Didigra iti Baybay​—Trahedia iti Takdang

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ESPANIA

NANGRUGI ti maysa a didigra iti ekolohia ken ekonomia idi Nobiembre 13, 2002, idi nangyubo iti krudo ti nagdakkel a tangker a Prestige. Natungday dagiti panagregget a mangsalbar iti nadadael a tangker, ket kalpasan ti innem nga aldaw​—a kabayatan dayta ket nayubon ti dandani 20,000 a tonelada a krudo​—naguduan ti tangker sa limned iti agarup 200 a kilometro iti taaw ti Espania.

Adda karga ti tangker a nasurok a 50,000 a tonelada a krudo idi limned iti tukok ti baybay. Ti kasko ket nagtultuloy a nangyubo iti agarup 125 a tonelada isu a timmaud dagiti baro a nagtutukel a krudo, sa nagtultuloy a nayanud dagitoy iti takdang. Ti makasabidong ken nalanit a krudo ti kangrunaan a makagapu a makadangran dayta iti aglawlaw.

Ti angotna ket di nadaeran ti adu a boluntario a nangikagumaan a nangdalus kadagiti aplaya. Kanayonanna, gapu iti krudo, kasla nangisit a bubble gum ti nagbalinan ti napuskol a lanit a dimket kadagiti bato. “Daytat’ maysa kadagiti kakaruan a pannakayubo ti krudo iti intero a historia,” insennaay ni Michel Girin, direktor ti Centre of Documentation, Research and Experimentation on Accidental Water Pollution.

Dagiti Natured a Panagregget

Iti adu a lawas, ginasut a mangngalap ti napan idiay baybay tapno sagapenda dagiti nagtutukel a krudo a namagpeggad iti pamastrekanda. Situtured a sinagap dagiti mangngalap ti krudo sakbay a pinangisit dayta ti aplayada ken dinadaelna ti maysa kadagiti kasayaatan a pagkalapan iti lubong. Manomano nga inaon ti dadduma a lallaki dagiti nagtutukel a nagalis a lan-ak. “Makabannog dayta a trabaho, ngem awan ti sabali a pagpilian dagiti kas kadakami nga adda kadagiti babassit a barangay,” inlawlawag ti maysa a mangngalap iti dayta a lugar a ni Antonio.

Bayat nga inkagumaan dagiti mangngalap a sinagap ti krudo iti baybay, rinibu a boluntario manipud iti intero nga Espania ti nangdalus kadagiti aplaya. Gapu ta nagmaskara ken nagkawesda kadagiti puraw a kapote a maibelleng kalpasan a nausar, kunam la no makidangadangda iti biolohikal a pannakigubat. Ngem karaman iti trabahoda ti makabannog  a panagpala iti krudo babaen kadagiti timba tapno maikkat dagitoy. Kas kadagiti mangngalap, manomano ti dadduma a boluntario a nangikkat iti krudo a nangrugit iti aplaya.

Dagiti Nakalkaldaang nga Epektona

“Impagarupko no matayak idin gapu iti ladingit idi damo a makitak dagiti nangisit nga allon a mangisabsabuag iti krudo iti igid ti sangladan idiay Muxía,” kinuna ni Rafael Mouzo, ti mayor ti Corcubión iti makin-amianan a Galicia. Nadadael ti kosta sadiay. “Naapektaran ti pamastrekan ti nagadu nga umilimi gapu iti nayubo a krudo.”

Nakalkaldaang ta ti napintas a baro a nasional a parke ti Espania, ti Las Islas Atlánticas (Atlantic Islands), ti kangrunaan a naapektaran iti nayubo a krudo. Nagadu a pangen dagiti tumatayab iti baybay ti agum-umok iti lima kadagitoy di pay naan-ano idi nga isla iti taaw ti Galicia. Ti aglawlawna a paset ti baybay ket aduan iti ikan ken dadduma pay a parsua iti taaw.

Idi kattapog ti Disiembre, kontaminadon iti krudo ti 95 a porsiento iti kosta ti parke. Pattapattaen dagiti mangad-adal kadagiti tumatayab nga agarup 100,000 a billit ti naapektaran. Nakita pay ketdi dagiti bumabatok ti nagadu a tumtumpaw a dadakkel ken nagtutukel a timmangken a krudo iti tukok ti baybay. Dagitoy ti mangdaddadael iti sensitibo a sistema ti ekolohia sadiay.

Kastoy ti impadamag ni Jay Holcomb, a nangorganisar iti sentro a nangalaw kadagiti tumatayab: “Kaaduanna, matay dagiti tumatayab gapu iti pannakalmes wenno abnormal a temperatura ti bagida. Umagsep ti krudo kadagiti dutdotda, isu a madadael ti insulasionda ken marusepda. Kanayonanna, ti krudo ti nangpadagsen kadakuada, kas iti narusep a kawes a mabalin a mangipalned iti maysa a lumalangoy. . . . Makapnek unay ti mangispal iti dadduma a tumatayab, uray no medio manmanoda laeng.”

‘Maysa nga Aksidente nga Agur-uray a Mapasamak’

Ti lubong ket agpannuray iti krudo, ngem tapno agtalinaed a nalaka ti presiona, masansan a maibiahe dayta kadagiti napeggad ken di nasayaat ti pannakamantenerda a tangker. Dayta ti gapuna a dineskribir ti The New York Times dayta a kasasaad a “maysa nga aksidente nga agur-uray laeng a mapasamak.”

Ti Prestige ti maikatlo a tangker a limned iti taaw ti Galicia iti napalabas a 26 a tawen. Agarup sangapulo a tawenen ti napalabas, naisadsad ti Aegean Sea iti taaw nga asideg ti La Coruña iti makin-amianan a Galicia isu a nayubo ti 40,000 a tonelada a krudo. Di pay nakaungar ti dadduma kadagiti kabangibang nga aplaya. Ket idi 1976, limned ti Urquiola iti isu met la a sabangan, a nangyubo iti nasurok a 100,000 a tonelada a makadadael a krudo.

Gapu iti kaudian a didigra, inkeddeng ti European Union a paritan ti amin a tangker ti krudo a saan a doble ti kaskoda. Ngem panawen laeng ti makaibaga no talaga nga umdas dayta a pamay-an a pangsalaknib kadagiti kosta ti Europa a masansan a maapektaran kadagiti didigra.

Nalawag a saan a maipanamnama dagiti gobierno ti tao ti maysa a lubong a saan a pulos a marugitan manipud iti mayubo man a krudo, makasabidong a basura, wenno polusion iti atmospera. Nupay kasta, segseggaan dagiti Kristiano ti tiempo inton iwanwan ti Pagarian ti Dios ti panagbalin ti planetatayo a paraiso a pulos a dinton marugitan.​—Isaias 11:1, 9; Apocalipsis 11:18.

[Ladawan iti panid 20, 21]

Adda karga ti Prestige a 50,000 a tonelada a krudo idi limned iti tukok ti baybay

[Credit Line]

AFP PHOTO/DOUANE FRANCAISE