Dagiti Agtutubo ken ti Droga

“Rumbeng kadi a matayda?”

Dayta ti naisaludsod iti akkub ti Veja a magasin ti Brazil. Nairaman kadagidiay a sasao ti retrato dagiti napintas ken normal ti langada a natayen nga agtutubo​—dagiti biktima ti panagdroga.

NUPAY pagaammo unay ti tattao dagiti peggad, itultuloyda ti agdroga, ket ti kasta a panangabuso ti agtultuloy a mangdaddadael iti panagbiagda. Gapu iti panagdroga, tinawen nga aggasto ti Estados Unidos iti napattapatta a 100 a bilion a doliar gapu iti panangagas, basbassit a nagapuanan, bassit a nateggedan, ken krimen. Ngem nalabit dagiti agtutubo nga annak ti kangrunaan nga agsagaba kadagiti dakes nga epektona. Sigun iti panagadal ti Brazil nga impadamag ti Jornal da Tarde, 24.7 a porsiento kadagiti agtutubo nga agtawen iti 10 agingga iti 17 ti nakapadasen iti maysa a kita ti droga.

Nupay mabalin a bimmaba ti panagdroga dagiti tin-edyer idiay Estados Unidos kadagiti kallabes a tawen, nakaam-amak ti bilang dagiti adikto nga agtutubo sadiay. Usigem dagiti adda iti maikapat a tawen ti haiskul. Sigun iti maysa a panagadal, di kumurang a 37 a porsiento ti nagusaren iti marihuana idi napalabas a tawen. Maysa iti kada 5 ti nagusar iti dayta itay napan a bulan. Dandani 1 iti kada 10 ti nagusaren iti droga nga ecstasy itay napan a tawen. Nasurok nga 6 a porsiento ti nangpadasen iti LSD.

Nakalkaldaang dagiti damag iti intero a lubong. Ipadamag ti British Office for National Statistics a “12 a porsiento kadagiti estudiante nga agtawen iti 11-15 ti nagdroga idi napan a tawen . . . Ti cannabis [marihuana] ti droga a posible a kanayon a nausar.” Ti kangrunaan a makapadanag ket “nasurok a kakatlo (35 porsiento) ti natukonan iti maysa wenno ad-adu pay a droga.”

Ipakita met ti report ti European Union a “kadawyan metten kadagiti agtutubo ti aginum agingga a mabartekda.” Kuna pay ti report a “dagita a panangabuso iti arak ket nainaig kadagiti giddato a dakes nga epekto a kas iti aksidente, kinaranggas ken pannakasabidong, agraman dagiti parikut maipapan iti itatanor ken pannakilangenda iti kagimongan.” Adda impadamag ti Japan a “ti droga a masansan nga us-usaren dagiti tin-edyer ket dagiti rugby ken gasolina, sadanto agusar iti dadduma pay.”

Di ngarud pakasdaawan a kinuna ti Secretary-General ti UN a ni Kofi Annan: “Daddadaelen ti droga ti kagimongantayo, papaaduenna ti krimen, isaksaknapna dagiti sakit a kas iti AIDS, patpatayenna dagiti agtutubotayo, ken perperdienna ti masakbayantayo.” Masansan a dagiti tattao nga agdroga ti mapabasol kadagiti krimen a kas iti panaglako iti droga ken dagiti panangpapatay a mainaig iti droga. Maysa pay, gapu iti panagdroga, adu ti tattao a mabiktima iti kinaranggas, madangran, wenno agaramid kadagiti napeggad ken di naiplano a pannakidenna. Ket no pagarupem a di maan-ano ti pamiliam, agpanunotka manen! Kinuna ti maysa a report ti gobierno iti E.U.: “Ti droga ket saan laeng a parikut dagiti napanglaw, minoria, wenno residente iti siudad. . . . Dagiti agdrogdroga ket aggapu iti amin a kita ti panagbiag  ken paset ti pagilian. Ti parikut maipapan iti droga apektaranna ti tunggal maysa.”

Ngem masansan a di madlaw dagiti nagannak ti peggad agingga a naladawen. Amirisem ti napasamak iti maysa nga agtutubo a babai a taga Brazil. “Umin-inum iti arak,” kuna ni manangna a Regina. * “Impagarup ti pamiliami nga awan pagdaksanna. Ngem nagtungpal daytoy iti panageksperimentona iti droga a kadua dagiti gagayyemna a lallaki. Gapu ta kanayon a di inkankano dagiti dadakkelko ti pagbanagan ti parikut nga inaramidna, kimmaro ti kasasaadna agingga a din makontrol. Namin-ano a di nagawid a dimi ammo ti ayanna. Ket kada adda nasarakan dagiti polis a natay nga agtutubo a babai, awaganda ni tatang tapno kitaenna no dayta ti balasangna! Daytoy ti nangpaladingit unay iti pamiliami.”

Mangiparang ti World Health Organization iti lima a kangrunaan a rason a kaay-ayo dagiti agtutubo ti droga:

(1) Kayatda a marikna a nataengandan tapno makapagdesisionda a bukodda

(2) Kayatda ti maipada kadagiti kakaduada

(3) Kayatda ti agrelaks ken mabang-aran

(4) Kayatda ti agrebelde ken padasen dagiti risgo

(5) Kayatda a penken ti panagusiosoda

Ti nalaka a pannakagun-od ti droga ken ti panangpilit dagiti kakadua gargarienna met ti agtutubo a mangrugi iti makadadael iti bagi a panagdroga. “Awan a pulos ti imbaga dagiti dadakkelko maipapan iti droga. Idiay eskuelaan, dinakamat dagiti mannursuro ti parikut ngem dida inlawlawag a naimbag,” kuna ti maysa nga agtutubo a taga Brazil a ni Luiz Antonio. Gapu ta dinurogan dagiti kaeskuelaanna, rinugianna ti nagdroga idi agtawen iti 14. Kalpasanna, idi pinadasna nga isardeng, pinilit dagiti “gagayyemna” a mangsupsuplay iti droga nga itultuloyna ti bisio bayat a pinaturonganda iti kutsilio!

Nabigbigmo kadi nga agpegpeggad dagiti mismo nga annakmo? Ania ti maaramidam tapno masalaknibanda iti panagdroga? Salaysayen ti sumaganad nga artikulo no kasano a masalakniban dagiti nagannak ti annakda.

[Footnote]

[Blurb iti panid 4]

“Daddadaelen ti droga ti kagimongantayo, papaaduenna ti krimen, isaksaknapna dagiti sakit a kas iti AIDS, patpatayenna dagiti agtutubotayo, ken perperdienna ti masakbayantayo.”​—KOFI ANNAN, SECRETARY-GENERAL TI UN

[Picture Credit Line iti panid 3]

© Veja, Editora Abril, May 27, 1998