangparagsak gayam iti aldawmo!

 Dagiti Cranberry ket Panglaban iti Impeksion

“Nabayagen a nagsayaat ti pakasaritaan ti tubbog ti cranberry,” kuna ti The Times ti London. “Makaay-ayo ti reputasionna kas agas ken inumen idi dagiti Katutubo nga Americano [ken] inusar dagiti Americano a marino a panglaban iti eskorbuto wenno scurvy.” Yantangay nabaknang iti bitamina C ken antioxidant, “ti tubbog ti cranberry ket addaan met kadagiti kalidad a kontra mikrobio, isu a nasamay a panglaban kadagiti impeksion iti iisbuan.” Ngem saan a maigapu daytoy iti epekto ti tubbog iti kinaalsem ti isbo, a kas iti dati a pagarup. Imbes ketdi, kuna ti The Times, a gapu dayta kadagiti substansia iti tubbog a “manglapped iti idedekket ti bakteria nga E. coli [ti pakaigapuan ti kaaduan nga impeksion, agraman ti panagebbal ti basisaw] iti pannakadiding ti iisbuan, isu a maikkat dagiti bakteria sakbay a tumaud ti impeksion.” Natakuatan met dagiti managsirarak a mabalin a makissayan ti tubbog ti cranberry dagiti epekto ti panagsakit ti gugot.

Panangsalaknib iti Utek Dagiti Naatake ti Pusoda

“Dakkel ti maitulong ti panangpalamiis iti temperatura ti bagi dagiti naatake ti pusoda uray iti sumagmamano laeng a degree ta bumassit ti risgo a madangran ti utek ken matay, sigun iti dua a naisangsangayan a panagadal,” kuna ti maysa a report iti Toronto Star a periodiko ti Canada. Natakuatan iti panagadal a nakairamanan ti lima a pagilian iti Europa ken ti sabali pay idiay Australia, a nasaysayaat ti iyiimbag dagiti pasiente a kalkalainganna ti kinababa ti temperaturada no panagandar ti panunotda ti pagsasaritaan. Ti temperatura ti bagi dagiti naatake ti pusoda a naawanan iti puot idi nayospitalda ket napababa iti 33 degree Celsius iti 12 agingga iti 24 nga oras, babaen ti panagusar iti nalamiis nga angin ken di maslep a bag a nakargaan iti yelo. Sigun iti doktor ti puso a ni Beth Abramson, daytoy nalaka ken simple a panangagas ti mangkissay iti “kasapulan ti utek nga oksihena bayat a laplapdanna dagiti kemikal a proseso a mangpapatay kadagiti selula ti utek,” kuna ti Star. “Nalawag nga epektibo unay ti pamay-an ti panangpalamiis isu nga itantandudo dagiti doktor idiay Canada, Estados Unidos, Australia ken Europa a kanayon a mausar daytoy kadagiti maitaray idiay ospital a naatake ti pusoda.”

Maiparit Dagiti Ubbing a Soldado

“Maipatpatungpal itan ti tulagan a mangiparit iti panangusar kadagiti ubbing kas soldado. Dayta ti namagpatingga iti sangapulo a tawen a panangikagumaan dagiti pagilian iti intero a lubong a mangparmek iti maysa kadagiti kangrunaan a makagapu iti pananglabsing kadagiti kalintegan ti tao iti lubong,” kuna ti maysa a damag nga inruar ti United Nations a napetsaan iti Pebrero 12, 2002. Ti Optional Protocol, a pinirmaan ti 96 a pagilian, ti “mangipaannurot nga awan ti ub-ubing ngem 18 ti mapilit nga agbalin a paset ti regular nga armado a puersa, ken mangipaannurot kadagiti Gobierno nga ingatoda iti di kumurang a 16 ti tawen ti kaubingan nga agboluntario nga agsoldado.” Mapattapatta a “kagudua a milion kadagiti ubbing ti madama nga agserserbi iti armado a puersa dagiti gobierno, grupo dagiti militar, ken armado a grupo iti 85 a pagilian iti intero a lubong; nasurok a 300,000 kadagitoy ti aktibo a makiruprupak iti nasurok a 35 a pagilian.” Sigun iti Web page ti UN News Service, nakidnap ti adu kadagitoy nga ubbing ken “makabkabil wenno mapapatayda no gandatenda ti aglibas. Dagiti ubbing a babbai ti kangrunaan nga agpeggad, ta masansan a magundawayanda iti seksual a pamay-an.”

Panangagas ken Dagiti Lallakay ken Babbaket

“Kanayon nga agtomar dagiti tattao a nasuroken nga 60 ti tawenda iti promedio a tallo nga agsasabali nga agas, mamitlo nga ad-adu ngem kadagiti agtutubo a pasiente,” kuna ti periodiko nga Aleman a Der Spiegel. “Nupay kasta, kumarkaro ti peligro ti panaglalaok ti [agas], ken dagiti pagdaksan dagitoy, no ad-adu dagiti agas a matomar.” Ti maysa pay a posible a komplikasion ket “dagiti doktor ti pamilia . . . masansan a dida malagip a kumapkapuyen ti panagandar dagiti bato gapu iti kinalakay ken kinabaket.” Kas resultana, mabalin a maurnong dagiti agas iti bagi. Gapuna, “ti umiso a dosis para iti 40 ti tawenna ket mabalin a mangsabidong iti 70 ti tawenna,” ilawlawag ti Der Spiegel. “Ad-adu a komplikasion ti sagabaen ti adu a lallakay ken babbaket no saan nga umdas ti inumenda a danum.” No kurang ti danum iti bagi, innayon ti report, mabalin a tumaud dagiti dakes nga epekto a kaasping iti dakes nga epekto dagiti agas a kas kadagiti pangep-ep iti ut-ot, pagpakalma, ken pangkontra iti alta presion. Dagiti sintomas ramanenna ti pannakariribuk, panagammangaw, ken masansan a pannakaulaw, a kanayon a maipagarup a maigapu laeng iti panaglakay wenno panagbaket.

