Dagiti Sumasala a Nalabaga ti Dutdotda

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY KENYA

RINIBU nga uni. Agkallangugan ti awan sarday ken maragragsakan nga uni ti adu a tumatayab iti ballasiw ti adayo a dan-aw. Bumalballasiw ti rinibu a dumerosas a tumatayab iti nabara ken berde a dan-aw. Nagaduda a singangayed ken nagpipintas nga agtaytayab iti tangatang. Agrikusrikusda iti ngatuen ti dan-aw, ipaypayakpakda dagiti atiddog ken narapis a payakda, a pakakitaan iti nakalablabbaga a labangda. Makapaamanga ti nagadu a tumatayab a nagpipintas ti kolorda! Nalabit dayta ti kangrunaan a pagsidsiddaawan a tumatayab ditoy daga​—dagiti dumerosas a flamingo ti Great Rift Valley ti Africa.

Nagpipintas a Karantiway

Maidaydayawen ti flamingo sipud pay idi un-unana gapu iti nangayed ken nalami a langana. Naikitikit iti bato ti ladawan ti atiddog a tengngedna ken mabalin a kitaen dayta kadagiti hieroglyph wenno ladawan a surat dagiti Egipcio. Naisangsangayan unay ken maidaydayaw ti langa ti tumatayab ta uray la a dinayaw dagiti Egipcio kas mangiladawan iti diosda a ni Ra. Naipakita kadagiti kadaanan a drowing iti rukib ti nakuttong ken immarko a tengnged agraman dagiti narapis ken napipintas a saka ti flamingo.

Itatta adda uppat a kita ti flamingo a masarakan  iti Abagatan nga America, Africa, Caribe, Eurasia, ken India. Ti babbabassit a flamingo ti kabassitan iti amin a kita. Nagpintas ti natayengteng ken dumerosas a dutdotda agraman dagiti nakalablabbaga a gurong ken sakada. Mamindua ti kadakkel ti daddadakkel a flamingo ta 140 a sentimetro ti katayagna. Adda pagpapadaan ti amin a flamingo​—ti sippitda a nagpintas ti panagkurba ken panagpilkona nga agpababa manipud tengnga, isu a makaay-ayo a kitaen.

No tumayab, singangayed nga agpayakpak ket babaen kadagiti nabisked a gurongna, agtaray a lumasat iti dan-aw tapno makabuelo nga agpatangatang. Babaen ti panangilintegna iti atiddog a tengnged ken ulona iti sangona sana unnaten a sililinteg nga ipalikud dagiti sakana, nakapimpintas ti panagtayabna a lumasat iti tangatang. Adda napattapatta nga uppat a milion a flamingo nga agnanaed iti Great Rift Valley iti Africa.

Nangayed a Tumatayab, Narikut nga Aglawlaw

Adu a flamingo nga agnanaed iti Rift Valley ti agbibiag iti agsasaruno a naisalsalumina a dan-aw a soda. Adu ti karbonato a sodium iti danum isu a kasla nalanit ken medio nasaniit iti kudil. Bumara agingga iti 65 degree Celsius ti temperatura iti aglawlaw ti dan-aw a soda iti Rift. Agadiwara ti nakaro nga angot ti asupre ken naapgad a dan-aw manipud kadagiti nalabutab a danumna isu a nasalimuot. Adu met dagiti alkali ken asin iti dan-aw ta uray la a tumangken ken agbalin dagitoy a nakersang a puraw nga arinsaed a maiwaras iti takdang.

Sumagmamano la a parsua ti mabalin nga agbiag iti dayta a makadangran a dan-aw. Ngem agbiag sadiay dagiti babassit a parsua​—dagiti nagbabassit a berde nga asul nga alga. Ti napudot nga init iti tropiko ti mangpabara iti dan-aw nga addaan iti substansia nga alkali, isu a kaay-ayo a pagtubuan ti nagadu nga alga. Nagadu ti  alga ta uray la a pagbalinenda a berde ti dan-aw. Daytoy agsasaruno a dan-aw a soda ti mangarkos kadagiti tanap ken kabambantayan iti intero a Great Rift Valley ket kunam la no esmeralda dagitoy a naimontar iti napintas a kuentas.

Nakaskasdaaw ta makapagbiag ti nangayed a parsua a kas iti flamingo iti kasta a nagrigat a pagbiagan nga aglawlaw. Ngem kaskasdi nga agbibiag ti flamingo ditoy. Maanduran dagiti karantiway a gurongna ti makadangran a dan-aw, ket saan a mailubo iti agay-ayus a pitak gapu kadagiti nagkakamang a ramay ti sakana. Naisangsangayan ti pannakaibagay ti babbabassit a flamingo iti daytoy nga aglawlaw a nagrigat a pagbiagan. Addaan ti sippitna kadagiti naingpis a buok a mangsisip ken mangsagat iti adu a nagbabassit nga organismo a naurnong iti 5 inggat’ 7 a sentimetro a kapuskol iti rabaw ti dan-aw. No mangmangan, ibalinsuek ken irareb ti flamingo ti sippitna iti dan-aw. Sisipen ti kasla piston a dila ti flamingo ti danum ken sagaten ti babassit a naingpis a buok dagiti nagbabassit nga organismo.

