Panangmatmat iti Lubong

Dagiti Nabartek nga Animal

Sigun kadagiti damag manipud iti intero a lubong, saan laeng a tattao ti mabartek iti arak. Itay nabiit, idi nakasarak ti maysa a pangen ti elepante iti serbesa iti maysa a bario idiay Assam, India, nagbartekda sada sirurungsot a nagtataray ken nangdadael iti adu a pasdek. Idiay Bosnia, adda oso a nagustuanna ti raman dagiti tedda a serbesa kadagiti naibasura a lata isu a nangrugin nga agsapul iti ad-adu pay. Gapu ta nauman dagiti bumario iti panangriribukna, inkeddengda nga ikkan iti di naingel a serbesa ket nagkurri dayta. Kaskasdi a magustuan ti oso ti ramanna ngem saanen nga agresibo. Idiay makin-amianan a California, dagiti tumatayab a nabartek kadagiti nayadi a bunga ti babassit a kayo iti igid ti kalsada darupenda dagiti lugan. Ti pamuspusan isu ti panangpukan kadagiti babassit a kayo. Dagiti nayadi a nektar ti makagapu nga agtayab dagiti uyokan kadagiti kayo wenno matnagda lattan iti daga, ta didan mabirokan ti dalanda nga agawid iti balayda. Adda pay problema a sarangten dagiti nabartek nga uyokan a makaawid​—ti pungtot dagiti para bantay nga uyokan a determinado a manglapped iti pannakabartek ti intero a pangen.

 Agtudtudo Kadagiti Lames

Impadamag ti Griego a periodiko nga Eleftherotypia nga iti bario ti Koróna, nakasarakda iti ginasut a babassit a lames manipud iti panagparsiak ti Lake Dojran wenno Lake Korónia. “Iti amin a disso, nakasarak dagiti bumario iti lames a natnag manipud tangatang.” Sigun ken ni Christos Balafoutis, direktor ti departamento ti meteorolohia idiay Tesalonica, saan a karkarna dagita a pasamak. Gapu kadagiti ulep ti bagyo iti paniempo a nakapuy ti anginna, rumsua dagiti alipugpog nga arigna mangsultop iti danum, a pakairamanan dagiti lames ken tukak manipud iti dan-aw. “Ipangato ti alipugpog dagitoy sana ipan ida iti nakaad-adayo a lugar,” kuna ti damag. Inton kumapuyen ti alipugpog, matnagen dagiti lames.

Ti Agpayso a Pagdanagan Dagiti Tin-edyer

“Madanagan unay dagiti nagannak di la ket ta maimpluwensiaan dagiti tin-edyerda iti panagdroga ta uray la a didan madlaw ti nakaro a problema iti rikna ken isip ti annakda,” kuna ti The Times ti London. Idi napagsaludsodan ti nasurok a 500 a nagannak ken nasurok a 500 a tin-edyer, naammuan nga 42 a porsiento kadagiti nagannak ti mamati a ti panagdroga ti maysa a kadakkelan a problema a sarsarangten ti annakda. Nupay kasta, 19 a porsiento laeng kadagiti tin-edyer ti umanamong. Ad-adda a madanagan ti 31 a porsiento kadagiti agtutubo maipapan iti relasionda iti gagayyem ken pamiliada, ket 13 a porsiento ti madanagan maipapan iti pannakaasingda idiay eskuelaan. Ni Justin Irwin a direktor ti serbisio iti telepono a Get Connected a mamalbalakad kadagiti agparikut ken organisasion a nangyurnos iti panagadal, imbagana ti kangrunaan a pakaseknanna maipapan iti pagannayasan ti nagannak a di mangikankano kadagiti problema a nainaig iti kababalin ken rikna dagiti tin-edyerda. Kastoy ti indagadagna kadagiti nagannak: “Isardengyo ti agipapan. Agbalinkayon a realistiko.”

Dagiti Pagdaksan ti Kurang a Turog

“Kurang a lima nga oras iti kada rabii ti pannaturog ti 9 a porsiento kadagiti Polako,” kuna ti linawas a pagiwarnak a Wprost iti Warsaw. “Kadagiti Americano ken Britano, 1 iti kada 3 ti maturog iti nasurok nga 6.5 nga oras iti kada rabii.” Sigun ken ni Michał Skalski iti klinika a mangtamtaming iti sakit a nainaig iti pannaturog idiay Poland, “kanayon a mataranta ti tao a kurang iti turog.” Sigun iti panagsirarak ti Japan, “50 a porsiento a dakdakkel ti risgo a maatake ti puso dagidiay maturog iti lima nga oras iti kada aldaw wenno ab-ababa no idilig kadagidiay matmaturog iti walo nga oras iti kada rabii,” kuna ti Wprost. Kanayonanna, ipamatmat dagiti panagadal ti America a ti kurang a turog ket mabalin a nainaig iti diabetes ken dadduma pay a sakit. Ti kurang a pannaturog ket saan laeng a “mangbalbaliw iti metabolismo ti bagi a mangproseso iti asukar” no di ket “ad-adda met a mangpalukmeg,” kuna ti damag. “No nabannogka, ikagumaan ti bagim a litupan ti kurang a pigsana,” inlawlawag ti magasin nga American Fitness. “Ad-adu ti kanen ken inumen dagiti kurang ti turogda tapno agtalinaedda a siririing. Isu a no kimmuttongka iti sumagmamano a kilo ket saanmon a kayat ti lumukmeg manen, maturogka iti napapaut.”

