Dagiti Nagdadakkel a Barko a Sidadaan a Tumulong

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY FINLAND

AGAM-AMPAYAG dagiti garseta iti baybay iti naariwanas a tangatang. Nakaranraniag ti init. Agadiwara ti makaay-ayo nga ayamuom dagiti bukel ti kape. Kamaudiananna, nanalbaagen ti ridaw ti kubierta, nagunin dagiti sirena, ket naglayagen ti barko a napno iti kargamento. Nangrugin ti pannakaibiahe ti kargamento a bukel ti kape nga agturong ditoy Finland, maysa a pagilian dagiti managkape. Ngem sumagmamano a lawas kalpasanna, gapu iti makapaketter a kalam-ekna, ti barko a nakaikargaan dagitoy sinako a bukel ti kape ket asidegen a maisadsad iti napuskol a kaniebian ti Baltic Sea. Kasano ngayen? Dikay agdanag ta sumangsangpeten ti tumulong. Adda nagdakkel a barko a masarsaripatpatan​—maysa nga icebreaker (barko a nadisenio a mangaramid ken mangmantener iti dalan iti kaniebian).

Panangburak iti Yelo

Kaaduan kadagiti sangalubongan a kargamento ket maibiahe iti baybay. Gagangay a saan a problema daytoy. Ngem kasano a makadanon dagiti barko iti sangladan no nagbalin a niebe ti baybay? Nangnangruna a napeggad daytoy iti Baltic Sea a masansan a pagdaliasatan dagiti barko. Ngamin, para iti adu a pagilian, dayta ti kakaisuna a pagdaliasatanda a mapan iti nawayang a taaw. Kas pagarigan, kabayatan ti nakaro a kalam-ekna, nabaráan iti yelo ti kaaduan kadagiti sangladan ti Finland, ket mabalin nga inggat’ innem a bulan a nalikmut iti yelo dagiti kaamiananan a sangladanna. Adun a biag ti nakeltay gapu iti dayta.

Idi 1867, bassit ti naapit idiay makin-amianan ken sentral a Europa. Gapu ta agingga iti Mayo a kaniebian ti baybay a pagdaliasatan nga agturong iti Finland, awan ti pamuspusan tapno maipan dagiti pangsaranay a suplay agingga a marunaw ti yelo. Iti libro a Through Ice and Snow, kuna ti kapitan ti barko a ni Seppo Laurell: “Iti daydi a tiempo, agarup 110,000 a tattao, wenno nasurok a lima a porsiento iti populasion [ti Finland], ti natay gapu iti bisin.”

Gapu iti niebe, malapdan met ti pannakaibiahe dagiti kargamento iti dadduma pay a lugar. Idiay Amianan nga America, gagangay a parikut daytoy iti  Great Lakes, iti St. Lawrence River, ken iti kosta ti Canada. Narigrigat pay ketdi ti agdaliasat kadagiti lugar iti Arctic ken Antarctica kabayatan ti nayelo a kalam-ekna. Innem agingga iti sangapulo a pie ti promedio a kapuskol ti yelo sadiay.

Dagiti Panangikagumaan Idi Un-unana a Mangaramid Kadagiti Dalan iti Kaniebian

Idi panawen dagiti aglaylayag a barko, ti yelo ket dandani saan a maparmek a tubeng. Kalpasan ti damo a panagparang dagiti barko a paandaren ti sengngaw nga asero ti kaskona, simmayaat ti kasasaad. No umdas idi ti kinalagda ti barko, kabaelanna ti lumasat iti naingpis a kaniebian a bukbukodna. Nupay kasta, limitado dagita a barko, uray no ti dadduma kadagita ket ad-adda a napalagda para iti kaniebian.

