No Aggurigor ti Anakmo

“Madi ti bagbagik!” No kasta ti iyibit ti anakmo, mabalin a riknaem a dagus no adda gurigorna. No aggurigor, natural laeng a madanaganka.

Sigun iti panagadal ti The Johns Hopkins Children’s Center idiay Baltimore, Maryland, E.U.A., patien ti 91 a porsiento kadagiti nagannak a “ti sagabasab wenno pamniit ket mabalin nga adda makadangran nga epektona, kas iti panagkombulsion wenno pannakadangran ti utek.” Ipakita ti isu met la a panagadal a “89% kadagiti nagannak ti nangipatomar a dagus iti mangpababa iti gurigor ti anakda sakbay a nakadanon ti temperaturana iti 102 a degree Fahrenheit (38.9 a degree Celsius).”

Kaano aya a rumbeng nga agdanagka no aggurigor ti anakmo? Ken ania dagiti kasayaatan a pamay-an a pangagas iti dayta?

Ti Napateg a Maaramidan ti Gurigor

Ania ti pakaigapuan ti panaggurigor? Nupay agarup 37 a degree Celsius ti kadawyan a normal a temperatura ti bagi (no maikabil ti termometro iti ngiwat), gagangay nga agbaliwbaliw ti temperatura ti tao iti agmalem iti maysa wenno nasursurok a degree. * Mabalin ngarud a nababbaba ti temperaturam iti agsapa ken nabarbara no mumalmalemen. Ti hypothalamus iti sirok ti utek ti mangkonkontrol iti temperatura ti bagi, a kas iti ar-aramiden ti thermostat. Rumsua ti gurigor no ti sistema ti imiunidad ket agpataud kadagiti substansia iti dara a maawagan iti pyrogen, kas nabatad a reaksionna iti iraraut dagiti bakteria wenno virus. Daytoy ti mangtignay iti hypothalamus tapno pabaraenna ti temperatura ti bagi.

Nupay mabalin a makapasikor ti gurigor ken mangibus iti danum ti bagi, saan met ketdi nga interamente a makadangran. Kinapudnona, kasla napateg ti maaramidan ti gurigor tapno matulongan ti bagitayo a mangpaksiat kadagiti impeksion a patauden dagiti bakteria ken virus, sigun iti Mayo Foundation for Medical Education and Research. “Ti nalamiis a temperatura ket kaay-ayo dagiti virus a mangpataud iti panateng ken dadduma pay nga impeksion iti aangsan. No agsagabasab wenno pampamniitenka, mabalin nga aktual a tumultulong ti bagim a mangpaksiat kadagiti  virus.” Gapuna, imbaga pay daytoy nga autoridad a “saan a kasapulan a mapababa ti gurigor ta mabalin a malapdan ti natural a mekanismo ti anakmo a mangpaimbag iti bagina.” Makapainteres ta agasan pay ketdi ti maysa nga ospital idiay Mexico dagiti partikular a sakit babaen ti panangpabarada iti bagi ti pasiente. Hyperthermia ti pangawag iti dayta a panangagas.

Kastoy ti kuna ni Dr. Al Sacchetti iti American College of Emergency Physicians: “Manmano a problema ti mismo a gurigor. Nupay kasta, dayta ti pagilasinan a mabalin nga adda impeksion. No kasta, no aggurigor ti ubing, ti ubing koma ti kangrunaan a maasikaso, ken ti posible nga impeksion, saan a ti temperaturana.” Kastoy ti kinuna ti American Academy of Pediatrics: “Kaaduanna, saan a kasapulan a maagasan dagiti gurigor a nababbaba ngem iti 101 a degree Fahrenheit (38.3 a degree Celsius) malaksid no masikoran ti anakmo wenno namin-adu idin a nagkombulsion. Saan a napeggad wenno makapadanag uray no nabarbara ti temperatura ti anakmo malaksid no namin-adu idin a nagkombulsion wenno adda nakaro a sakitna. Napatpateg a paliiwem no kasano ti panagtigtignay ti anakmo. No mayat ti pannangan ken pannaturogna, ken pasaray agay-ayam pay ketdi, nalabit dina kasapulan ti aniaman nga agas.”

