Kasano Kakaro ti Peggad?

IDI Oktubre 1997, naimpeksion ti lapayag ni Hollie Mullin, maysa a maladaga a tallo laeng a lawasna. Idi saan nga immimbag iti sumagmamano nga aldaw, nangireseta ti doktorna iti kabbaro nga antibiotiko. Naagasan koman iti dayta, ngem saan. Naimpeksion manen ket nasken nga agtomar manen iti antibiotiko ngem agkarasubli ti impeksion.

Idi maysa ti tawennan, naipatomar ken ni Hollie ti 17 a dosis ti nadumaduma nga antibiotiko. Ket idi 21 a bulannan, kimmaro ti impeksionna. Kalpasan ti 14 nga aldaw a pannakaineksionna iti antibiotiko kas maudin a pamay-an, immimbag ti impeksion.

Kadawyanen dagitoy a pasamak, saan laeng a kadagiti maladaga, lallakay wenno babbaket. Agsakit ti amin a tattao aniaman ti edadda ken matayda pay ketdi kadagiti impeksion a nabiit laeng idi a maagasan dagiti antibiotiko. Kinapudnona, dagiti mikrobio a makaandur iti antibiotiko ket nagbalinen a nakaro a parikut iti dadduma nga ospital sipud pay idi dekada 1950. Kalpasanna, idi dekada 1960 ken 1970, dagiti mikrobio a naandur iti antibiotiko nagwarasdan kadagiti komunidad.

Idi agangay, nangrugin nga ibaga dagiti managsukisok a ti nalabes a panagusar ti tattao ken animal kadagiti antibiotiko ti kangrunaan a makagapu nga umadu dagiti mikrobio a naandur iti antibiotiko. Idi 1978, imbaga ti maysa kadagitoy a kameng iti medisina a “naan-anay a di makontrol” ti nalabes a panagusar kadagiti antibiotiko. Isu nga idi dekada 1990, nagparangen iti intero a lubong dagiti sumaganad a paulo ti damdamag: “Dimtengen Dagiti Mikrobio a Naandur iti Agas,” “Agsaksaknapen Dagiti Mikrobio a Naandur iti Agas,” “Dagiti Napeggad a Droga​—Ti Aglablabes a Panagusar iti Antibiotiko ti Mangpapaadu Kadagiti Mikrobio a Naandur iti Agas.”

Aglablabes aya dagitoy a damag? Saan, sigun kadagiti mararaem nga organisasion iti medisina. Iti report maipapan kadagiti makaakar a sakit iti 2000, kinuna ti direktor heneral ti World Health Organization (WHO): “Iti panagbannawag ti baro a milenio, maipasango ti sangatauan iti sabali manen a parikut. Dagiti maagasan idi a sakit . . . naan-andurda itan kadagiti agas a kontra mikrobio.”

Kasano kakaro ti parikut? “Daytoy makapadanag a kinaandur dagiti mikrobio mabalin a lapdanna ti gundaway a mangagas kadagiti makaakar a sakit,” impadamag ti WHO. Ibagbaga pay ketdi ita ti adu nga autoridad iti medisina a nagsubli ti tao iti panawen nga awan pay idi dagiti antibiotiko a pangagas kadagiti makaakar a sakit.

No an-anagen, kasano a nabaelan dagiti naandur a nagbabassit nga organismo a sakupen ti lubong, nga inatiwda pay dagiti adelantado unay a nasientipikuan nga irarang-ay? Adda kadi aniaman a maaramidan ti tao a mangsalaknib iti bagina wenno iti sabsabali? Ket ania dagiti manamnama a solusion a mangparmek kadagiti mikrobio a naandur iti antibiotiko? Adda sumagmamano a sungbat nga ipaay dagiti sumaganad nga artikulo.