No Kasano a Masalaknibam Dagiti Annakmo

“Dagiti nagannak ti kasayaatan a mangsalaknib kadagiti annak iti di umiso a panagusar kadagiti substansia. Agbalinda koma a pagwadan ken pagpaisuruan dagiti annakda.”​—DONNA SHALALA, SECRETARY TI DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES TI E.U.

KAS ama wenno ina, sika ti kangrunaan a mangsalaknib kadagiti annakmo maibusor iti panagdroga. Nakalkaldaang ta mabalin a saan nga amin a nagannak ti makaamiris iti kinapateg dayta nga akem. “Kanayon a makumikom ni tatangko,” malagip ni Ireneu, maysa nga agtutubo a taga Brazil. “Apagbiit laeng no kasaritanakami. Pulos a saannakami a binagbagaan maipapan iti droga.”

Maisupadi iti dayta, amirisem ti malagip ti sabali nga agtutubo a taga Brazil a ni Alecxandros: “No adda dagiti programa iti TV maipapan kadagiti adikto iti droga, ni tatang ayabannakami nga agkakabsat iti kuarto tapno buyaenmi dagitoy. Isurona kadakami ti dakes a kasasaad dagiti adikto gapu iti panagdrogada. No dadduma, aprobetsarenna ti gundaway tapno damagenna kadakami no adda nakitamin a dadduma nga agtutubo nga agdrogdroga idiay eskuelaan. Iti kasta, pinakdaarannakami maipapan kadagiti peggad ti panagdroga.”

Napagsaritaanyo kadin kadagiti annakmo dagiti peggad ti panagdroga? Tapno maaramidmo ti kasta, nasken a maammuam a mismo dagiti peggad. Matulongan dagiti Kristiano a nagannak ti annakda a makaamiris a madadael ti espiritualidadda no agdrogada. Idagadag ti Biblia kadatayo a pagtalinaedentayo a nadalus ti bagitayo iti amin a makarugit iti bagi ken iti espiritu. (2 Corinto 7:1) Ti regular a panangyadal iti Biblia  kadagiti annakmo ket maysa a nabileg a pamay-an tapno masalaknibam ida. *

“Piaren a Gayyem”

Napateg met no agtalek dagiti annakmo kenka. Ni Jehova ket “piaren a gayyem” dagiti annakna ditoy daga. (Jeremias 3:4) Maysaka met aya a piaren a gayyem ti anakmo? Talaga aya a dumdumngegka iti anakmo? Nalag-an kadi ti rikna ti anakmo a mangibaga kenka kadagiti problemana? Al-alistoka aya a mangkondenar imbes a mangpadayaw? Mangiwayaka iti tiempo a mangam-ammo iti anakmo. Adda kadi gagayyemna? Siasinoda? Ngamin, mamakdaar ti Biblia: “Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.” (1 Corinto 15:33) Dika agamak a mangikeddeng kadagiti nainget a limitasion wenno mangipaay iti naayat a disiplina. Kuna ti Biblia: “Dusaem ti anakmo ket mangyegto kenka iti inana ken ipaayanna ti kararuam iti adu a ragsak.”​—Proverbio 29:17.

Dimo met tagibassiten dagiti peggad a maipaspasango iti anakmo. Mabalin a pagarupen ti dadduma a nagannak a gapu ta ti annakda ket naggapu iti mararaem a pamilia, dida mapanunot ti agdroga. Ngem kastoy ti ilawlawag ni Dr. José Henrique Silveira: “Pagay-ayat ti aglaklako ti droga ti makigayyem iti annak dagiti mabigbigbig a tattao agsipud ta dakkel ti maganansiana kadakuada.” Wen, no maallukoyna nga agdroga ti mararaem nga agtutubo, masansan a tumulad ti dadduma nga agtutubo.

Isu nga agbalinka a realistiko. Ammuem dagiti nasapa a pagilasinan ti panagdroga. Kas pagarigan, kellaat kadi nga agputputong ti anakmo, malidliday, naalipunget, wenno di makitunos? Immikay kadi nga awan gapgapuna kadagiti dati a gagayyemna wenno kadagiti miembro ti pamilia? No kasta, nasken nga agbalawka.

Nakalkaldaang ta nupay mapadayawan ti panangikagumaan dagiti nagannak, kaskasdi a tumulok ti dadduma nga agtutubo iti panangpilit ti kakaduada isu a padasenda ti agdroga. Ania ti rumbeng nga aramidem no kastoy ti napasamak iti anakmo?

No Agdroga ti Agtutubo

“Idi naammuan dagiti dadakkelko,” kuna ni Ireneu, “sumagmamano a bulanen nga agdrogdroga ni adingko. Naglagawda agsipud ta dida impagarup nga agbalin nga adikto iti droga ti maysa kadagiti annakda. Idi damo, ti laeng napanunot ni tatangko ket siuulpit a dusaenna ni adingko.”

