Makatudok a Hedgehog iti Away

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY BRITANIA

ADDA puraw nga angep a nangabbungot iti tanap ti Tyne iti amianan nga England, ket natinggaw ti makasisileng nga uni dagiti tumatayab a rook iti naulimek a rabii. Magmagnaak idi iti desdes iti kakaykaywan idi nadlawko nga adda medio nagkarasakas iti tengnga dagiti nalabaga, kimmayumanggi, ken duyaw a bulbulong a natnag iti daga. Nasaripatpatak ti dua a babassit ken narapis a kamaudi a kellaat a simrek iti maysa nga abut iti namaga nga igid ti waig a sursurotek.

Idi kinitak a naimbag, nakakitaak iti hedgehog a siaannad nga agsagsagana iti pagnaedanna inton panawen ti lam-ek. Nakaiserreken iti adu a bulong, nagango a ruot, ken pakó. Iyap-ap-apna dagita tapno adda pagturoganna inton panawen ti lam-ek.

Naisangsangayan unay ti langa daytoy bassit a hedgehog isu a dimo mapagkamalian dayta kadagiti animal iti turod, tay-ak, ken kakaykaywan. Kolor kape ken puraw ti burbor iti ulo ken tengngedna, ngem ti kangrunaan a pakailasinanna ket ti napuskol ken makatudok a dutdotna a duyaw ti murdongda. Agarup dua a sentimetro ti kaatiddog dagitoy ken makatudok no sagiden. Nagtubo dagita manipud iti nakersang a burbor ken naurnos kadagiti kasla raya a grupo nga aggapu iti tengnga a mangabbong iti kangrunaan a paset ti bagina. Tunggal makatudok a dutdotna ket addaan iti 22 agingga iti 24 nga atiddog a gerger ken dandani eskualado ti panagtubona manipud iti kagudua a paset ti kudil ti bagina. Iti asideg ti puon ti kudilna, tunggal makatudok a dutdotna ket addaan iti akikid a pannakatengnged a medio pilkog. Kaipapanan daytoy a no matnag ti hedgehog manipud nangato a disso, di maan-ano gapu iti kasta nga anggulo dagiti makatudok a dutdot isu a dida matudok ti mismo a kudilna. Anian a nakaskasdaaw a disenio!

No agpeggad ti hedgehog, agkukot a kasla bola tapno maikaluyana ti biagna. Babaen kadagiti napigsa a maselna, makapagkukot, a kas iti mapasamak no maguyod ti pangserra a siglot ti nalamuyot a bag a lalat. Daytoy makasalaknib a burbor abbonganna ti ulo, ipus, dagiti saka, ken intero a  bagina babaen iti makatudok a dutdot. Kabaelan ti hedgehog ti agbayag iti kastoy a posision.

No rumiwet, gagangay a nakasaganan a mangan ti hedgehog. Dagiti insekto ken igges ti pangrabiina agraman dagiti utot, tukak, alibut ken, no dadduma, dagiti nuez ken dadduma pay a babassit a bunga. Napigsa ti panagdengngeg ti hedgehog. Kasta met ti panagangotna, kas iti nalabit umiso a pagarupmo no mingmingam ti natirad a sungona ken ti nabasa a papangresanna.

Dagiti Kabusor​—Gagangay ken Di Gagangay

Manmano dagiti gagangay a kabusor dagiti hedgehog malaksid kadagiti sora ken kita ti utot a maawagan iti badger. Babaen kadagiti napigsa a kuko dagiti kamaunana, laklakaen ti badger a pagsublien ti hedgehog iti dati a posisionna ket saan a maan-ano kadagiti makatudok a dutdot. Namin-adun a nakakitaak iti lalat ti hedgehog. Nalabit dayta ti kakaisuna a nabati iti pinangmalem ti badger. Iti kasumbangirna, di makaandur ti sora kadagiti makatudok a dutdot ngem mabalin a padasenna nga iduron ti hedgehog iti danum, a sadiay a mapilitan nga agsubli iti dati a posisionna tapno saan a malmes. Ngem gapu ta nalaing nga aglangoy ti hedgehog, dakkel ti gundawayna nga agkamang iti tengnga dagiti dadakkel a bato wenno iti maysa nga abut iti takdang, sakbay a tiliwen ti sora sana patayen.