Ti panagaramid kadagiti icebreaker ti nangsolbar. Ti City Ice Boat I kano ti kaunaan nga icebreaker iti lubong. Naaramid dayta idiay Estados Unidos idi 1837. Idiay Europa, ti Eisbrecher ket naaramid idiay Hamburg, Alemania, idi 1871. Di nagbayag, ti kapadasan ti nangisuro idi agangay no ania ti kasayaatan a barko para iti kaniebian, isu nga idi kattapog ti maika-20 a siglo, adda dagiti naaramiden a sumagmamano a pagibasaran a disenio. *

Dagiti Tumtumpaw a Karkarna ti Kadadakkelda a Landok a Barko

Kasano aya ti kasasaad ti barko no maisadsad iti kaniebian? “Agkuykuyegyeg ti barko a kaslattay nangato ti  gurigorna,” kuna ti maysa a marino. Ti bagi ti icebreaker masapul a sarkedanna ti ad-adu a puersa ngem iti kabaelan a sarkedan ti barko dagiti komersiante. “Ti panangburak iti namuntuon ti yelona a baybay ket kaasping ti pannakaisadsad iti kadaratan babaen ti de motor a barangay,” kuna ti maysa a trabahador ti icebreaker. Mabalin a 30 a milimetro ti kapuskol dagiti asero a naikalupkop iti proa ti barko​—ken mabalin nga agingga pay ketdi dayta iti 50 a milimetro kadagiti icebreaker a mausar kadagiti aglawlaw ti North ken South Pole​—ket iti kasko ti barko, adda dagiti kasla paragpag a mangpalagda a mainayon kadagiti regular a paragpag daytoy. Kasano kalagda dagita a barko? Kabayatan ti Gubat Sangalubongan II, idi nabomba ti barko a Tarmo nga icebreaker, nadadael ti siled a pagmanehuan ken ti kaaduan a siled, ngem saan man la a nabuttawan ti kaskona.

Napateg ti sukog ti kasko ti icebreaker. Saan a ti aktual a panangburak iti yelo ti masansan a karirigatan nga aramidenna no di ket ti panangiduronna kadagitoy. Iti adu nga icebreaker, kasla nasayad ti proada, a kunam la no kutsara ti sukogna. Ti barko ti mangburak iti yelo sana iwalin dagiti bloke ti yelo iti sikigan ken iti babana. Nadisenio a naimbag ti sukog ti kaskona tapno saan unay a mairadrad ti yelo iti bagi ti barko. Kanayonanna, nakalupkopan ti bagina iti di aglati nga asero wenno napintaan iti naglamuyot ken nalagda nga epoxy.

Ania ti mangpapaandar kadagitoy nagdadakkel a landok a barko? Napalabasen ti panawen idi a dagiti agkalkalimduosan a lallaki ket kasapulan nga agpalada iti uging para iti tangke a pagpaburekan iti danum iti siled nga ayan ti makina. De krudo ken de koriente itan ti makina dagiti moderno nga icebreaker. Ti mangpatayyek iti paligpaligda ket kaasping iti maus-usar kadagiti kalkalainganna ti kadakkelda a tangker. Tapno agandar a kanayon dagiti icebreaker kadagiti aglawlaw ti North ken South Pole a di kasapulan ti agdanag a maibusan dagitoy iti krudo wenno maawananda iti koriente, dadduma ti addaan kadagiti nuklear a reaktor.

Dagiti Naisangsangayan a Pakabuklanna

No mailubo ti maysa a magagaudan a bilog, mabalin nga iremedio dayta ti para gaud babaen ti pananggunggonna iti barangay iti agsumbangir a sikigan. Kasta met la a prinsipio ti maaramid kadagiti icebreaker. Ngem iti kasasaadda, saan nga umdas uray ti amin a tripulante a buklen ti 30 a lallaki a manggunggon iti agsumbangir a sikigan ti barko. Ti manggunggon isut’ espesial a sistema ti panaglikig​—agsublat a mayakar ti danum nga adda iti dakkel a tangke ti danum nga adda iti agsumbangir a sikigan ti barko. Nakaskasdaaw ta iti dadduma a kasasaad, 15 laeng a segundo a maaramid daytoy a panangilikig! Umdasen ti kasta a pananggunggon a mangulaw iti maysa a tao a di naruam iti baybay, ngem siempre, naidumduma dagiti marino.