Mabalin a makapungtotka unay, maupay, ken marikna dagiti nagannak a di nasayaat ti panangpadakkelda no maammuanda nga agdrogdroga ti anakda. Nupay kasta, mamalakad ti maysa a dokumento nga impaay ti Department of Education ti E.U.: “Dika aglagaw! Ket dika pabasolen ti bagim. Ti kapatgan itan ket agkalmaka [ken] ammuem ti mapaspasamak. . . . Malapdan ti panagdroga. Maagasan ti pannakaadikto iti droga.”

Wen, agbalinka a naanus ngem natibker tapno saan a kumaro ti kasasaad. No makapungtotka unay wenno maupayka, mabalin a saan a maisardeng ti anakmo ti panagdroga. Kasta met a kayatmo a tulongan ti anakmo a dumakkel nga agbalin a responsable nga adulto a makadesision a bukodna. Isu a mangiwayaka iti kasapulan a tiempo a makirinnason a sipupudno iti anakmo tapno matulongam a makaamiris kadagiti pagimbagan ti di panagdroga. Ammuem no ania ti panagem ti puso ti nasukir nga anakmo, ken situtulokka koma nga agimdeng.​—Proverbio 20:5.

Malagip pay ni Ireneu: “Kalpasanna, binaliwan dagiti dadakkelko ti pamay-an ti panangtamingda iti parikut ket binagbagaanda ni adingko. Inkeddengda dagiti lugar a mabalinna a papanan, binaliwanda dagiti klasena tapno dina makita  nga inaldaw dagiti isu met laeng a kaeskuelaanna. Kinontrolda met ti pannakilangenna ken nangipaayda iti ad-adu nga atension kenkuana ken iti dadduma a miembro ti pamilia.”

Amirisem no kasano a sibaballigi a bimmallaet dagiti nagannak idi naammuanda nga agdrogdroga dagiti annakda.

Dagiti Naballigi nga Ibaballaet

“Daydi ti kadaksan a napasamak kadakami,” kuna ni Marcelo, a taga São Paulo, Brazil. “Awan man la ti nadlawmi nga agassawa a karkarna a kababalin ti dua a babbaromi. Masansan a mangrestawranda a kadua ti dadduma pay nga agtutubo a pagarupmi nga am-ammomi. Makapaupay idi imbaga ti maysa a gayyemmi nga agus-usar iti marihuana ti dua a babbaromi. Nupay kasta, idi dinamagmi, inaminda a dagus.”

Kasano a tinaming ni Marcelo ti inaramid dagiti babbarona? “Dimi nailimed ti pannakariribukmi nga agassawa,” kunana. “Ngem nupay kinondenarmi ti panagdrogada, dimi tinagibassit ti pategda kas indibidual. Nagnunumuanmi a tulonganmi ida a mangisardeng iti panagdrogada. Sipaprangka nga imbagami dagiti panggepmi, ket inawatda nga agpadpada dagiti inkeddengmi nga annurotenda. Intultuloyda ti ageskuela ken agtrabaho a kadua ni tatangda. Saandan a rummuar a bukodda. Inaldaw nga impakitami ti ayatmi kadakuada, saan laeng a kadagiti naisangsangayan nga okasion. Tangay ti trabahok ket agibangbangon, inkagumaak nga itugot ida a masansan. Adu dagiti naragragsak a panagkakaduami, ad-adun ti panawenmi nga agsasarita maipapan iti masanguanan ken ti maaddaan kadagiti napapateg a kalat iti biag.” Iti kasta da Marcelo ken ni baketna natulonganda dagiti babbaroda a mangisardeng iti panagdrogada.

Amirisem ti kapadasan ti maysa pay nga ama a taga Brazil. Malagip ti barona a ni Roberto: “Idi nasukalan ni tatangko nga agdrogdroga ni adingko, imbes a sipupungtot a binabalaw wenno dinisiplinana, ni Tatang ket nagbalin a gayyem ni adingko ket nagun-odanna ti panagtalekna kenkuana. Inammona dagiti gagayyem ni adingko ken ti kanayon a pappapananda, ken nakirinnason ken  adingko a dina kasapulan ti droga wenno dagiti kasta a gagayyem. Imbaga ni Tatang kenkuana a dina kayat ti mapuyatan nga agbirbirok kenkuana.” Tapno matulongan ti mariribukan nga agtutubo, naan-anay a sinuportaran ti agsiuman kenkuana ni lakayna. Nagnumuanda a masapul nga agtignayda a dagus ket inkeddengda ti tumulong kenkuana iti pagtaengan.​—Kitaem ti kahon a “Panagpatulong.”

Dika Sumuko!

Makabannog ken talaga a narigat ti mangpadakkel kadagiti annak kadagitoy “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” (2 Timoteo 3:1) Ngem, dimo koma pulos a baybay-an ti mismo nga emosional ken naespirituan a kasapulam. (Mateo 5:3) Anian ti kinaagpayso ti nadakamat iti Proverbio 24:10: “Impakitam kadi a naupayka iti aldaw ti rigat? Kurangto ti bilegmo.” Mapabilegtayo no makitimpuyogtayo kadagiti pudno a Kristiano. Makasarakka iti suporta ken pammaregta kadagiti gimong iti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova.​—Hebreo10:24, 25.

