Seville​—Dalan nga Agturong Kadagiti Kontinente ti America

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ESPANIA

IDI tawen 1493, maysa a grupo dagiti 17 a paraw ti naglayag manipud Cádiz, a siudad ti Espania. Nagrubuat ni Christopher Columbus iti maikadua a panaglayagna nga agdiskobre, agraman ti 1,500 a marino, adbenturista, papadi, ken managkolonia. Panggep ti ekspedision ti mangkolonia kadagiti kontinente ti America.

Kalpasan daytoy historiko a panagbiahe, ti Seville, a sabali pay a siudad ti Espania, ket nagbalin a dalan nga agturong kadagiti kontinente ti America. Di nagbayag, nagun-odan ti Seville manipud iti ari ti eksklusibo a kalintegan a makinegosio kadagiti koloniana. Naglayag dagiti paraw a maawagan iti galleon manipud Seville sada nagsubli a napno iti adu a binarreta a pirak manipud kadagiti pagminasan ti Bolivia, Mexico, ken Peru. Iti sumagmamano la a dekada, ti siudad ket nagbalinen a maysa kadagiti kadakkelan ken karang-ayan iti Europa. Ket makita pay laeng dagiti pakalaglagipan dayta nabayagen a panawen iti silsiled dagiti kadaanan a pasdek iti Seville.

Tapno maorganisar ti rumangrang-ay a pannakinegosio iti America, nangipasdek ti ari ti Espania a ni Philip II iti nagdakkel a paglakuan iti igid ti Karayan Guadalquivir, a mabalin a pagnegosiuan dagiti baknang a negosiante. (Nagreklamo ti arsobispo maipapan iti panangusarda iti katedral maipaay iti negosio.) Dua a siglo kalpasanna, nagbalin daytoy a pasdek nga Archivo General de Indias, Artsibo Heneral iti Indies, ket daytan ti nakaidulinan ti amin a rekord ti panangkolonia ti Espania kadagiti kontinente ti America. *

Daytoy nga artsibo idiay Seville ket sarsarungkaran pay laeng dagiti agbirbirok iti gameng kadagiti limned a galleon tapno adalenda dagiti daan a rekord ti panaglayag. Ngem mabalin nga ad-adda nga aginteres dagiti historiador a mangbasa iti dadduma nga orihinal a surat ni Christopher Columbus.

Maysa a Paligpalig ti Paniempo ken Hardin ti Naranghita

Nupay kasta, ti Seville, ket addaan iti sabali pay  nga alimpatok sakbay pay ti pannakadiskobre iti America. Nabangon ti sumagmamano kadagiti nagpipintas a pasdekna kabayatan dayta nga immuna a panawen. Iti sumagmamano a siglo, dagiti Moor​—a kaaduan kadagitoy ti naggapu iti Morocco​—inturayanda ti naglawa a paset ti Espania. Bayat ti maika-12 a siglo, ti dinastia ni Almohad pinagbalinna ti Seville a kabeserana, ket iti daytoy a panawen nangibangon iti maysa a moske nga addaan iti torre a tumannawag iti moderno a siudad.

Idi napapanaw dagiti Moor iti Seville, rinebba dagiti umili ti moske iti siudad tapno ibangonda ti katedral iti Seville, ti maikatlo a kadakkelan a katedral iti Europa (retrato Num. 1). Nupay kasta, sayang no marebba ti nakapimpintas a torrena, isu a nagbalin dayta a kampanario ti katedral, a naibangon iti abayna. Ti maibagay a kadakkel ti torre, dagiti napintas a ladrilio ken tawana ti mangipaay iti makaay-ayo a pakaidumaan ti nakadakdakkel a katedral.

Agarup 500 a tawen ti napalabasen, gapu iti panangdadael ti ginggined, napabaro ti makinngato a paset ti torre, ken naisukat ti bronse a paligpalig ti paniempo iti dati a nagtimbukel nga atepna. Ti paligpalig ti paniempo ti nagtaudan ti Espaniol a naganna a La Giralda (retrato Num. 2). Ti torre ti nagbalin a kalatakan a pakabigbigan ti Seville. Ti Giralda ket mangipaay met iti namarangmang a buya ti siudad kadagiti napinget a bisita a mayat nga umuli agingga iti tuktokna.

Iti arsadanan ti torre ti katedral, adda bassit a paraangan dagiti Moor a paset idi ti dati a moske. Daytoy ti Patio de los Naranjos. Daytoy a plasa, a naarkosan kadagiti naintar a kayo ti naranghita, ti nagbalin a modelo ti adu a paraangan iti Andalusia. * Ket gapu  ta adu kadagiti kalsada ken plasa ti Seville ti naintaran kadagiti kayo a naranghita, agayamuon ti sabong ti naranghita iti intero a siudad bayat ti primavera. Dagiti ummong ti kayo a naranghita​—nga inyeg dagiti Moor iti Espania idi damo​—ti nanglikmut pay laeng iti siudad. Maipatpateg dagiti bungada ta mausar dagitoy a pagaramid iti palaman a maawagan iti marmalade.

Ti Karayan Guadalquivir, nga agayus a lumasat iti siudad, ti kanayon a pagnegosiuan dagiti negosiante iti Seville. Dayta ti gapu a nagbalin ti siudad a kangrunaan a puerto ti Espania nga agturong kadagiti kontinente ti America. Us-usaren pay laeng dagiti barko daytoy makin-uneg a puerto. Naintaran iti hardin dagiti takdang ti karayan iti asideg ti sentro ti siudad. Adda sabali pay a pakalaglagipan iti impluensia dagiti Moor iti Seville iti maysa a takdang, nga isu ti La Torre del Oro, wenno ti Balitok a Torre.​—Retrato Num. 3.

