St. Petersburg​—‘Tawa a Pangbuyaan ti Russia iti Europa’

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY RUSSIA

“Magustuanka, sika a pinutar ni Peter! Magustuak ti simple ken napintas a pannakatubaymo; ti nalinak ken nangayed a panagayus ti karayan Neva iti baet ti sangladanna a granito.”​—ALEKSANDR SERGEYEVICH PUSHKIN.

TI NALATAK a daniw ni Pushkin maipapan iti St. Petersburg, a nadakamat ditoy ti sumagmamano a pasetna, ket mangpadayaw iti nangipasdek iti siudad ken iti lugarna iti kaamiananan a paset, a pagayusan ti Neva River iti Baltic Sea. Mabalin a mayimtuodmo: ‘Ngem kasano a timmaud daytoy dakkel a siudad iti lubong iti maysa a makin-amianan a baresbes wenno kalakongan?’

Idi arinunos ti maika-17 a siglo, nalapdan ti irarang-ay ti Russia gapu ta adayo dayta iti baybay. Ti arapaap idi ti agtutubo nga agturay iti Russia a ni Peter the Great ket mangipasdek iti ‘tawa a pangbuyaan ti Russia iti Europa’ babaen ti maysa a pagruaran nga agturong iti baybay. Iti abagatan, ti Black Sea ket binangenan ti Imperio ti Ottoman. Isu nga inasikaso ni Peter ti amianan a sadiay adda teritoria ti Sweden nga adda iti beddeng ti Baltic Sea.

Tapno matungpal ti arapaapna, indeklara ni Peter idi Agosto 1700 a gubatenna ti Sweden. Nupay napaay dagiti namilitariaan a panagreggetna idi damo, saan a naupay. Idi Nobiembre 1702, pinagsanud ni Peter dagiti Sueko manipud iti Lake Ladoga. Daytoy kadakkelan a dan-aw iti Europa ket agayus iti Neva River agingga iti Baltic Sea, nga agarup 60 a kilometro ti kaadayona. Pinabileg dagiti Sueko ti sarikedkedda nga adda iti nagbassit nga isla nga asideg iti pagayusan ti Neva manipud iti dan-aw. Naagaw ni Peter daytoy a sarikedked iti isla manipud iti panangkontrol dagiti Sueko isu a pinanagananna dayta iti Shlissel’burg.

Kalpasanna, nakiranget dagiti Sueko iti maysa a sarikedked a  naawagan iti Nienshants, iti asideg ti pagayusan ti Neva agingga iti Baltic. Idi Mayo 1703, naan-anay a naabak ti garison dagiti Sueko sadiay. Gapu iti daytoy a panagballigi, nakontrol dagiti Ruso ti intero a delta. Dagus a rinugian ni Peter ti nagaramid iti sarikedked iti asideg ti Zayachy Island tapno masalaknibanna ti sabangan ti Neva. Isu nga idi Mayo 16, 1703, agarup 300 a tawen laeng ti napalabas, insaad ni Peter the Great ti kaunaan a bato a maawagan itan iti Peter-Paul Fortress. Daytoy ti maakseptar a petsa ti pannakaipasdek ti St. Petersburg, a ti naganna ket naipasurot ken ni apostol Pedro, ti santo a patron ti agturay a ni Peter.

Ti Pannakaaramid ti Kabesera

Saan a kas iti aniaman a kabesera a siudad, ti St. Petersburg ket naipasdek manipud iti damo a plano ken naaramid tapno agbalin a nangayed a kabesera. Nupay naisaad daytoy iti kaamiananan a paset​—ti distansiana manipud iti equator ket kaasping ti distansia ti maawagan itan nga Anchorage, Alaska​—intultuloy ken inkagumaan latta ni Peter a binangon. Naisangpet ti kayo manipud iti lugar nga ayan ti Lake Ladoga ken manipud iti Novgorod. Ti maysa a pamay-an a nakagun-od ni Peter kadagiti bato a nausar iti panagbangon ket babaen ti reglamento nga asinoman a Ruso a mangisangpet iti tagilako idiay St. Petersburg ket rumbeng a mangisangpet met iti naikeddeng a bilang dagiti bato. Imparit met ni Peter ti pannakaibangon dagiti kinabite a balay, umuna idiay Moscow, ket kalpasanna iti intero nga imperiona. Nagbanaganna, immay nagtrabaho idiay St. Petersburg dagiti awanan trabaho a mason.