Maysa nga Aldaw Idiay Opisina

Pinagsaludsodan ti London Magazine ti 511 a tattao maipapan iti gagangay nga aldawda. Kabayatan dagiti oras ti panagtrabahoda, agarup kagudua ti nakainum, 48 a porsiento ti nagtakaw, ken dandani kakatlo ti nagdroga, impadamag ti periodiko a The Daily Telegraph ti London. Kanayonanna, 42 a porsiento ti “nagarapaap a pinatayda ti amoda,” dandani kakatlo ti “nagbuya iti pornograpia iti Internet,” “62 a porsiento ti inallukoy ti katrabahuanda a makidenna kadakuada ken dandani kakalima ti nagdenna iti mismo nga opisinada.” Tallopulo ket innem a porsiento kadagitoy nga empleado ti nagulbod kadagiti inaramidda a résumé, 13 a porsiento ti nagkuna a makikaiddada iti amoda tapno ngumato ti saadda, ken 45 a porsiento ti nagkuna nga agaramid wenno agsaoda iti makadangran iti katrabahuanda tapno maital-oda. Sigun iti psychotherapist a ni Philip Hodson, kaaduan kadagitoy a kababalin ket gapu iti panagsakit ti nakemda kadagiti adda iti nangato a saad. Kinunana: “Sidadaankami a mangaramid iti aniaman tapno maital-o ti saadmi. Nakapatpateg kadakami ti titulo, saad, ken pakabigbigan.”

Kellaat nga Ipapatay Gapu iti Isport

Idi natay ti tallo a lallaki nga agtawen iti nasurok a 50 gapu ta naatake ti pusoda iti isu met la nga aldaw kalpasan ti pannakisalipda iti nawatiwat a panagtaray iti nadumaduma a paset ti Japan, adu a pakdaar ti inruar dagiti doktor a paglainganda ti mangagas kadagiti sakit dagiti atleta. Kastoy ti insurat ti tserman ti Kobe Sports Academy ken mangngagas a ni Dr. Masatoshi Kaku iti periodiko nga Asahi Shimbun: “Sakit ti puso ti nakatayan ti agarup 80 a porsiento kadagiti kellaat a natay. . . . Dagiti tattao a nadayagnos a nasayaat ti salun-atda ti mangbukel iti nasurok a 90 a porsiento kadagiti kellaat a natay.” Isingasing ni Dr. Kaku a maeksamen ti maysa a tao babaen ti electrocardiogram no madama nga agehersisio imbes a no agin-inana. Impaganetgetna pay a saan koma nga agbannog unay dayta a tao ken di agehersisio no medio aggurigor, marurusok, wenno maulaw. “Saan a nakababain ti agsardeng ken di mangileppas iti maysa nga ay-ayam wenno salip,” kuna ni Dr. Kaku. Kinunana pay: “Gagangay a napateg unay kadagiti atleta ti panangiringpasda iti salip, ngem no kasapulan, rumbeng nga amirisem manen no talaga a napateg dayta.”

Ti Kinapateg ti Panagsasarita ti Sangapamiliaan

“Manmanon nga agsasarita dagiti sangapamiliaan. Ti panagsasaritada ket nagbalin pay ketdin nga ‘inaldaw a panagdayengdeng’ isu a saan a mayebkas dagiti ubbing ti riknada,” kuna ti The Times ti London. Sigun ken ni Alan Wells, direktor ti Basic Skills Agency ti gobierno a mangtagtaginayon kadagiti pagannurotan iti edukasion idiay Britania, ti manmano a panagsasarita ket gapu iti “panagbuya dagiti ubbing iti telebision, panagusarda iti computer, ken ti kurang a tiempo nga aglalanglang ti pamilia.” Kinuna pay ni Wells a ti maysa kadagiti makagapu isut’ iyaadu dagiti pamilia nga agsolsolo ti nagannakda ken awanan iti lolo ken lola, agraman ti kinapudno a manmano itan ti nagannak a mangibasa iti annakda. Patienna a dagitoy ti makagapu no apay nga inton ageskuela dagiti ubbing nga agtawen iti uppat wenno lima, “saan a nasayud ti panagsaoda ken dida unay mayebkas ti riknada” ngem kadagiti ubbing iti napalpalabas a tiempo. Adda dagiti insingasing ni Wells a programa a mangisuro kadagiti nagannak no kasanoda a kasarita ti annakda.

Natimtimbeng nga Estilo ti Panagbiag

Natakuatan ti maysa a surbey ti Australia Institute, maysa nga agwaywayas nga organisasion iti panagsirarak, a “23 a porsiento kadagiti Australiano nga agtawen iti 30 agingga iti 59 ti nangisakripisio iti mapastrekda tapno mataginayonda ti natimtimbeng nga estilo ti panagbiagda iti napalabas a 10 a tawen,” impadamag ti The Sydney Morning Herald. Ti pagannayasan nga awagan dagiti managsirarak a panangpabannayat, ket ar-aramiden ti adu a manginanama a sumayaat ti kasasaadda ken maaddaanda iti ad-adu a tiempo kadagiti annakda. Dagitoy a trabahador ket “umak-akar kadagiti saan unay a narigat ken nababbaba ti sueldoda a trabaho, tapno agtrabahoda iti ab-ababa nga oras wenno umikkatda a mammaminsan iti trabahoda,” kuna ti Herald. Kinuna ni Dr. Clive Hamilton, direktor ehekutibo ti Australia Institute: “Para kadagitoy a tattao, napatpateg ti biag ngem iti mapastrekda. Dagitoy dagiti tattao a sigurado a di mangibilang iti bagida a kas simmardeng; ordinarioda a tattao manipud iti kaaduan. Dida kayat ti aglablabes nga agusar ken aggatang sa igagarada a pabassiten ti mapastrekda tapno natimtimbeng ti estilo ti panagbiagda.”