Dagiti Pagimbagan a Maipaay ti Kabakiran​—Kasano Kapateg?

SAKLAWEN pay laeng dagiti kabakiran ti dandani kakatlo iti namaga a paset ti daga, ngem bumasbassit dayta. Kinuna ti Choices​—The Human Development Magazine, nga impablaak ti United Nations Development Programme idi 1998 a kadagiti napanglaw laengen a pagilian, “4 a milion nga ektaria ti daga iti kabakiran​—kas iti kalawa ti Switzerland​—ti makalbo iti kada tawen.”

No Apay a Sumupadi ti Panangkalbo Kadagiti Kabakiran

Sigun iti dadduma nga eksperto, sumupadi ti agtultuloy a panangkalbo kadagiti kabakiran. Ngamin, agtultuloy ti panaguma ken panagtroso kadagiti kabakiran gapu iti ekonomia. Ngem sigun iti maysa a report, dagiti kabakiran “ket napatpateg nga amang no saan a mapukan imbes a mapukan wenno mauma.” Kasano a kasta?

Dagiti managsukisok iti National Institute for Research in the Amazon, idiay Manaus, Brazil, a da Dr. Philip M. Fearnside ken Dr. Flávio J. Luizão, imbagada iti Agriingkayo! a dagiti kabakiran ti makaipaay kadagiti inawaganda a “pagimbagan iti lubong.” Dagitoy a pagimbagan ti pakairamanan ti panangagsep ken panangurnong iti carbon dioxide (gas a makatulong tapno makissayan ti panagbara ti globo), manglapped iti panagreggaay ti daga ken panaglayus, mang-recycle kadagiti sustansia, mangkontrol iti tudo, ken mangipaay iti pagtaengan dagiti animal nga agpegpeggad a maungaw ken pagbiagan dagiti balang a mula a mabalin a pagtaudan ti mapagbalinto a kadawyan a mula. Mangipaay met dagiti kabakiran iti nakaay-ayat a buya ti aglawlaw ken lugar a pagpalpaliwaan. Sigun kadagiti managsukisok, amin dagita a pagimbagan a maipaay ti aglawlaw ket napateg para iti ekonomia.

Kas pagarigan, panunotem ti maaramidan ti kabakiran a mangurnong iti carbon. No makalbo ti kabakiran, ti carbon nga iruar dagiti kayo kalpasan a napukanda ket agbalin a carbon dioxide iti atmospera ken mangpadegdeg iti panagbara ti globo. No kasta, ti kinapateg iti ekonomia daytoy ipaay ti kabakiran a “pagimbagan iti lubong” nga isu ti panangurnong iti carbon ket mabalin a mapattapatta no maidilig ti gastos iti panangkissay iti carbon a maipugso babaen ti ar-aramid ti tattao.

 Sigun ken ni Marc J. Dourojeanni, maysa a mamalbalakad maipapan iti aglawlaw iti opisina ti Inter-American Development Bank ti Brazil, dagita a pattapatta ti mangipakita a “dakdakkel nga amang ti pagimbagan a maipaay dagiti kabakiran kas pagurnongan iti carbon ngem iti maipaayda manipud maala a troso ken taltalon.” Ngem umad-adu latta dagiti makalbo a kabakiran. Apay?

Panggutugot a Mangsalaknib

Panunotem daytoy a panamagdilig: Adda grupo ti tattao a makinkua iti maysa a planta ti koriente. Mangsuplay ti planta iti koriente kadagiti kaparanget nga ili, ngem saan a pulos nga agbayad dagiti agus-usar iti koriente. Kalpasan ti sumagmamano a tiempo, kuna dagiti makinkua, ‘Dakdakkel a panguartaan ti panangiserra iti planta, panangikkat iti amin nga alikamen, ken panangilako iti amin a pakabuklan ti planta tapno adda maganansia ngem iti panagtalinaed ti planta nga awan met ti maganansia iti dayta.’ Kasla kasta ti panagpampanunot ti dadduma nga opisial kadagiti pagilian nga aduan iti kabakiran. Irasonda a gapu ta dagiti pagimbagan nga ipaay dagiti kabakiran ket saan a bayadan dagiti agus-usar iti gameng ti lubong, narangrang-ay ti ekonomia no makalbo ti kabakiran (malasang ti planta ti koriente, no ar-arigen) sa mailako ti amin a kayo (ilako ti amin a pakabuklan ti planta) tapno adda nabiit ken dakkel a panguartaan.