Talaga a ti panangisuro iti pamiliam a maaddaan iti pammati iti Dios ti mabalin a kasayaatan a pangsalaknib a maibusor iti droga. Siempre, saan a pilpiliten ti Dios dagiti agtutubo a sumurot iti maysa a wagas ti panagbiag. Ngem talaga a mangipapaay iti nagsayaat a balakad. Kas nailanad iti Salmo 32:8, kuna ti Dios: “Pagbalinenkanto nga addaan iti pannakatarus ket isuroka iti dalan a rebbeng a papanam. Mangipaayakto iti balakad a ti matak situturong kenka.” Kas naayat a nailangitan nga Ama, kayat ti Dios a salakniban dagiti agtutubo manipud iti emosional, pisikal, ken naespirituan a pannakadadael. (Proverbio 2:10-12) Masiguradom a tulongan ken suportaran met ti Dios dagiti nagannak a determinado a mangpadakkel kadagiti annakda “iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.”​—Efeso 6:4.

Nupay kasta, nagrigat ti mangpadakkel kadagiti annak gapu iti kasasaad ti aglawlaw iti kaaldawantayo. Adda aya aniaman a manamnama a pakabang-aran?

[Footnote]

 [Blurb iti panid 8]

“Malapdan ti panagdroga. Maagasan ti pannakaadikto iti droga.”​—U.S. DEPARTMENT OF EDUCATION

[Kahon iti panid 6]

Panagpatulong

Mabalin nga ikeddeng ti dadduma a nagannak a ti kasayaatan ket in-inut nga isardeng ti anakda ti agdroga babaen ti panangaywan ti maysa a doktor. Ngem dagiti nagannak ti mismo a mangikeddeng no ania a kita ti panangagas ti birokenda. Ngem agsipud ta nagduduma ti kalidad ti maipaay a panangagas kadagiti klinika ti rehabilitasion, nasaysayaat no usigen a naimbag ti nagannak dagiti bambanag sakbay nga ipaagasda ti anakda. Sigun iti sikiatrista a ni Arthur Guerra de Andrade, a maysa a propesor iti São Paulo University idiay Brazil, 30 a porsiento laeng kadagidiay naagasan kadagiti klinika ti naimbagan manipud iti pannakaadiktoda iti droga. Masapul ngarud nga interesado unay dagiti nagannak iti iyiimbag ti annakda, uray no ipadpadoktorda.

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 7]

Tulong Kadagiti Agpapaimbag nga Agdrogdroga

Maysaka aya nga agtutubo a mangikagkagumaan a mangisardeng iti panagdroga? No kasta, matakuatamto a ti panagbasa iti Biblia ken panangyaplikar iti nabasam ti makatulong kenka kadagiti panangikagumaam a maimbagan. Nalabit matakuatam a ti panangbasam kadagiti Salmo ti kangrunaan a makatulong, ta iyebkasda ti adu a nasaem a rikna a mabalin a marikriknam ita. Makatulong met kenka ti sipapasnek a panagkararag iti Dios, a talaga nga ipakaammom kenkuana dagiti panagemmo. (Filipos 4:6, 7) Mariknamto a talaga a dungdungnguennaka ken kayatna nga agballigika. Ngem agsipud ta saan a pilpiliten ti Dios ti siasinoman nga agtignay a maibusor iti pagayatanna, nasken a sika a mismo ti talaga nga agtarigagay a saankan nga agdroga. Kinuna ni salmista David, a namin-adu a nakapadas iti panangandingay ti Dios: “Sipapasnek a nanginanamaak ken Jehova, ket ngarud inyallingagna kaniak ti lapayagna ket nangngegna ti panagpatulongko. Inaonnak met iti maysa a naungor nga abut, iti pitak ti arinsaed. Kalpasanna pinatakderna dagiti sakak iti rabaw ti maysa a napasdok a bato; impasdekna a sititibker dagiti addangko.” (Salmo 40:1, 2) Itatta, supsuportaran ti Dios iti kasta met la a pamay-an, dagidiay agtarigagay a mangdalus iti bagida ken agserbi kenkuana.

[Ladawan iti panid 5]

“Pinakdaarannakami ni tatangko maipapan kadagiti peggad”​—Alecxandros

[Ladawan iti panid 8]

Mangiwayaka iti tiempo a mangpakdaar iti annakmo maipapan iti peggad ti panagusar ti droga iti bagi ken iti naespirituan

[Ladawan iti panid 8]

Ammuem dagiti kakuykuyog ti anakmo

[Ladawan iti panid 8, 9]

Maliklikan ti ikakaro ti dakes a kasasaad babaen ti sikakalma a panangtaming kadagiti bambanag