Napanaganan iti kasta idi a ti ruar ti torre ket nakalupkopan kadagiti namaris a baldosa. Ngem pangdepensa ti kangrunaan a panggep ti torre imbes a dekorasion. Adda idi nadagsen a kadena a nayunnat manipud iti Balitok a Torre agingga iti maikadua a torre iti bangir a takdang, tapno makontrol ti amin a lugan a lumasat iti karayan. Maitutop ngarud a ditoy ti pagdiskargaan dagiti barko a naggapu kadagiti kontinente ti America iti adu a kargada a balitok ken pirak. Itatta, dagiti barko a nagluganan ti adu a turista imbes a dagiti galleon ti agdiskarga iti sibay ti Balitok a Torre.

Dagiti Hardin, Paraangan, ken Baldosa

Nagaramid dagiti Moor kadagiti palasio agraman moske, sada nagmula kadagiti hardin a mangarkos iti palasioda. Gapuna, ipagpannakkel ti Seville ti maysa kadagiti kapintasan a hardin ti palasio, ti Reales Alcázares, ti Royal Palace (retrato Num. 4), a masarakan iti Espania. Nabangon ti palasio idi maika-12 a siglo, nupay nagadun ti naaramid a panagbalbaliw idi maika-14 a siglo. Ngem naitalimeng ti estilo a Moor, ket kanayon a maallukoy dagiti bisita iti maitutop unay nga arkos dagiti kuarto ken paraangan, agraman dagiti nagpipintas nga arko, namaris a baldosa, ken komplikado a palitadada.

Iti aglawlaw ti palasio, adda makaay-ayo a hardin nga aduan kadagiti agburburayok a danum ken puon ti palma. Nagibangon pay ti agturay kadagiti Moor iti 16 a kilometro a kanal tapno masigurado a nasayaat ti pannakasibug ti hardinna. Nakapimpintas ti palasio ken dagiti hardinna ta dayta ti us-usaren ti pamilia ti ari kas maysa kadagiti opisial a pagtaenganda bayat ti napalabas a 700 a tawen.

No kasano a mangipaay dagiti kayo ti naranghita  iti linong ken ayamuom kadagiti kalsada iti Seville, mangipaay dagiti namaris a baldosa iti pakabigbigan kadagiti balbalay iti siudad. Dagiti manen Moor ti nangipauso iti daytoy nga estilo iti Espania. Ugalida ngamin idi nga intaran dagiti makin-uneg a kuartoda kadagiti arkos a baldosa a geometriko ti disenioda. Itatta, maarkosan ti amin a kita ti nadumaduma a baldosa ti uneg dagiti balay, paglakuan, ken nadaeg a pagtaengan.

Saan laeng a ti nadumaduma a baldosa ti napintas a paset dagiti akikid a lansangan ti daan a Seville. Dagiti babassit a balkonahe ken masetera a napno kadagiti geranium wenno rosas ti mangpapintas kadagiti pader a napinturaan iti puraw. Ket gapu ta kalkalainganna ti klima, agsabong dagiti masetas iti dandani intero a tawen, isu a naisangsangayan ti naragsak nga atmospera ti siudad.

Dagiti Internasional a Pasamak iti Seville

Iti napalabas a 100 a tawen, pimmigsa ti pannakainaig ti Seville kadagiti kontinente ti America gapu iti adu nga internasional a pasamak. Ti napintas a Plaza de España, wenno Plasa ti Espania (retrato Num. 5), ket naibangon idi 1929 para iti International Hispanic Fair. Agingga ita, nalatak latta dayta a lugar a pagpasiaran dagiti turista. Iti maysa a sikigan ti plasa, adda pasdek a sinan sirkulo. Dagiti didingna ket addaan kadagiti naarte a baldosa a mangiladawan iti kada probinsia ti Espania.

Idi 1992, 500 a tawen kalpasan ti panaglayag ni Columbus a napan iti America, inangay ti Seville ti World Trade Fair a naawagan idi nga Expo ’92. Maitunos iti temana a “Ti Panawen ti Panagdiskobre,” adda nayeksibit nga agpaypayso a kadakkel ti paraw a nagluganan ni Columbus a nagawit iti banderana (retrato Num. 6). Ti kinabassitna ti mangipalagip kadagiti bisita iti napeggad a panagdaliasat kadagidiay nakalallagip a biahe. Ti sabali pay a historiko a mabuya iti Expo, nga isu itan ti ayan ti museo ti arte, ket ti natarimaan a monasterio ti La Cartuja (retrato Num. 7). Sadiay ti nagsaganaan ni Columbus iti maysa kadagiti panangballasiwna iti Atlantico ken damo a nakaitabonanna.

Ti baro nga Olympic Stadium iti Seville isunto ti lugar ti sabali manen a napateg a panagtataripnong iti 2003​—maysa nga internasional a kombension dagiti Saksi ni Jehova. Daytoy nga okasion ti mangipaay iti gundaway kadagiti taga Europa ken America a maaddaan iti nasaysayaat a pannakaammo iti Seville​—ti dalan nga agturong kadagiti kontinente ti America.

[Footnotes]

[Picture Credit Line iti panid 15]

Godo-Foto

[Picture Credit Line iti panid 16]

Godo-Foto

[Picture Credit Line iti panid 17]

Godo-Foto