Ti Panangmatmat ti Biblia

Liklikanyo ti Makapasakit a Sasao

“Manipud iti isu met laeng a ngiwat rummuar ti pamendision ken panangilunod. Saan nga umiso, kakabsatko, a dagitoy a banag agtultuloy a kastoy ti pannakapasamakda.”​—SANTIAGO 3:10.

TI ABILIDADTAYO nga agsao ket maysa kadagiti naisangsangayan a galad a nakaidumaantayo kadagiti animal. Nakalkaldaang ta di umiso ti panangusar ti dadduma a tattao iti daytoy a sagut. Ti pananginsulto, panangilunod, panagsao iti dakes, panagtabbaaw, nasabrak, ken naalas a panagsasao ket makapasakit. No dadduma, ad-adda a makapasakit dagitoy ngem iti pannakadangran ti bagi. “Adda daydiay agsasao a siaaleng-aleng a kas kadagiti panangsugat ti kampilan,” kuna ti Biblia.​—Proverbio 12:18.

Umad-adu dagiti tattao a nakairuamandan ti agilunod. Ipadpadamag dagiti eskuelaan nga umad-adu dagiti ubbing nga agsasao iti dakes. Ngem kuna ti dadduma a mabalin a makagunggona ti makapasakit a sasao no mausar dayta a pangipapas iti sakit ti nakem. Kastoy ti insurat ti maysa nga estudiante iti political science: “Nainkalintegan  laeng ti agsao iti dakes no kurang ti gagangay a bokabulariotayo tapno mayebkastayo ti kaunggan a riknatayo.” Rumbeng kadi a tuladen dagiti Kristiano ti kasta a panangtagilag-an iti makapasakit a sasao? Kasano ti panagrikna ti Dios iti dayta?

Liklikanyo ti Naalas a Panagang-angaw

Saanen a karkarna ita ti naalas a panagsasao. Masdaawkayo kadi no maammuanyo nga idi kaaldawan dagiti apostol, dandani 2,000 a tawen ti napalabasen, agus-usaren dagiti tattao iti naalas a sasao? Kas pagarigan, nabatad a no makapungtot idi ti dadduma idiay kongregasion ti Colosas, agsaoda iti dakes. Mabalin a kastat’ inaramidda tapno gagaraenda a saktan wenno sairen ti dadduma, nalabit tapno makabalesda. Umasping iti dayta, adu a tattao ita ti agsao iti dakes no makapungtotda. No kasta, maitutop iti kaaldawantayo daytoy nga insurat ni Pablo kadagiti taga Colosas: “Iwaksiyo amin dagita manipud kadakayo, pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a sasao, ken naalas a sasao manipud iti ngiwatyo.” (Colosas 3:8) Nalawag a nabagbagaan dagiti Kristiano a liklikanda ti panagpungtot ken panagsao iti dakes a masansan a kakuykuyog ti panagpungtot.

Ipapantayon nga adu ti agsasao iti dakes nga awan panggepda a mangsair wenno mangpasakit iti dadduma. Nalabit, ti naalas a sasao ket masansan a maus-usar iti ordinario a kasasaad. Ti agkakadakes a sasao ket nagbalin ngaruden a gagangay iti inaldaw a panagsao. Marigatan pay ketdin ti dadduma a makisao no dida agsao iti dakes. Masansan payen a maus-usar ti dakes a sasao tapno mairugi ti panagkakatawa. Ngem rumbeng kadi nga ibilangtayo a nalaglag-an ken maakseptar a salungasing ti kasta a naalas a panagang-angaw? Usigenyo ti sumaganad.