Idi arinunos ti maika-19 a siglo, adda nakapanunot a mangikabil iti maysa a paligpalig iti proa ti barko. Ti panagtayyek ti paligpalig ti mangyayus iti danum a mangkissay iti pannakairadrad ti yelo iti barko sa maiwalin dagiti maburburak bayat a lumaslasat ti barko. Dadduma a moderno nga icebreaker ket addaan iti dua a paligpalig iti kutit ken maysa wenno dua iti proa. Ngem iti adu nga icebreaker, ti sumariw-at a paligpalig iti proa ket nasukatan iti air-bubbler system. Dagiti nozzle iti uneg ti danum agraman ti kasko ti mangiruar iti adu a naurnong nga angin iti danum iti baba ti yelo, isu nga agbarekbek iti kasta unay iti danum, a mangkissay iti pannakairadrad ti yelo iti bagi ti barko.

Panangtannawag iti Nagtugmokan ti Langit ken Daga

Aramiden ti nabara nga init iti primavera ti di maaramid ti amin a siam a nagdadakkel nga icebreaker ditoy Finland​—burakenna dagiti mangbangen a yelo iti amin a sangladan, uray iti kaamiananan a paset ti pagilian. Agsubli dagiti icebreaker iti garaheda a sangladan, ket kaipapanan daytoy ti nanam-ay a kalgaw para kadagiti tripulante. Sumagmamano a bulan a di agbiahe dagiti nangina, espesial ti maaramidanda a barko gapu ta saan a maitutop ti espesipiko a pannakasangalda iti kadawyan a panaglayag iti awanan yelo a baybay.

Nupay kasta, adda baro a henerasion dagiti barko. Dagitoy nga adu ti pakausaranna nga icebreaker, nga agserbi kas ordinario nga icebreaker no kalam-ekna, ngem kabayatan ti tiempo a panagdaliasatna iti awanan yelo a baybay, mabalin a mausar dagitoy iti panangiwayat kadagiti kable, panagsukisok, ken panangmantener kadagiti pagsundaan iti lana iti taaw. Ti maysa kadagita a barko a napanaganan iti Botnica, a naaramid idi 1998 nga us-usaren ti Finnish Maritime Administration, ket addaan iti dua a sistema a mangiduron iti makina nga agpusipos iti 360 a degree isu a saan laeng nga agserbi a kas paligpalig no di pay ket kas timon. Gapu iti dua a sistema a panangiduron ti makina, nakaskasdaaw ti pannakamaniobra ti barko. Maus-usar metten daytoy a disenio kadagiti pangpasahero a barko.

Gapu ta rimmang-ay dagiti pamay-an iti panangburak iti niebe, adda rimsua nga ideya para iti baro a kita ti pangkargamento a barko. No agabante, aglayag ti baro a barko iti taaw iti gagangay a pamay-an. Nupay kasta, mausar a pangburak iti yelo ti kutitna. Daytoy “doble-ti-maaramidanna a tangker” ti kangrunaan a mausar kadagiti aglawlaw ti North ken South Pole, a sadiay masansan nga awan dagiti tumulong nga icebreaker. Ti barko a mismo ti mangaramid iti paglasatanna iti kaniebian babaen ti panagatrasna.

Kabayatanna, kasapulan unay ti Finland ti kapena. Ti icebreaker a nadakamat iti umuna a parapo daytoy nga artikulo ti nangburaken iti yelo a nangabbungot iti nakaikargaan ti kape ket madaman a guy-guyodenna dayta. Ti kapitan iti dayta a barko ket nagsadag a sikakalma iti barandilia. Kalpasanna, nagturongen iti pannakarangtay. Orasen tapno agkape iti napudot.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 25]

Ti “icebreaker” nga “Otso” a mangar-aramid iti paglasatanna

[Credit Line]

Finnish Maritime Administration

[Ladawan iti panid 25]

“Winter steamer” a naisadsad iti kaniebian​—agarup 1890

[Credit Line]

Museovirasto

[Ladawan iti panid 26]

Ti “Taymyr” nga agandar babaen ti nuklear a reaktor

[Credit Line]

Kværner Masa-Yards

[Ladawan iti panid 26]

Dagiti adut’ pakausaranda nga icebreaker ket mabalin met nga usaren a mangiwayat kadagiti kable ken tubo

[Credit Line]

Finnish Maritime Administration

[Ladawan iti panid 26]

Ti “Botnica”

[Credit Line]

Finnish Maritime Administration