Dagiti Makapainteres a Seremonia iti Panaginnarem

No tumangkayagen ti init iti berde a dan-aw, kaslattay nawaknitan ti nagdakkelan a kurtina. Silnagan ti bimmalitok a lawag ti nagadu  a pangen dagiti flamingo, a kasla gumilgil-ayab nga apuy iti rabaw ti dan-aw. Aglilinnetlet dagiti tumatayab. Sangsangkagrupo nga agparada ti pinangen a tumatayab a mangipakita iti tarigagayda nga agpaadu, a nakatangwa dagiti tengngedda ken iwangwang-itda dagiti sippitda.

Bayat nga agsasalliwasiw dagiti pinangen a tumatayab, masilnagan ti init dagiti nagpipintas a dutdotda a mangbukel iti agduduma ti kolorna a mosaiko wenno ladawan nga eskarlata ken dumerosas. Tapno maipakita ti nakalablabbaga a payakda, aglagtolagto ken agsasalada, sada iyukrad dagiti payakda. Agtarayda a lumasat iti dan-aw sada tumayab nga agpatangatang ken ulitenda manen dayta tapno iparangda dagiti natayengteng a kolorda. Aglilinnetlet dagiti flamingo ta di makatayab ti maysa no dina urayen a tumayab dagidiay adda iti igid ti pangen. Maulit-ulit nga agkiakda gapu iti ragsak, isu a makasisileng ti unida.

Pagammuan ta inton sumipngeten, tumayabda amin a pumanaw. Ginasut a kilometro ti tayabenda nga aglinia iti atiddog wenno kasla-V a porma agingga a makadanonda iti papananda​—maysa a dan-aw a soda a maitutop unay a pagumokan ken pangtaraknanda kadagiti sibongda. Nakaskasdaaw ta kagiddan daytoy nga iyaakar ti panagakar met dagiti flamingo nga adda iti dadduma pay a dan-aw a soda iti Rift Valley.

Pumintas ti Dati a Naalas

Pilien dagiti flamingo ti agumok iti dan-aw a nasulinek ken narigat a madanon. Nasken daytoy a pannakaiputong, gapu ta sensitibo unay dagiti agumok ken agukop. No masingada, panawan ti nagannak dagiti itlog ket pulos a didan agsubli.

Katibuk ti panagumokda. Maragsakan dagiti nagannak a flamingo nga agum-umok. Irukobda dagiti atiddog a tengngedda tapno agakupda iti pitak, lugit, ken sumagmamano a dutdot sada agaramid iti kasla apa a bunton nga 40 a sentimetro ti kangatona. Medio likkaong ti rabawna a makatapaya iti maysa nga itlog tapno saan a mababasa iti ababaw, addaan alkali a dan-aw. Inton agangay rinibu a sibong ti mapessaan. Agkarapanaw iti umok dagiti nagannak a tumatayab, ta okupadoda a mangpakan ken mangaywan kadagiti mabisin a sibongda.

Kalpasanna, inton makapagnan dagiti sibong, kellaat a panawan dagiti nagannak dagiti sibongda ket mapanda iti sabali a paset ti dan-aw, nga ad-adu ken nalaslasbang ti masarakan a berde nga asul nga alga. Ditoyda a makapangan ken makapagpapigsa manen ta awanen dagiti dumawdawat a sibongda. Kalpasanna, sumagmamano a nabati a nataengan a tumatayab ti mangummong iti adu a sibong iti pagtaraknan, sada kuyogen ida a bumallasiw iti disso nga ayan ti timmangkenen nga asin agingga a maikaduada manen kadagiti nagannak kadakuada. Nakaskasdaaw ta uray no aglalaokda, mabigbig ti nagannak a flamingo dagiti sibongda ket itultuloyda nga aywanan ida.

Naalas dagiti sibong ken saan a kaing-ingas dagiti nangayed a nagannak kadakuada. Ababa dagiti saka ken tengngedda, nalinteg ti sippitda, ken bin-ig a puraw ti dutdotda. Inton agangay, dumakkel dagiti sakada, umatiddog ken agkurba dagiti tengngedda, sa mangrugin nga agkurba a pababa dagiti sippitda, ket nagpintas dayta a panagkurba a naisangsangayan laeng kadagiti flamingo. Agarup dua wenno tallo a tawen sakbay a ti naalas a sibong ket pumintas a kas iti nalabaga ti dutdotna a flamingo. Makiasawanton ket makikadua iti adu a dumerosas a pangen dagiti flamingo a makaay-ayo ken mangpappapintas kadagiti dan-aw a soda iti Rift Valley.

Ti kinangayed ken kinapintas ti flamingo ket nakaskasdaaw a pagarigan ti nasaririt a disenio. Maragsakantayo a makakita ken makangngeg iti daytoy nakaay-ayat a parsua no mapaliiwtayo ida iti pagnanaedanda. Ngem saan la a daytoy, pabilgenna pay ti panangapresiar ken panagayattayo iti nakaskasdaaw a Namarsua a ni Jehova a Dios.

[Ladawan iti panid 17]

Daddadakkel a flamingo

[Ladawan iti panid 17]

Babbabassit a flamingo

[Dagiti Ladawan iti panid 18]

Dagiti sibong ket saan a kaing-ingas ti nangayed a nagannak kadakuada