Ti naalas a panagang-angaw kaipapananna ti makasubkar a sasao a naigagara a mangpakatawa iti sabsabali. Iti kaaldawantayo, kaaduan a naalas a panagang-angaw ket maipapan iti sekso. Ket makalinglingay dagita a sasao para iti adu a tattao a disente ti panangmatmatda iti bagida. (Roma 1:28-32) Di ngarud pakasdaawan a pagsasaritaan ti adu a propesional a komediante dagiti gagangay ken di gagangay a seksual a kababalin. Ti naalas a panagang-angaw ket maus-usar iti adu a pelikula agraman kadagiti programa iti telebision ken iti radio.

Sigurado nga adda makuna ti Biblia maipapan iti naalas a panagang-angaw. Kastoy ti insurat ni apostol Pablo kadagiti Kristiano idiay Efeso: “Ti pannakiabig ken tunggal kita ti kinarugit wenno kinaagum saan koma nga uray madakamat iti nagtetengngaanyo, kas maitutop kadagiti nasantuan a tattao; uray ti nakababain nga ugali wenno minamaag a panagsasao wenno naalas a panagang-angaw, bambanag a di mayanatup.” (Efeso 5:3, 4) Nalawag a kagura ti Dios ti naalas a sasao, aniaman ti panggep dayta. Dakes dayta. Maysa a kita dayta ti makapasakit a sasao.

Dagiti Nagubsang a Sasao a Di Makaay-ayo iti Dios

Sigurado nga ad-adu nga amang ti saklawen ti makapasakit a sasao ngem iti naalas a sasao. Dagiti pananginsulto, pananguyaw, panangrabak, ken nagubsang a panangbabalaw ket mabalin a makapasair unay. Pudno nga agbasoltayo amin babaen iti dilatayo, nangruna no nauyaw ken managpadpadakes dagiti kalanglangentayo. (Santiago 3:2) Nupay kasta, pulos a saan koma a tagtagilag-anen dagiti pudno a Kristiano ti nabassawang a panagsasao. Sibabatad a patalgedan ti Biblia a di anamongan ni Jehova a Dios ti amin a makapasakit a sasao.

Kas pagarigan, iti libro ti Biblia a Maikadua nga Ar-ari, maammuantayo nga adda idi maysa a grupo ti ubbing a lallaki a nangrabrabak ken ni mammadto Eliseo. Sigun iti salaysay, ‘rinugianda a laisen’ sada ‘intultuloy a kinuna: “Sumang-atka, sika a kalbo! Sumang-atka, sika a kalbo!”’ Ni Jehova a makabasa iti puso dagitoy nga ubbing ken ti dakes a panagemda ket sipapasnek a nagtignay iti dayta a panangrabrabakda. Sigun iti salaysay, impapatay ti Dios ti 42 nga ubbing a lallaki gapu iti nabassawang a panagsasaoda.​—2 Ar-ari 2:23, 24.

Dagiti tattao iti Israel “nagtultuloy nga inang-angawda dagiti mensahero ti pudno a Dios ken inum-umsida ti sasaona ken rinabrabakda dagiti mammadtona, agingga a simged ti pungtot ni Jehova iti ilina, agingga nga awan ti pannakapaimbag.” (2 Cronicas 36:16) Nupay ti kangrunaan a nakapungtotan ti Dios ket ti panagdaydayaw ti ilina kadagiti didiosen ken ti kinasukirda, makapainteres ta espesipiko a dakamaten ti Biblia ti pannakarabrabak dagiti mammadto ti Dios.  Ipaganetget daytoy a sibabatad a di anamongan ti Dios ti kasta a kababalin.

Kastoy ngarud ti pammagbaga ti Biblia kadagiti Kristiano: “Dika palaluan a dillawen ti maysa a lakay.” (1 Timoteo 5:1) Mayaplikar daytoy a prinsipio iti amin a pakilangenantayo. Paregtaennatayo ti Biblia a ‘ditay agsao iti makadangran iti asinoman, ditay mannakiringgor, nga agbalintayo a nainkalintegan, nga ipakitatayo ti isuamin a kinaalumamay kadagiti amin a tattao.’​—Tito 3:2.

