Danum​—Likido a Napateg iti Biag

NASAO idi ni Jesus iti Samaritana nga agsaksakdo iti bubon, ti ‘ubbog ti danum nga agburburayok a mangipaay iti agnanayon a biag.’ (Juan 4:14) Nupay simboliko a danum ti tuktukoyenna, napateg iti biag ti literal a danum, ta dayta ti sumaruno iti oksihena a kapatgan iti biag. Mabalin nga agbiag ti maysa a tao iti sumagmamano a lawas a di mangan ngem agbiag iti agarup lima laeng nga aldaw no awan ti danum!

Danum ti agarup tallo a kakapat iti timbang ti bagitayo. Kas pagarigan, danum ti 75 agingga iti 85 a porsiento iti utek, ken 70 a porsiento kadagiti masel. Malaksid iti dayta, makatulong kadatayo ti danum a mangrunaw ken mangagsep iti taraon, ken iwarasna dagiti sustansia kadagiti selulatayo. Ikkatenna dagiti sabidong ken dadduma pay a rugit, lanaanna dagiti susuop ken ti paset ti bagis a maawagan iti colon, ken pagbalinenna a normal ti temperatura ti bagi. Ngem ammom kadi a makapakuttong met ti iyiinum iti umdas a danum?

Uminumka iti Danum Tapno Kumuttongka

Umuna unay, awan ti calorie ti danum, awanan iti taba ken kolesterol, ken bassit ti sodium-na. Maikadua, pangikkat dayta iti ganas a mangan. Maikatlo, makatulong ti danum a mangrunaw kadagiti naurnong a taba. Kasano? Siempre, saan nga agandar a naimbag dagiti bato no kurang ti danumda. Tumulong ti dalem ngem no aramidenna dayta, saanna a marunaw a naimbag ti taba. No kasta, maurnong ti taba iti bagim, isu a lumukmegka. Gapuna, kuna ni Dr. Donald Robertson iti Southwest Bariatric Nutrition Center iti  Scottsdale, Arizona, E.U.A., a “ti iyiinum iti umdas a danum ket napateg iti panagpakuttong. No kurang ti danum nga inumen dagiti mangikagkagumaan nga agpakuttong, saan a marunaw a naimbag ti taba iti bagida.”

Pudno a ti panagtalinaed ti danum iti bagi ti masansan a makagapu iti panaglukmeg. Gapuna, pagarupen ti adu kadagiti nalaka a maurnong ti danum iti bagida a kissayanda ti inumenda a danum. Ngem ti kasunganina ti mapasamak. No kurang ti danum iti bagi, ikagumaanna nga urnongen dayta kadagiti saka, ima, ken gurong. Isu nga irekomendar dagiti nutrisionista nga uminumtayo iti umdas a danum a kasapulan ti bagitayo. Laglagipem met a no ad-adu ti ipaunegmo nga asin, ad-adu a danum ti urnongenna a mangrunaw iti dayta.

Uminumka iti Danum

Iti kada aldaw, agarup dua a litro a danum ti iruar ti kudil, bará, bagis, ken batotayo. Agarup 0.5 a litro a likido ti inaldaw a mairuar babaen laeng ti panagsang-awtayo. No di masukatán daytoy a danum, agkurang ti danum ti bagitayo. Dadduma a pagilasinan a kurang ti danum iti bagim ket agsakit ti ulom, mabannogka, agsakit dagiti maselmo, dumuyaw ti isbom, salimuotenka, ken namaga ti ngiwatmo ken dagiti matam.

No kasta, kasano kaadu a danum ti rumbeng nga inumentayo? Kuna ni Dr. Howard Flaks, nga espesialista iti panangkontrol iti kinalukmeg: “Walo agingga iti sangapulo a baso a sagwawalo nga onsa ti kabassitan nga inumen ti nasalun-at a tao iti kada aldaw. Ad-adu pay ti kasapulam no kanayonka nga agehersisio wenno agnanaedka iti lugar a napudot ti klima. Dagiti sobra ti timbangda a tattao ket rumbeng met nga uminum iti kanayonan a sangabaso iti kada 10 a kilo a sobra iti kalkalainganna a timbangda.” Ngem kuna ti dadduma ita nga umdasen no uminumka iti danum no mawawka. Ngem no mawawka unayen, mabalin nga agkurangen iti danum ti bagim.

Mabalin kadi ti uminum laengen iti dadduma nga inumen imbes a danum? Nupay nasayaat dagiti tubbog ti prutas ken natnateng a nalaokan iti danum, adda calorie dagitoy. Kasta met, dagiti likido nga aduan iti asukar ken gatas pakaruenda ti pannakasapul ti bagi iti danum, ta masapul ti danum a mangrunaw kadagitoy. Ken makapaisbo dagiti inumen nga addaan iti alkohol ken caffeine kas iti kape ken tsa, isu a kasapulam ti uminum iti danum tapno masukatan ti nayisbom. Awan ti kasukát ti danum a napateg a likido. Isu nga apay a dika uminum ti sangabaso itan?

[Kahon/Ladawan iti panid 12]

Dagiti Singasing Tapno Umadu ti Inumem a Danum

● Agawitka iti pagkargaam iti danum.

● Uminumka iti sangabaso kada pannangan.

● Uminumka sakbay, bayat, ken kalpasan ti panagehersisiom.

● No aginanaka biit iti trabahom, uminumka iti danum imbes nga agkapeka.

● Tapno agbalin a naimas ti raman ti danum iti gripo, laokam iti tubbog ti kalamansi wenno sagatem.

[Picture Credit Line iti panid 12]

Retrato: www.comstock.com