Dagiti Desision a Mangapektar iti Salun-atmo

MASANSAN a makakarit ti pannangan iti umiso a taraon ken ti agtalinaed a nasalun-at. Gapu kadagiti pakarigatan ita, kasla nanamnam-ay ti mangan kadagiti naproseso a “nanam-ay a taraon” ngem ti agisagana kadagiti sadiwa a taraon. Kasla nanamnam-ay met ti agbuya iti telebision wenno ag-computer ngem ti agwatwat bayat ti nawaya a tiempo. Nupay kasta, dagitoy a desision ket mabalin a mangpataud kadagiti nakaro a sakit iti umad-adu a nataengan ken ubbing.

Iti Asia, kuna ti magasin nga Asiaweek, “dagiti nalanit, aduan rekado, wenno nasam-it a taraon ken ti nakairuaman a masansan a panagtugaw ti makagapu nga umad-adu dagiti agdiabetes.” Makapadanag ta uray dagiti ub-ubing nga umili ket addaanen iti kastoy a sakit. Ket idiay Canada, “natakuatan dagiti managsukisok a maysa laeng iti kada pito nga awan pay iti 13 ti tawenna ti mangmangan iti umdas a prutas ken nateng [ken] nasurok la bassit a kagudua ti agay-ayam agingga nga agling-etda,” kuna ti The Globe and Mail. Gapu iti kasta nga estilo ti panagbiag, dagitoy nga ubbing ket “nalaka a maaddaan iti sakit ti puso inton agtawendan iti nasurok a 30,” kuna ti damag.

Umasping iti dayta, kuna dagiti eksperto iti pannaturog a mabalin a kasapulan a maturog dagiti nataengan iti agarup walo nga oras iti kada rabii ket mabalin nga ad-adu pay ti kasapulan dagiti agtutubo. Kinapudnona, iti maysa a panagadal ti University of Chicago kadagiti nasalun-at nga agtutubo a lallaki a naturog iti uppat laeng nga oras iti innem nga agsasaruno a rabii, nakita kadakuada ti adu a sintomas dagiti sakit a makita laeng kadagiti lallakay ken babbaket. Nupay adu a tattao ti mangisakripisio kadagiti napateg nga oras ti pannaturogda gapu iti trabaho, panageskuela, wenno panagpalpaliwada, mabalin a dakes ti pagtungpalan daytoy. “Napateg ti panagtrabaho,” kuna ti managsirarak maipapan iti pannaturog idiay Cornell University idiay New York a ni James Maas, “ngem napatpateg nga amang ti panagbalin nga alerto, managparnuay, ken di panagdungsa kabayatan ti panagmaneho iti haywey.”

Siempre, adda dadduma pay a mangapektar iti kinasalun-at ti bagitayo. Kas pagarigan, mabalin a makapasalun-at kadatayo no addaantayo iti positibo a panangmatmat. Ket ti kaadda ti pudno a panggep iti biag ti mabalin a manggutugot kadatayo nga agaramid kadagiti desision a makatulong kadatayo nga agtalinaed a nasalun-at.