Medmedantayo ti Bibigtayo

No dadduma, narigat a teppelan ti tarigagay a mangsair iti maysa a tao. No napasaktan ti maysa, nalabit mariknana a rumbeng laeng a dusaenna ti nakabasol babaen kadagiti makapasakit ken nagubsang a sasao​—iti rupanrupa man wenno iti likudanna. Nupay kasta, pengdan dagiti Kristiano ti kasta a tarigagay. Kuna ti Proverbio 10:19: “Iti kinaruay ti sasao saan a maaw-awan ti salungasing, ngem daydiay mangmedmed kadagiti bibigna agtigtignay a simamasirib.”

Nagsayaat ti ulidan dagiti anghel ti Dios. Ammoda ti amin a basol nga ar-aramiden ti sangatauan. Nupay nabilbileg ken ad-adda a mannakabalin dagiti anghel ngem kadagiti tattao, dida agbassawang a mangpabasol kadagiti tattao, ‘gapu iti panagraemda ken Jehova.’ (2 Pedro 2:11) Medmedan dagiti anghel ti bibigda gapu ta ammoda a naan-anay nga ammo ti Dios dagiti basol ti amin ken naan-anay a kabaelanna nga aturen ti bambanag. Ti arkanghel a ni Miguel ket saan man la a nagbassawang a maibusor iti Diablo.​—Judas 9.

Ikagkagumaan dagiti Kristiano a tuladen dagiti anghel. Tungtungpalenda ti idagadag ti Biblia: “Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman. Mangipaaykayo iti nasayaat a bambanag iti imatang ti amin a tattao. No mabalin, agingga a makapagpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao. Dikay ibalesan ti bagbagiyo, dungdungnguen, no di ket ipaayanyo ti lugar ti pungtot; ta adda a naisurat: ‘Kukuak ti pammales; supapakakto, kuna ni Jehova.’”​—Roma 12:17-19.

Makapainteres ta mabalin a pakaruen ti tono ken kapigsa ti timektayo ti kinasakit ti ibagbagatayo. Gagangay nga agsinnair dagiti agassawa kadagiti nalaaw a panagapada. Masansan nga agriaw ti adu a nagannak kadagiti annakda. Nupay kasta, di maiparbeng nga agriawtayo no iyebkastayo ti rikriknatayo. Kastoy ti iparparegta ti Biblia: “Maikkat koma kadakayo ti isuamin a makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao.” (Efeso 4:31) Kuna pay ti Biblia a “ti adipen ti Apo saan a kasapulan a makiapa, no di ket kasapulan nga agbalin a naalumamay kadagiti isuamin.”​—2 Timoteo 2:24.

Makapaimbag a Sasao

Gapu ta adu ita ti agbassawang ken agsao iti dakes, rumbeng nga adda pamay-an dagiti Kristiano tapno maliklikanda daytoy makadangran nga impluensia. Mangipaay ti Biblia iti nasayaat a pamay-an nga isu ti panagayat iti padatayo a tao. (Mateo 7:12; Lucas 10:27) Ti napasnek a pannakaseknan ken panagayat iti padatayo a tao ti mangtignay kadatayo a kanayon nga agsao iti makapaimbag. Kuna ti Biblia: “Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao, no di ket ti aniaman a sasao a naimbag a maipaay a pangpabileg kas iti kasapulan, tapno maipaayna no ania ti mainugot kadagiti agdengdengngeg.”​—Efeso 4:29.

Kanayonanna, tapno maliklikantayo ti makapasakit a sasao, makatulong kadatayo ti panangyukuoktayo iti Sao ti Dios iti panunottayo. Ti panagbasa ken panagmennamennatayo kadagiti Nasantuan a Kasuratan makatulong kadatayo a ‘mangiwaksi iti isuamin a kinarugit.’ (Santiago 1:21) Wen, kabaelan ti Sao ti Dios a paimbagen dagiti panunottayo.