Dagiti gypsy ken dadduma a taga away kanenda dagiti hedgehog a nayurno iti pila. No lumamiis ti pila ken agbirri, maikkaten dagiti makatudok a dutdotna, isu a ti laeng naluto a lasag ti nabati​—“maysa a naimas a putahe,” sigun iti libro a The Gypsies nga insurat ni Jean-Paul Clébert. Iti kaaldawantayo, nakalkaldaang a makita nga adu a hedgehog ti matay gapu kadagiti lugan. Kasla awan magawgawayda no kaririingda manipud iti napaut a pannaturogda a mangpalabas iti panawen ti lam-ek ken mangrugidan  nga agsawar iti taraon. Ngem no malasatan ti hedgehog dagitoy gagangay ken di gagangay a kabusor, makapagbiag dayta iti innem a tawen wenno nasursurok pay sa dumakkel iti duapulo ket lima a sentimetro.

Panagpaadu, Pannaturog a Mangpalabas iti Panawen ti Lam-ek, ken Panagsawar iti Taraon

Agpaadu ti kalakian, a maawagan iti bulog, ken ti kabaian a maawagan iti takong iti nagbaetan ti Mayo ken Hulio. Iti tartaraudi dayta a tiempo a mapasamak ti maikadua a panagasawa. Uppat inggat’ innem a lawas ti panagsikog, ket mabalin a tallo wenno uppat ti maipasngay. Tunggal maysa ket agtimbang iti kurang a tallopulo a gramo. Gapu ta di pay makakita ken makangngeg dagiti urbon, delikado ti kasasaadda iti dua a lawas kalpasan a maipasngayda. Ngem inton agangay, in-inut a masukatanen iti makatudok ti nalamuyot a dutdotda. Makapagkukotdanto metten a naan-anay. No masinga sakbay a mapasamak daytoy, kellaat nga aglagtoda sada aguni iti natinggaw. Pumanaw ti adu a mangbiktima koma kadakuada gapu iti daytoy makapakellaat nga aramidda.

Ti taba a maurnong ti hedgehog kabayatan ti pannanganda no bulbulan ti kalgaw ti mangsustiner no maturogda a mangpalabas iti panawen ti lam-ek. Iti daytoy a tiempo, naisangsangayan ti ilalamiis ti bagina ken bumannayat ti panagangesna nga uray la dandani dimo madlaw dayta. Addaan naisangsangayan a glandula para iti pannaturogna a mangpalabas iti panawen ti lam-ek. Dayta ti mangmonitor iti bara ti bagina. No kellaat a lumamiis ti bagina kabayatan ti pannaturogna a mangpalabas iti panawen ti lam-ek, ad-adu ngarud a pudot ti patauden ti glandula. Umdas daytan tapno matignay nga agbirok iti naim-imeng ken nataltalged a disso. Kabayatan ti pannaturog ti hedgehog no panawen ti lam-ek, madlawna latta ti mapaspasamak iti ruar ti abutna. Agkir-in no adda aniaman a mangngegna nga uni iti asidegna.

No maipupok iti hardin, di agbayag ket kumalay-atton iti pader, alad, wenno uray iti tubo tapno makalibas. Ngamin, nasken nga agsawar iti adayo tapno adda kanenna. Gapu iti daytoy, atap latta dayta ket saan a nalaka a mataraken. Talaga a nasaysayaat a kasta ta napnot’ timel dagiti hedgehog nga adda iti gagangay a pagnanaedanda. Ngem ti panagsursor dagitoy nakaay-ayat ken makaay-ayo a hedgehog iti intero nga away ti Britania ti ad-adda a makapainteres. Dayta ti gapuna a kanayon nga agyamanak iti Namarsua kadatayo a ni Jehova a Dios.

[Ladawan iti panid 15]

Nakakukot a hedgehog

[Ladawan iti panid 16]

Ilustrasion ni Beatrix Potter maipapan iti hedgehog manipud iti pang-ubbing a libro dagiti estoria a “The Tale of Mrs. Tiggy-Winkle” idi 1905

[Ladawan iti panid 16]

Kadawyan a hedgehog a makalawasnan

[Dagiti Ladawan iti panid 17]

South African pygmy hedgehog