Panangmatmat iti Lubong

Panangtarus iti Lenguahe Dagiti Aso?

Adda kompania nga agar-aramid kadagiti ay-ayam idiay Japan a nakapataud iti alikamen a nairanta a mangipatarus iti taul dagiti aso iti sasao ti tattao, kuna ti Japan Information Network. Ti alikamen ket buklen ti awanan iti wire a mikropono a nakakabit iti ukkor ti aso ken mangyallatiw kadagiti uni iti bassit a receiver, wenno elektrikal nga alikamen, sana anagen ken pagbalinen nga uni dagiti elektroniko a signal. Ti receiver ti maipagarup a manganag kadagiti uni ti aso ken mangklasipikar kadagitoy iti innem nga emosional a kasasaad: pannakaupay, pungtot, kinaragsak, kinaliday, panagtarigagay, ken panangipetteng. Dagiti resulta ket makita iti iskrin ti receiver. Nairaman kadagitoy ti sasao a “Maragsakanak!” “Masuronak!” ken “Umayka, agay-ayamta!” Imbaga ti kompania a nangpataud iti dayta a nakailakon idiay Japan iti 300,000 kadagiti sagsasa-$100 nga alikamen ken namnamaenna a makailako iti sangamilion a kasta inton maipatulod iti damo a gundaway idiay South Korea ken Estados Unidos.

 Dida Agtalek Kadagiti Relihion

“Agtalek unay dagiti Aleman kadagiti polis ken soldado, ngem dida agtalek kadagiti relihion,” kuna ti periodiko a Leipziger Volkszeitung. Iti ‘surbeyna maipapan iti panagtalek,’ naammuan ti World Economic Forum nga iti 17 a kangrunaan a pangpubliko nga institusion, dagiti relihion ti kaudian. Imbaga ti maysa nga eksperto iti panangadal iti kasasaad ti kagimongan a ni Armin Nassehi a kadagitoy a tiempo a kumarkaro ti saan a natalged a kasasaad, ad-adda nga agtalek dagiti Aleman kadagiti organisasion a “makailasin iti naimbag manipud iti dakes,” kas kadagiti polis ken soldado. Apay a dida agtalek kadagiti relihion? Kuna ni Nassehi: “Nupay relihioso manen dagiti tattao, dida mamati a masolbar dagiti relihion ti adu a kangrunaan a parikutda.” Kunana a “malaksid kadagiti ritual, awan ti maipaay” dagiti relihion idiay Alemania.

Panagdiborsio Dagiti Agtawen iti 40 Agingga iti 60

Idiay Alemania, “umad-adu a pagassawaan ti agsina kalpasan ti adu a tawen a panagdennada,” kuna ti Berliner Morgenpost. Imbaga ni Gina Kästele, maysa a therapist maipapan iti panagasawa idiay Munich, Alemania, a ti kangrunaan a makagapu ket ad-adda ngaminen a kabaelan dagiti babbai a suportaran ti bagida, nangruna kadagiti pinansial a banag. “Napukawen ti kaaduan a lallaki ti dati a saadda kas ti kangrunaan a para sapul iti pamilia,” kuna ni Kästele. Gagangayen ti panangmatmat a ti panagdiborsio dagiti agtawen iti 40 agingga iti 60 ket resulta ti panangitantan dagiti pagassawaan iti panagdiborsioda agingga a pimmanawen ti annakda iti pagtaengan. Ngem masansan a ti pannakikamalala ti asawa a lalaki ti kangrunaan a makagapu nga agdiborsio dagiti agtawen iti 40 agingga iti 60, sigun ken ni Kästele.

Ti Pannakabalin ti Isem

“Agingga iti 74 a porsiento kadagiti napagsaludsodan ti dida kayat ti makitransaksion kadagiti naliday a tattao, ket 69 a porsiento ti di mayat a makigayyem kadakuada.” Kasta ti insurat ti magasin a Wprost maipapan iti panagadal ti Institute of Sociology idiay Jagiellonian University sadi Kraków, Poland. Maysa a nadakamat a rason ket masansan a maipagarup nga adda ilimlimed dagiti naliday a tattao. Nabayagen nga ammo daytoy dagiti tattao a kanayon nga ipabuya ti media isu a masansan nga “umisem dagiti politiko, negosiante, artista, brodkaster iti telebision, ken trabahador a manggun-od iti anamong ti publiko kadagiti aktibidad, pannakinegosio, ken panaglako ti maysa nga organisasion,” kuna ti Wprost. Naammuan pay dagiti managsukisok a no umisemtayo, ad-adu ti dara a makadanon iti utektayo, ket daytoy ti mangpasayaat iti riknatayo. Kinuna ti maysa a babai a negosiante: “Ikagkagumaak ti umisem uray no saanak a makais-isem. No umisemak, sumayaat ti riknak, ket talaga a dayta ti ad-adda a mangparagsak kaniak.”

Pakdaar Maipapan iti Apuy a Mausar iti Panagkamping

Nasurok a 70 a porsiento kadagiti pannakasinit ti ubbing gapu iti apuy a nausar iti panagkamping idiay Australia ket “gapu kadagiti beggang imbes a kadagiti narangrang nga apuy,” kuna ti Medical Journal of Australia (MJA). Kanayonanna, kaaduan a nasinit gapu iti apuy a mausar iti panagkamping idiay Australia ket napasamak iti “agsapa kalpasan a naipagarup a nasebsebanen ti apuy a nausar iti panagkamping.” Kasano a kasta? Naammuan dagiti managsirarak a no nasebseban iti danum ti apuy a nausar iti panagkamping, bimmaawen ti beggang ken dapo iti 16 a degree Celsius kalpasan ti walo nga oras. No mapaggidiat, dagiti apuy a nausar iti panagkamping a nasebseban iti darat ket agtalinaed a nabara iti 91 a degree Celsius kalpasan ti walo nga oras​—umdasen a pakaigapuan ti third-degree wenno kakaruan a pannakauram kalpasan ti maysa a segundo a pannakasinit ti kudil. “Gapu ta saan a madlaw a napudot pay no nagaburan iti darat,” kuna ti MJA, “ti danum ti kakaisuna a natalged a pamay-an tapno masebseban ti apuy a nausar iti panagkamping.”

