Barcelo​—Museo iti Ruar a Pakabuyaan iti Namaris nga Arkosna ken Nadumaduma nga Estilo

BABAEN TI MANNURAT ITI AGRIINGKAYO! IDIAY ESPANIA

PANUNOTEM biit nga agpaspasiarka iti nalawa a galeria ti arte. Maipabuya ti adu nga obra ti arte a dagus a mangatrakar iti atension ken panunotmo. Sadinoman ti kitaem, maay-ayoka iti nakaad-adu, nadumaduma, makapaamanga, ken karkarna a sukog, porma, ken arkos. Makapasiddaaw daytoy a koleksion ti arte. Nupay kasta, saan a naikabil dayta iti aniaman a pasdek wenno palasio. Ti siudad ti Barcelona ket isu daytoy nagdakkel a museo ti arte nga adda iti ruar. Ti naisangsangayan kadagitoy ket ti Quadrat d’Or * (Golden Quarter). Saan a lamina wenno eskultura dagiti mabuya nga obra ti arte no di ket dagiti mismo a pasdek. Ket makita dagiti bisita ti naisangsangayan ken nadumaduma nga estilo ken arkos.

Nalabit kadagiti amin a siudad ti Espania, ti Barcelona ti kaasping unay ti Europa. Ngamin, adda dayta iti makin-amianan a daya iti kosta ti Mediteraneo, a 160 laeng a kilometro iti abagatan ti beddeng ti Francia. Kadagiti napalabas a ginasgasut a tawen, nagbalin dayta a katupag ti panangpabaro iti arkitektura ken artistiko nga estilo.

Nupay masansan a parmeken idi dagiti Romano, Visigoth, Moor, ken Frank, nagbalin ti Barcelona a sentro ti komersio. Idi maika-14 a siglo, ti siudad ket nagbalin a kapatgan a mangpatpataud iti nadumaduma a produkto ti Espania ken sangladan iti Mediteraneo. Dagiti pasdek a Gothic ken katedral, a kangrunaan a makita iti sentro ti siudad ita, ket naaramid pay iti daydi a siglo. Ti kinadayag ti arkitektura a Gothic (1), a nagusar kadagiti naarte ken sopistikado a pamay-an ti panagbangon, paneknekanna ti kinabaknang ken kinarang-ay idi a sinagrap ti Barcelona.

Idi maika-16 a siglo, ti Laud ti inasikaso ti Espania, ta ad-adu ti maganansiana iti pannakinegosiona kadagiti koloniana. Ngem idi dimteng ti industrial a rebolusion idi maika-19 a siglo, nagbalin ti Barcelona a kabesera ti Espania iti industria ti lupot, isu a rimmang-ay manen ti siudad.

Nakaungar ti Baro a Siudad

Ti napartak nga ilalawa ti siudad idi maika-19 a siglo ket nangyeg iti kinabaknang ken parparikut iti siudad. Immadu unay ti populasion ti Barcelona bayat ti maudi a kagudua dayta a siglo, ngem saan a limmawa ti siudad. Masapul nga adda maaramid tapno marisut ti parikut maipapan iti kinapusek. Ti inheniero sibil a ni Ildefons Cerdà ti natudingan nga agaramid iti plano a mangpasayaat iti aglawlaw ken mangpalawa iti siudad.

Ti plano ni Cerdà, a naaramid idi 1859 ket naawagan iti L’Eixample, wenno panangpalawa, ket daytoy itan ti nagan daytoy a distrito iti tengnga  ti siudad. Sigun iti planona, mayintar dagiti kaykayo iti igid dagiti kalsada ken kuadrado ti bloke dagiti pasdek. Maurnos dagitoy a dandani agpapada ti kaaddayoda tapno kasla agkukuros ken tumaud ti baro a napintas ken makapasalun-at a Barcelona.