No Kasano nga Agasan ti Sagabasab

Di kaipapanan daytoy nga awan ti aniaman a maaramidam tapno matulongam ti anakmo. Inted ti dadduma nga eksperto iti medisina dagiti sumaganad a singasing a pangagas iti sagabasab: Pagtalinaedem a kalkalainganna ti kinalamiis ti siled ti anakmo. Kawesam ti anakmo iti naingpis laeng. (Kumaro ti gurigorna no napuskol ti ikawesmo.) Paregtaem ti anakmo nga uminum iti ad-adu a pluido, kas iti danum, tubbog ti prutas, ken agigup iti sopas agsipud ta mangpamaga iti bagi ti panaggurigor. * (Mangpaisbo dagiti inumen nga addaan iti caffeine, kas kadagiti cola wenno tsa ken nalabit ad-adda a mangpamaga iti bagi.) Rumbeng a mapasuso latta dagiti maladaga. Saanmo a pakanen iti  taraon a narigat a matunaw ta pakapuyen ti gurigor ti panagtunaw ti tian.

No nabarbara ngem iti 38.9 a degree Celsius ti gurigor ti ubing, masansan a mapatomar iti acetaminophen wenno ibuprofen a mangpababa iti gurigor. Magatang dagita iti parmasia a din kasapulan ti reseta ti doktor. Ngem napateg a masurot ti dosis iti etiketa. (No saan nga imbaga ti doktor, awan koma ti aniaman a maipatomar kadagiti ubbing nga awan pay dua ti tawenda.) Dagiti virus ket saan a mapaksiat dagiti agas a mangpababa iti gurigor. No kasta, saanda a papartaken ti iyiimbag ti ubing manipud iti panateng wenno dadduma pay a sakit a kaasping dayta, ngem mabalinda nga ep-epen ti panagsikorna. Isingasing ti dadduma nga eksperto a saan koma a mapatomar iti aspirin dagiti annak nga awan pay 16 ti tawenda tapno bumaba ti gurigorda, ta adda pakainaigan daytoy iti Reye’s syndrome​—maysa a sakit a mamagpeggad iti biag. *

Mabalin met a bumaba ti gurigor babaen ti pananglabar. Patugawem ti ubing iti baniera a sumagmamano a sentimetro ti apaganem-em a danumna, samo labaran. (Dika agus-usar iti rubbing alcohol, ta mabalin a makapapatay dayta.)

Ti naipakuyog a kahon ket addaan iti sumagmamano a makatulong nga impormasion no kaano a nalabit ikeddeng ti maysa ti agayab iti doktor. Nakapatpateg ti panagpadoktor no agnanaed ti maysa a tao iti lugar a nasaknap dagiti nakaro a gurigor a kas iti dengue, Ebola virus, tipus, wenno yellow fever.

Kangrunaanna, ti kasayaatan nga aramidem ket pagbalinem nga ad-adda a komportable ti anakmo. Laglagipem a manmano ti nangato a gurigor a pakaigapuan ti pannakadangran ti utek, duri, ken ur-urat wenno ipapatay. Nupay makapadanag uray ti panagkombulsion gapu iti gurigor, masansan nga awan ti patauden dagitoy nga agpaut nga epekto.

Siempre, ti pananglapped iti impeksion ti kasayaatan a solusion isu a ti panangisuro iti anakmo nga agbalin a nadalus ti maysa kadagiti kaeepektibuan a pangsalaknib kenkuana iti impeksion. Rumbeng a maisuro ti ubbing a bugguanda a kanayon dagiti imada​—nangruna sakbay a manganda, kalpasan nga immisbo wenno immiblengda, kalpasan a naggapuda iti lugar nga adu ti tao, wenno kalpasan nga inaprosanda dagiti animal. No agsagabasab wenno pamniiten latta ti anakmo, agpapan pay kadagiti kasayaatan a panagreggetmo, dika unay agdanag. Kas iti naammuantayon, nagadu ti maaramidam tapno matulongam ti anakmo nga agpaimbag.

[Footnotes]

[Kahon iti panid 27]

Awagam ti Doktor no ti Aggurigor nga Anakmo ket. . .

◼ Tallo a bulanna wenno ub-ubing pay ken 38 a degree Celsius wenno nabarbara pay ti temperatura ti kerretna

◼ Tallo agingga iti innem a bulanna ken 38.3 a degree Celsius wenno nabarbara pay ti temperaturana

◼ Nasuroken nga innem a bulanna ken 40 a degree Celsius wenno nabarbara pay ti temperaturana

◼ Dina kayat ti uminum iti aniaman a likido ken medio maibusanen iti danum ti bagina

◼ Agkombulsion wenno alimbasagen unay

◼ Aggurigor latta kalpasan ti 72 nga oras

◼ Sangit a sangit wenno adda pagilasinan nga agkombulsion wenno agdelirio

◼ Agsupotsupot, marigatan nga umanges, agtakki, wenno agkarasarua

◼ Nasakit ti tengngedna wenno kellaat nga agsakit unay ti ulona

[Credit Line]

Reperensia: The American Academy of Pediatrics