Dagiti Makapakanser a Siding

Saan a makadangran ti kaaduan a siding iti kudil. Nupay kasta, nasayaat no siputam dagiti makapakanser a siding. Sigun iti periodiko a Milenio idiay Mexico City, adtoy dagiti pagilasinan a rumbeng nga ipaeksamenmo ti sidingmo: Naiduma ti kadakkel wenno kabassit ti kagudua ti siding, saan a normal ti aglawlawna, nagbalbaliw ti kolor ken kadakkel wenno kabassitna, dakdakkel ngem iti 1/4 a pulgada [ti kadakkel ti burador ti lapis] ti diametrona, wenno agdara wenno aggagatel ti siding. Kuna ni Dr. Nancy Pulido Díaz, manipud iti La Raza National Medical Center: “Dagidiay nangnangruna a rumbeng a siputan ket dagiti siding nga addan sipud pay pannakaipasngay dagiti tattao ken dagidiay nagparang iti dakulap ken dapan.”

Panagadal iti Ganggannaet a Pagsasao

Kayatmo kadi ti agadal iti ganggannaet a pagsasao? Adtoy dagiti makatulong a pammagbaga ti Polako a magasin a Poradnik Domowy: “Ti panagkamali ket gagangay a nairaman iti panagadal iti lenguahe. Ti panangakseptar iti daytoy a kinapudno ti umuna a pamay-an tapno agballigika.” Mainayon pay iti daytoy ti “kinatulok a mangawat kadagiti risgo.” No ditay ammo nga ibaga ti maysa a banag, “no dadduma masapul nga agtalektayo iti nakemtayo, wenno basta pugtuantayo laengen,” a nasaysayaat ngem iti ditay panagsao. “Manmano a maamiristayo a mabalin a ti buteng wenno panagbain ti puon dagiti problematayo,” kuna ti magasin. “Sigurado a nabibiit ti irarang-aytayo no maparmektayo dagitoy a pagkapuyan.” Ti nalaing a mannursuro ket mabalin met a makatulong a mangparmek iti buteng ken mangpapartak iti irarang-ay.

“Natay ti 1.6 a Milion Gapu iti Kinaranggas”

“Natay ti 1.6 a milion a tattao idi 2000 gapu iti kinaranggas, a katupag dagiti natay gapu iti tuberculosis ken ad-adu ngem kadagiti natay gapu iti malaria, sigun iti impadamag ti World Health Organization, iti damo a panggepna a mangammo iti kasaknap ken kinaadu dagiti biktima ti kinaranggas,” kuna ti The Wall Street Journal. Ti pattapatta ket naibasar iti impormasion a naurnong manipud iti 70 a pagilian ken pakairamanan ti gubat, panangraut, panagpakamatay, ken pannakapaltog. “Natakuatan dagiti managsukisok a dagiti natay gapu iti kinaranggas, ti mangirepresentar iti agarup 3% kadagiti amin a natay iti lubong,” innayon ti artikulo. “Ad-adu nga amang ti kinaranggas​—maibusor kadagiti babbai, ubbing, lallakay ken babbaket, agtutubo a babbai ken komunidad iti pangkaaduan​—ngem iti ninamnamada. Sigun kadagiti managsukisok, ti maysa a makagapu ket masansan a saan a maipadamag ti kinaranggas.” Adtoy ti klasipikasion dagiti naranggas nga ipapatay: Panagpakamatay​—50 a porsiento, panangpapatay​—30 a porsiento, ken gubat​—20 a porsiento. Ti Russian Federation ken Lithuania iti Makindaya a Europa ti kaaduan kadagiti nagpakamatay. Ti Albania ti kangatuan iti proporsion dagiti natay gapu iti pannakapaltog​—22 iti kada 100,000 a tattao. Ti Estados Unidos ti addaan iti 11.3 iti kada 100,000, idinto ta ti United Kingdom ken Japan ket addaan iti 0.3 ken 0.1 iti kada 100,000.

Pannakiinnartap iti Kapigsa ti Stereo

Kasano kapigsa ti stereo ti lugan ti maysa a tao no idilig iti stereo ti lugan ti sabali? Rimsua daytoy a saludsod gapu iti baro nga internasional a salip a naammuan kas ti dB iti pannakiinnartap iti kapigsa ti stereo, kuna ti National Public Radio, idiay Estados Unidos. Kadagiti organisado a taripnong, ti kapigsa dagiti stereo ti lugan​—a narukod kas decibel wenno dB​—ket nasukimat babaen kadagiti instrumento a naikabil iti uneg dagiti lugan. Saan a maibilang ti uni a mangngeg iti ruar ti lugan, isu a pasayaaten dagiti nakisalip ti estruktura dagiti luganda tapno saan a mangngeg iti ruar ti uni ti stereo dagitoy. “Iti kaaduan kadagiti nabalbaliwan a lugan, . . . pito [wenno] sangapulo a sentimetro ti kapuskol dagiti tawa,” kuna ti nakisalip a ni Wayne Harris, “sa napapuskol dagiti ridaw babaen iti konkreto ken asero.” Saan nga agtugaw dagiti makisalip iti uneg dagiti luganda no mapatokar iti nakapigpigsa ti stereo-da​—ket nainkalintegan laeng dayta.