Nagbiit a rimmang-ay ti siudad sigun iti plano ni Cerdà. Naisangsangayan ti pannakadisenio dagiti pasdek iti tunggal bloke. Gapu iti dayta, dagiti agpasiar maaddaanda iti gundaway a mangbuya kadagiti nagpipintas ken nadumaduma a pamay-an ken estilo ti pannakaibangon dagiti estruktura ti arkitektura. Nairaman met iti plano dagiti naestilo nga abenida ken nalalawa a kalsada. Iti libro ni Robert Hughes a Barcelona, imbilangna ti L’Eixample a ‘maysa kadagiti makapainteres unay a siudad iti Europa gapu kadagiti adda ditoy a gapuanan ti arkitektura.’

Gapu ta rumangrang-ay ti Barcelona, naaramid ditoy a siudad ti Universal Exposition idi 1888. Naaramid ti Arc de Triomf  (2) (Triumphal Arch), nga adda iti asideg ti tengnga ti siudad, tapno mangipalagip iti dayta a napateg a pasamak. Nupay kasta, paneknekan met daytoy naisangsangayan a monumento a dimteng ti tiempo a pannakaipakat ti arte a namagbalin iti Barcelona a naisangsangayan iti amin a siudad iti lubong.

Ti Baro nga Arte a Mangpapintas iti Siudad

Idi pangrugian ti maika-20 a siglo, rimmang-ay ti Art Nouveau​—maysa a mangarkos nga estilo ti arte a nakausaran dagiti natural a porma. Nagsaknap dayta iti intero a Europa ken iti Estados Unidos. * Adda idi pondo ti Barcelona ken nakasaganan a plano tapno mapapintas ti siudad. Agur-uray met dagiti magagaran nga arkitekto a nasariwawek nga agiplano kadagiti baro a pasdek. No kasta, nagbalin a naisangsangayan ti buya ti siudad gapu iti Art Nouveau. Ni Antoni Gaudí (1852-1926) ti nangilungalong iti daytoy baro a kita ti arte, ket nakaibati iti manayon a pakalaglagipan iti buya ti siudad ti Barcelona.

Masarakan iti Barcelona ti kaaduan kadagiti kasayaatan a pagarigan ti obra ni Gaudí, a sumagmamano kadagitoy ti nairaman iti listaan dagiti pasdek a makuna a World Heritage, wenno gameng iti kultura a maikari a mataginayon agpaay iti lubong. Maysa a napateg a pagarigan ti Casa Milà (3), wenno La Pedrera, nga adda iti Passeig de Gràcia nga asideg iti tengnga ti siudad. Awan ti nalinteg a diding a masarakan iti sadinoman iti pasdek. No kitaem ti aggallo-allon a parupana, kasla dakkel a bato dayta a natubay babaen ti paet. Dagiti naporma nga arkos a landok a barandilias ket kasla ummong ti bulbulong ken  sisiit a nangarkos iti ruar ti pasdek. Iti uneg, nausar ti dandani amin a mapanunot a langa kadagiti kurbado a bobida ken adigi.

Ti Casa Batlló (4), nga adda met laeng iti Passeig de Gràcia ti sabali pay a nagsayaat a pagarigan ti kinalaing ni Gaudí. Sipud idi 1904 agingga iti 1906, pinabaro ni Gaudí ti pasdek a kukua ti maysa a nabaknang nga industrialista a ni Josep Batlló i Casanovas. Ti arkitekto ti nangdisenio iti balay a kasla bunga ti arapaap. Dagiti agallo-alon nga atep ket kaasping ti duri ti dinosaur, ket kakasla siksik ti ikan dagiti baldosana. Karkarna unay ti pasdek isu a dandani saan a nakappapati dayta.

Ti di naileppas nga obra maestra ni Gaudí’ isu ti simbaan ti Sagrada Familia (5), a nalabit makapainteres unay a pagarigan ti orihinal nga obrana. Ti uppat a natatayag a torrena iti makin-amianan a parupana ket kaasping dagiti burek ti timmangkenen a tedted a nagayus iti sikigan ti uppat a nagtatayag a kandela. Gapu ta nataytayag dagitoy a torre ngem dagiti pasdek iti aglawlawna, dagitoy ti nagbalin nga internasional a pakabigbigan ti Barcelona.