Ti kakaisuna a mangbalbaliw iti daytoy a pagannayasan, kuna ni Dourojeanni, ket pagbalinen a makaay-ayo iti ekonomia tapno masalakniban ti kabakiran. Ti maysa a kapanunotan nga insingasing ni Propesor Dr. José Goldemberg, taga Brazil a nuclear physicist ken dati a pangulo ti University of São Paulo, ket maipataw ti “sangalubongan a buis ti carbon” kadagiti agus-usar iti masansan a maawagan a fossil fuel kas iti langis.

Sigun kadagiti nangirusat iti daytoy a kapanunotan, ti gatad ti maipataw a buis ket agpannuray iti kaadu ti langis nga us-usaren ti maysa a pagilian wenno estado, agraman ti kaadu ti ipugsoda a gas a mangpabara iti globo. Kas pagarigan, ti Estados Unidos, a mangirepresentar iti agarup 5 a porsiento iti populasion ti lubong, ket mangipugso iti dandani 24 a porsiento iti amin a gas a mangpabara iti globo. Ikalintegan ti dadduma a mammanday linteg a ti buis a masingir iti kasta a pagilian ket mausar a pangbayad kadagiti pagilian a mangsalaknib kadagiti kabakiranda. Iti kasta, maisingasing, a no ar-arigen, agbayad dagiti agus-usar iti ‘koriente’ tapno adda ekonomiko a pakagutugotan dagiti makinkua a mangsalaknib iti ‘planta ti koriente.’

Ngem asino ti mangikeddeng iti gatad dagiti pagimbagan a maipaay ti aglawlaw? Ket asino ti agkolekta ken agibunong iti babayadan?

Masapul a Mabalbaliwan ti Kababalin

“Dagitoy nga isyu,” kuna ni Dourojeanni, “ti kasayaatan a mataming iti maysa nga internasional a komperensia maipapan kadagiti kabakiran.” Ti kasta a komperensia ti mabalin a mangikeddeng iti gatad dagiti pagimbagan nga ipapaay dagiti kabakiran iti aglawlaw. Kalpasanna, “masapul a maipasdek ti maysa a sangalubongan nga organisasion ti kabakiran tapno mataming daytoy internasional a panangikagumaan.”

Nupay mabalin a nainkalintegan ti panangusar iti maysa nga internasional nga institusion a mangtarawidwid iti internasional a problema, admitiren ni Dourojeanni: “Saan a nakatulong ti iyaadu dagiti institusion ken komision a mangtaming kadagiti isyu maipapan iti kabakiran.” Ti agpayso a kasapulan, kunana pay, ket “dagiti dakkel a panagbalbaliw iti kababalin ti kagimongan ken ekonomia.” Kinapudnona, ti panangsalaknib kadagiti kabakiran saanna laeng a kalikaguman ti panagbalbaliw ti linteg no di ket kalikagumanna met ti panagbalbaliw ti puso.

Marisutto pay ngata dagita a parikut? Wen. Kasta ti inkari ni Jehova a Dios a Namarsua iti daga. Ipakita ti Biblia nga impasdekna ti maysa a gobierno nga agturayton iti intero a lubong ken mangrisut kadagiti parikut ti daga. Dayta a gobierno “saanto a pulos madadael.” (Daniel 2:44) Kasta met nga aywanannanto ti umiso a panangusar kadagiti sistema ti ekolohia ti daga bayat nga itultuloyto dagiti agnanaed iti daga nga adalen ti maipapan iti Namarsua kadakuada, daydiay iyam-ammo ti Biblia babaen ti nagan a Jehova. (Isaias 54:13) Amin a tattao a sibibiag iti dayta a tiempo ti naan-anayton a mangapresiar iti daga, agraman kadagiti kabakiranna.

[Picture Credit Lines iti panid 26]

Ricardo Beliel/SocialPhotos

© Michael Harvey/Panos Pictures