Makapapatay nga Ecstasy

Siam iti kada sangapulo a mapan iti agpatnag a pasala a maawagan iti rave ket agtomar iti droga nga amphetamine ti kangrunaan a ramenna a maawagan iti ecstasy, kuna ti periodiko nga Español nga El País. Itay nabiit, dua nga agtutubo ti natay gapu ta nasobraanda ti tinomarda nga ecstasy iti maysa a pasala a rave idiay España. “Kanayon nga itukonandaka iti droga,” malagip ti maysa a gayyem dagiti natay. Apay nga agtomar dagiti agtutubo iti kasta a droga? Piliten ida dagiti kapatadanda, kayatda ti temporario a makigayyem, ken mapnekda no agtomarda iti ecstasy. Masansan nga ilaok dagiti ubbing ti ecstasy kadagiti droga a kas iti hashish ken cocaine wenno iti arak, nga amin dagitoy ti mangpakaro kadagiti pagdaksanna. Malaksid iti pannakalipat ken depression, mabalin a patauden ti ecstasy ‘dagiti sakit iti aangsan, panagpadara ti utek ken uray ti ipapatay,’ impakdaar ti National Antidrug Program ti España.

Panagsao iti Dakes Idiay Panggedan

Ti panagsao iti dakes ket nagbalinen a gagangay iti adu a panggedan, kuna ti The Gazette ti Montreal, Canada. Ikalintegan ti dadduma nga eksperto a ti panagsao iti dakes ti mangdegdeg iti rigat iti panggedan. Kuna ni Karen Harlos, maysa a propesor iti kababalin kadagiti organisasion idiay McGill University: “No ti panagsao iti dakes ket paset ti di makaay-ayo a kritisismo, mabalin nga adda dakes nga epektona iti adu a magapuanan ti maysa nga empleado, panagraemna iti bagina, ken iti salun-atna.” Sigun iti periodiko, “ti amo ti masansan a mangipakita iti ulidan” iti panggedan, a suroten ti dadduma. No masuronka iti panagsao iti dakes iti panggedam, isingasing ti The Gazette a kasaritam nga umuna “ti tao a pagarupem nga aglablabes ti ar-aramidenna ngem iti maitutop ken sidadayaw a kiddawem nga isardengna ti agsao iti dakes no addaka.”

Nasayaat nga Ehersisio ti Trabaho iti Balay

Mabalin aya nga ibilang a panagehersisio ti panag-vacuum, panangdalus kadagiti tawa, ken panangiduron iti istroler ti ubing? Wen, sigun iti nabiit pay a panagadal idiay University of Queensland, Australia. Iti pito nga inna nga addaan iti annak nga awan pay lima ti tawenda, adda inkabit dagiti managsukisok a manganalisar iti gas tapno marukod ti oksihena nga ipauneg dagitoy nga inna kabayatan nga ar-aramidenda ti inaldaw a trabahoda iti balay, sigun iti report ti The Canberra Times. Sigun kadagiti managsukisok, “ipalgak dagiti naduktalan a dadduma a trabaho a nainaig iti panagtagibalay ket umdasen a mangpasalun-at iti dadduma.” Natakuatan ni Propesor Wendy Brown a “ti panagtagibalay ti babbai ket agarup katupag ti kalkalainganna ti kinaganetgetna nga ehersisio a kas iti napartak a pannagna, panagbisikleta wenno panaglangoy,” kuna ti damag. “Damo laeng daytoy a panagsirarak,” kinuna ni Brown, “ngem nalawag a dimo maibilang a di aktibo ti babbai no agmalmalem nga aramidenda dagiti trabahoda iti balay.”

Ti Taep Palagdaenna ti Semento

“Ipadpadles dagiti managsirarak nga agbalbaliw ti industria ti panagbangon kadagiti balay ken pasdek,” kuna ti Jornal da USP ti Brazil, babaen kadagiti “estruktura a napapaut ken naan-andur iti paniempo ken iti aglawlaw. Posible daytoy gapu iti baro a semento nga inaramid dagiti managsirarak idiay School of Engineering iti University of São Paulo” idiay Brazil. Inlaok dagiti sientista ti silica a naala manipud iti dapo ti taep iti gagangay a semento isu a nakapataudda iti nakapimpino ken nangato ti kalidadna a produkto. Ti resultana a semento ket saan a naaragaag, naan-andur iti polusion ken kadagiti paniempo, ken di kumurang a mamitlo wenno mamimpat a nalaglagda ngem iti pangkaaduan a semento. Gapuna, nakissayanda ti kadakkel dagiti adigi agingga iti 30 a porsiento, “ngem no idilig ti kinalagda, dagiti resulta ket: dakdakkel nga espasio, nalaglag-an nga estruktura, nabibiit a tiempo ti panagbangon, basbassit ti magasto kadagiti pagbangon a materiales ken obrero,” kuna ti Jornal da USP. Iti intero a lubong, mapataud ti agarup 80 a milion a tonelada a taep iti kada tawen, a mangipaay iti 3.2 a milion a tonelada a silica.