Nakaskasdaaw met ti obra ni Gaudí a Parc Güell (6), maysa a parke a dinisenio ni Gaudí nga adda iti tapaw ti turod iti makinlaud a deppaar ti siudad. Dagiti kasla natiritir nga eskultura ken adigi, namaris a mosaic wenno ladawan a naaramid iti nadumaduma ti kolorda a baldosa, ken dagiti naisangsangayan a pasdek ken simburio ket naiduma unay kadagiti nagpipintas a hardin iti aglawlaw dagitoy. Maysa pay a pakabuyaan iti nadumaduma a porma ken namaris nga arkos isu ti Palau de la Música Catalana (7) (Palasio ti Musika) a dinisenio ti kapatadan ni Gaudí a ni Domènech i Montaner.

Nagbaetan Dagiti Bantay ken Baybay

Gapu iti nakaisaadan ti Barcelona, agraman ti arkitektura a tinawidna, naisalsalumina ti atmospera ti siudad. Nalikmut ti siudad iti kabambantayan ti Collserola iti laud ket ti Baybay Mediteraneo ti beddengna iti daya. Adun ti naaramidan ti baybay iti irarang-ay ti Barcelona tapno agbalin a  kangrunaan a sangladan ti Espania iti pannakinegosiona. Di ngarud pakasdaawan nga adda iti asideg ti sangladan ti estatua ni Christopher Columbus (8) a mangitudtudo iti baybay.

Ti panangsalaknib dagiti bantay ken ti baybay ket mangipaay met iti kalkalainganna a temperatura iti siudad isu a nasayaat ti agtrabaho wenno agay-ayam iti ruar. Iti intero a tawen, napno dagiti lansangan kadagiti tattao manipud iti bigbigat agingga iti adalemen a rabii. Adda kapeteria ken restawran iti dandani amin a lugar, isu a maallukoy dagiti lumabas gapu iti ayamuom ti kagilgiling a kape wenno gundawayanda a ramanan ti taraon iti dayta a lugar. Mabalin ti gumatang iti dandani aniaman a prutas, nateng, wenno ikan kadagiti tiendaan iti taraon, kas iti nalatak a Boquería nga adda iti naintaran ti kaykayo nga abenida a naawagan iti La Rambla.

Ngem saan a kompleto ti panagpasiarmo iti Barcelona no dika mapan iti Montjuïc. Daytat’ maysa a naparsed a turod a timmangkayag iti asideg ti baybay. Makita dagiti bisita iti Montjuïc ti adu a museo, galeria ti arte, ken namarangmang a buya ti siudad ken ti Baybay Mediteraneo. Masarakan met iti Montjuïc dagiti pasilidad a nausar iti Olympic Games idi 1992. Plano dagiti Saksi ni Jehova ti bumisita iti Barcelona para iti internasional a kombensionda manipud Hulio 31 agingga iti Agosto 3. Daytoy nga okasion kasapulanna ti dakkel a Camp Nou nga istadium ti soccer tapno malaonna ti amin a delegado.

Nupay ti Barcelona ket aduan kadagiti parikut a kas iti kaaduan a dadakkel a siudad, gagangay a tagtagiragsaken dagiti bisita ti atmospera ti Mediteraneo. Paglakuan man dagita iti sabong ken kapeteria iti La Rambla, dagiti akikid a kalsadana ken dagiti nagkauna a kinangayed ti Gothic Quarter, wenno ti makapainteres unay nga arkitektura ti siudad, adda idiay Barcelona ti museo iti ruar a pakabuyaan iti namaris nga arkos ken nadumaduma nga estilo.

[Footnotes]

[Mapa iti panid 14]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Barcelona

Madrid

Seville

[Ladawan iti panid 16]

Dagiti bentilador ken simburio ti Casa Milà

[Credit Line]

Godo-Foto

[Picture Credit Line iti panid 15]

Dagiti makinngato a retrato: Godo-Foto

[Picture Credit Lines iti panid 17]

Sandra Baker/Index Stock Photography

Godo-Foto