Nagtultuloy a naibangon ti siudad babaen ti inawagan ti The Great Soviet Encyclopedia a “nagpaiduma a kapartak iti daydi a tiempo.” Idi agangay, naaramiden dagiti kanal, konkreto a pundasion, kalsada, pasdek, simbaan, ospital, ken opisina ti gobierno. Idi tawen a naipasdek ti siudad, nangrugi ti panagbangon iti maysa a disso a pagaramidan kadagiti barko, a napanaganan  iti Admiralty, a nagbalin idi agangay a hedkuarter ti adu a grupo ti barko dagiti Ruso.

Idi 1710, nangrugi ti pannakaibangon ti Summer Palace, a pagtaengan dagiti agtuturay no panawen ti kalgaw. Manipud idiay Moscow, nayakar ti kabesera ti Russia agraman ti adu nga opisina ti gobierno idiay St. Petersburg idi 1712. Nairingpas idi 1714 ti kaunaan a kinabite a palasio iti siudad, nga adda pay laeng agingga ita. Naaramid dayta para iti kaunaan a gobernador ti siudad a ni Aleksandr Menshikov. Iti daydi met la a tawen, naaramid met ti Peter-Paul Cathedral iti uneg ti sarikedked a napanaganan iti Peter-Paul Fortress. Ti nangato a torrena ket maysa a pagilasinan iti siudad. Naibangon met ti Winter Palace iti Neva River, ngem idi 1721, narebba dayta ken nasukatan iti kinabite a pasdek. Idi agangay, naaramid ti agdama a Winter Palace nga addaan iti agarup 1,100 a siled. Daytoy nagdakkel ken nangayed a palasio ti nagbalin a sentro ti siudad ken ayan ti nalatak a Hermitage, ti museo ti Pagilian.

Nakarangrang-ay ti immuna a dekada ti St. Petersburg kalpasan ti pannakaipasdekna. Agarup 34,500 a pasdek ti nabilang kano nga adda iti siudad idi 1714! Nagtultuloy ti pannakaaramid dagiti palasio ken nagdadakkel a pasdek. Ti nabileg nga impluensia ti relihion iti pakasaritaan ti Russia ket nalawag a makita iti adu a pasdek iti siudad.

Kas pagarigan, adda ti Kazan Cathedral, agraman ti immarko a sukog ken makinsango a kolonadana. Gapu iti kinangayedna iti kangrunaan a kalsada ti siudad, dakkel ti naaramidan ti Nevsky Prospekt tapno agbalin ti kalsada a maysa kadagiti kalatakan a lansangan iti lubong. Idi agangay, nangrugin a naaramid ti St. Isaac’s Cathedral. Agarup a 24,000 a konkreto a pundasion ti naipalok iti kalakongan tapno pagsaadan ti pasdek, ket 100 a kilo ti puro a balitok ti nausar a pangkalupkop iti nagdakkel nga atepna.

Naisangsangayan met ti konstruksion kadagiti kabangibang ti St. Petersburg. Idi 1714, nangrugi ti pannakaaramid ti Great Palace, a pagtaengan ni Peter, idiay Peterhof, a napanaganan itan  iti Petrodvorets. Kabayatanna, iti kabangibang nga ili ti Tsarskoe Selo, a maawagan itan iti Pushkin, naibangon ti nalabor unay a Catherine Palace para iti asawa ni Peter. Idi arinunos ti isu met la a siglo, nabangon ti dua a dadakkel ken nangayed a palasio iti dua a makin-abagatan a kaparanget, ti Pavlovsk ken ti Gatchina.

Ad-adda a pimmintas daytoy baro a rumangrang-ay a siudad gapu iti ginasgasut a rangtay a naaramid iti adu a waig ken kanalna. Isu a ti St. Petersburg ket masansan a madeskribir a “Venice iti Amianan.” Nakitinnulong dagiti Aleman, Italiano, ken Pranses nga arkitekto kadagiti nalaing a Ruso a kapatadanda tapno maaramid ti kinuna ti The Encyclopædia Britannica a “maysa kadagiti kangayedan ken kauurnosan a siudad iti Europa.”

Panagibtur Agpapan Pay iti Rigat

Di naamiris dagiti kabusor ni Peter ti kasta unay a panangikaluya dagiti Ruso iti tawa a pangbuyaanda iti Europa. Kastoy ti ilawlawag ti libro a Peter the Great​—His Life and World: “Nanipud iti damo nga itatapog ni Peter the Great iti sabangan ti Neva, ti lugar ken ti siudad a naipasdek sadiay ket kanayon a nagtalinaeden a kukua dagiti Ruso.”

