Ti Rigat a Mapaspasaran ti Agrikultura

TALTALONEN ni Richard ti daga a tinalon ti lolona iti tumeng, agarup 100 a tawenen ti napalabas. Ngem idi 2001, daytoy a mannalon a taga Canada ti kaunaan iti uppat a kaputotan iti pamiliana nga awan a pulos ti naapitna. Natikag ti talonna. Nalaka ti presio dagiti apit iti napalpalabas a tawen ken dumakdakkel ti gasto iti panagtalon isu a rumigrigat ti kasasaadna. Insennaay ni Richard: “Kumarkaro ti kasasaad, ket awan ti solusion.”

Kadagiti kamaisan iti Estados Unidos, adda taltalonen ni Larry a daga ti pamiliana iti unos ti 115 a tawenen. “Rumbeng a talonek ken pagbalinek koma a nabunga . . . , ngem diak nabaelan,” kunana. Inlako da Larry ken ni baketna ti talonda.

Saan laeng a da Larry ken Richard ti kasta. Idiay Britania, idi rimsua ti foot-and-mouth disease kadagiti animal, dakkel ti gasto ken danag dagiti agtartaraken. Kinuna ti maysa a damag: “Nakadadanag ti inaldaw a panagbiag iti pagtaraknan kadagiti animal idiay Britania, uray pay kadagiti di naapektaran iti dayta a sakit, ta madanagan, agputputong ken agpakarigaten dagiti immutang nga agbayad kadagiti nakautanganda.” Iti dadduma a napanglaw a pagilian, gapu iti gubat, tikag, napartak nga iyaadu ti populasion ken adu pay a banag, ti nangupay iti panagregget dagiti mannalon ken agtartaraken. Kapilitan nga agangkat dagiti gobierno iti taraon a saan met a kabaelan a gatangen ti adu a pamilia.

 Gapuna, adu ti maapektaran iti parikut ti agrikultura. Ngem manmano kadagiti agnanaed iti siudad ti mangpampanunot kadagiti karit a sarsarangten dagiti mannalon ken agtartaraken. Dandani 50 a tawen ti napalabasen, maitutop ti kinuna ti presidente iti E.U. a ni Dwight D. Eisenhower: “Kasla nakalaklaka ti agtalon no addaka iti opisina, ken no adayoka iti kataltalonan.” Pagaammo met ita dagiti mannalon ken agtartaraken a kaaduan a tattao ti awanan pamalatpatan iti agrikultura ken iti napateg nga akemda. “Ditay pulos maseknan no paggapuan ti taraontayo,” insennaay ti maysa a mannalon a taga Canada. “Sakbay a mayempake ti taraon ken maidispley iti paglakuan, adun a tattao ti nakipaset iti pannakapataud dayta.”

Tangay agpannuraytayo amin iti agrikultura, masapul a marisut ti parikut dagiti mannalon ken agtartaraken. Namakdaar dagiti sosiologo a da Don A. Dillman ken Daryl J. Hobbs: “Iti kagimongantayo nga agpannuray unay iti maysa ken maysa, ti parikut dagiti adda iti away ket dagus nga agbalin a parikut dagiti adda iti siudad wenno iti kasumbangirna. Iti kagimongantayo, awan ti siudad wenno away nga agpaut a rumang-ay no agrigrigat wenno mabaybay-an ti maysa kadakuada.” Kasta met iti sangalubongan a purok itatta, dakkel ti epekto ti ikakapuy ti ekonomia ti maysa a nasion iti presio ti apit ken magasto iti panagtalon ken panagtaraken dagiti sabali a pagilian.

Di ngarud pakasdaawan nga inreport ti New York Center for Agricultural Medicine and Health: “Ti agrikultura ti maysa kadagiti sangapulo a karirigatan a panggedan ditoy Estados Unidos.” Ania ti sumagmamano a makagapu iti rigat ti agrikultura? Kasano a makadaer dagiti mannalon ken agtartaraken? Adda kadi pangnamnamaan a marisut ti parikut?

[Blurb iti panid 4]

“Kasla nakalaklaka ti agtalon no addaka iti opisina, ken no adayoka iti kataltalonan”