Kinapudnona, kas iti nailanad iti libro a nadakamat iti ngato, “iti sinigsiglo, awan kadagiti nangparmek a simrek idiay Russia idi agangay a kadua ti adu a buyotda​—da Charles XII, Napoleon, Hitler​—ti nakaparmek iti sangladan ni Peter idiay Baltic, nupay ti siudad ket linakub ti buyot dagiti Nazi iti 900 nga aldaw idi Gubat Sangalubongan II.” Kabayatan dayta napaut a pananglakub, agarup maysa a milion a tattao ti natay iti siudad. Adu ti natay gapu iti lam-ek ken bisin kabayatan ti tiempo ti lam-ek ti 1941/42, idi limmamiis ti temperatura agingga iti 40 a degree a nababbaba ngem iti sero. Iti kastoy a temperatura nga agbinnatog dagiti eskala ti Celsius ken Fahrenheit.

Idi 1914 a panangrugi ti Gubat Sangalubongan I, nabaliwan ti nagan ti siudad iti Petrograd. Idi natay ti kangrunaan a panguluen ti Union Soviet a ni Vladimir Lenin idi 1924, nabaliwan ti naganna iti Leningrad. Kamaudiananna idi 1991, gapu iti pannakarbek ti Union Soviet, naisubli ti orihinal a nagan ti siudad a St. Petersburg.

Dagiti Makagunggona nga Impluensiana iti Lubong

Idi 1724, ti tawen sakbay a natay ni Peter iti edad a 52, naipasdek ti Russian Academy of Sciences babaen ti bilinna, ket idi 1757 naipasdek ti Academy of Arts iti siudad. Nagadal sadiay dagiti Ruso a pintor idi maika-19 a siglo a da Karl Bryullov ken Ilya Repin ket idi agangay, nagun-odanda ti internasional a pannakabigbig.

Naipasdek ti St. Petersburg State University  idi 1819 ket kalpasanna, naibangon ti adu pay nga unibersidad. Idi arinunos ti maika-19 a siglo, kas residente iti St. Petersburg, ti Ruso a pisiologo a ni Ivan Pavlov a nangabak iti Premio Nobel, pinartuatna ti konsepto a conditioned reflex. Ditoy met a pinutar ti Ruso a kemiko a ni Dmitry Mendeleyev ti periodic table of elements, wenno ti Mendeleyev’s table kas nalatak a naganna iti Russia.

Iti intero a lubong, magustuan ti adu a tattao ti nainaig kultura a biag iti siudad. Idi 1738, adda naipasdek nga eskuelaan iti panagsala, nga idi agangay ket nagbalin nga agdinamag iti lubong a Mariinsky Ballet. Kalpasanna, adun a pasdek a pagbuyaan iti ballet ken konsierto agraman dagiti teatro ti nangpapintas iti siudad. Dagiti nalatak a kompositor ket nagnaed idiay St. Petersburg, agraman ni Pyotr Ilich Tchaikovsky. Isut’ nagdinamag gapu iti nabayagen a musikana a kas iti klasikal a musika a maus-usar kadagiti ballet nga Sleeping Beauty, Swan Lake, ken ti The Nutcracker agraman ti nalatak a komposisionna nga 1812 Overture.

Tinubay met ti St. Petersburg ti nagadu nga agdinamag a Ruso a dumadaniw ken mannurat a nagnaed sadiay. Ti agtutubo a ni Aleksandr Sergeyevich Pushkin ket nagbalin a kas iti ibilang ti adu a “katan-okan a dumadaniw ken nangbuangay iti moderno a literatura dagiti Ruso” iti Russia. Kadagiti Ruso, ti kapada ni Shakespeare ket ni Pushkin, a dagiti sinuratna ti naipatarus kadagiti amin a kangrunaan a lenguahe. Maysa kadagitoy ti daniw a kanta maipapan iti nagnaedanna a siudad a nadakamat iti pangrugian daytoy nga artikulo. Adda met ni Dostoyevski, a kunaen ti The Encyclopædia Britannica a “gagangay a maibilang a maysa kadagiti kalaingan pay laeng a nobelista.”

No kasta, nalabit maibagatayo nga aniaman a nagun-odan ti St. Petersburg manipud iti Europa idi nanumo a panangrugina ket sipaparabur a sinubadanna iti ad-adu pay. Iti panaglabas ti adu a tawen, talaga a pinabaknang dagiti umilina ti kultura ti lubong.

Panawen ti Panangutob

Iti lawas ti Mayo 24 agingga iti Hunio 1, nakipaset ti ginasut a ribu a sangaili ti St. Petersburg iti pannakaselebrar ti maika-300 a tawen nga anibersariona. Bayat a sinagrapda dagiti imbunga ti nagdakkel a panagsagana, adu ti nangutob iti kinapintas ti siudad ken ti naisangsangayan a pakasaritaanna.

Nairana a makalawas laeng sakbayna, adu ti nagpasiar iti St. Petersburg gapu iti pannakaidedikar dagiti napalawa a pasilidad ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti Russia nga adda iti kaparanget ti siudad. Kabigatanna, agarup 9,817 ti nagtataripnong iti Kirov Stadium idiay St. Petersburg tapno denggenda ti pannakarepaso ti programa ti dedikasion ken dagiti makaparegta a damag maipapan kadagiti aktibidad dagiti Saksi ni Jehova iti adu pay a pagilian.

Ad-adu Pay a Mabuya

Masansan a marikna dagiti sangaili iti St. Petersburg a nagadu ti mabuya isu a dida ammo no pangrugianda. Kasta ti mariknam no addaka idiay Hermitage. Napattapatta a no busbosen ti maysa a tao ti maysa a minuto iti tunggal banag iti ginasut a siled a pagbuyaan, kasapulanna ti adu a tawen sakbay a mapasiarna ti amin.

Ti ballet ti ibilang ti dadduma a maysa kadagiti makaparagsak unay nga ipabuya ti St. Petersburg. Kas pagarigan, iti nalatak a Mariinsky Theater, mabalin nga agtugaw ti maysa a tao iti sirok dagiti nalabor a kristal a kandelero a nalikmut iti aggilapgilap nga arkos iti makinruar a parupa ken didingna, a nakalupkopan iti dandani 400 a kilo a balitok. Ditoy a mabuya ti nalabit sumagmamano kadagiti kapintasan a ballet iti lubong.

Makagunggona a kapadasan uray ti pannagna laeng iti daytoy a siudad nga addaan iti agarup lima a milion nga umili ta makitam dagiti nangayed a pasdek iti igid ti Neva River. Makaparagsak a kapadasan a nainaig iti kultura uray ti panaglugan laeng iti nakaskasdaaw a metro iti uneg ti daga, a maysa kadagiti kauunegan iti lubong. Iti kada aldaw, nasurok a dua a milion a tattao ti aglugan iti metro, nga agdaliasat iti nagbaetan ti nasurok a 50 nga estasionna iti agarup 98 a kilometro a rilesna. Dadduma nga estasion ket karaman kadagiti kapintasan nga estasion iti intero a lubong. Idi 1955, ti tawen ti pannakaisibbo ti metro, inawagan ti The New York Times dagiti estasion kas “grupo dagiti maikaduapulo a siglo a palasio iti uneg ti daga.”

Kinapudnona, talaga a pagsiddaawennaka ti St. Petersburg​—gapu iti naisangsangayan a pannakaipasdek ken irarang-ayna agraman ti manayon nga impatawidna a kinapintas, arte, kultura, edukasion, ken musika. Aniaman ti pagesman dagiti sangaili, mabalin nga umanamongda unay iti kinuna ti maysa a libro a ti St. Petersburg ket “maysa kadagiti kapintasan a siudad iti Europa.”

[Ladawan iti panid 23]

Ni Peter the Great, ti nangipasdek iti siudad

[Ladawan iti panid 24]

Ti Peter-Paul Fortress agraman ti katedralna, a nakaisaadan dagiti pundasion ti St. Petersburg

[Dagiti Ladawan iti panid 24, 25]

Ti Winter Palace idiay Neva River, nga ayan itan ti museo a Hermitage (ti makinkannawan a pungto ti ladawan ti unegna)

[Credit Line]

The State Hermitage Museum, St. Petersburg

[Ladawan iti panid 24, 25]

Ti Great Palace

[Ladawan iti panid 25]

Ti St. Petersburg ket naawagan a Venice iti Amianan

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Ti agdinamag iti lubong a Mariinsky Theater

[Credit Lines]

Steve Raymer/National Geographic Image Collection

Rinetrato ni Natasha Razina

[Dagiti Ladawan iti panid 23]

Makinngato a retrato: Edward Slater/Index Stock Photography; lamina ken dagiti emblema: The State Hermitage Museum, St. Petersburg

[Picture Credit Lines iti panid 26]

Dagiti estasion ti subway idiay St. Petersburg ket nadeskribir kas “dagiti palasio iti uneg ti daga”