Panagpasiar Kadagiti Napudot nga Ubbog ti Japan

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY JAPAN

ANIA ti malagipmo no panunotem ti Japan? Ti nangayed a Bantay Fuji? Ti nagpartak a pangpasahero a tren? Ti nakadakdakkel a siudad ti Tokyo? Ad-adu pay ti makitam a makapainteres a lugar iti daytoy a pagilian ti sumingsingising nga init ngem iti dadduma a nalatak a pagpasiaran dagiti turista. Kayatda man ti maagasan wenno agrelaks, minilion ti agpasiar kadagiti onsen​—dagiti napudot nga ubbog ti Japan. Kabayatan ti maysa a napalabas a tawen, napattapatta a 140 a milion ti nagnaed kadagiti pagdagusan wenno otel iti asideg dagiti napudot nga ubbog ti Japan. Apay a nakalatlatak dagitoy a pagdigusan?

Pakasaritaan ti Onsen

Sinigsiglon a kaay-ayo dagiti Hapones ti agdigus iti napudot a danum ti ubbog. Dakamaten dagiti surat a napetsaan iti maikawalo a siglo K.P. ti panagdigus kadagiti napudot nga ubbog. Nabatad nga intandudo ti makinkua iti naglawa a daga a ni Takeda Shingen idi maika-16 a siglo a makaagas dagiti mineral nga ubbog. Kalpasan ti rinnupak, kaduana dagiti samurai a mannakigubatna  nga agdigus iti napudot nga ubbog tapno maagasan dagiti nasugat, nablo, naguradan, wenno nadunor a paset ti bagida. Nakatulong met ti danum tapno maep-ep ti bannog ken rigatda isu a nakasaganada manen iti sumaganad a pannakirupakda.

Siempre, agpeligro dagiti samurai no agdigusda​—awan igamda no adda kellaat a rumaut. Tapno marisut daytoy a problema, inusar ni Takeda Shingen ti maysa a grupo dagiti nasulinek ken naiputputong nga ubbog, a nagbalin idi agangay kas nalmeng a pagdigusan ni Shingen. Makapainteres ta dagitoy met la nga ubbog ti us-usaren itan dagiti propesional nga atleta, agraman dagiti mannakigabbo a sumo ken umaayam iti baseball. Patienda a no agdigusda kadagitoy, kumiredda manen agpaay iti masakbayan a panagay-ayamda.

Dagiti Naisangsangayan a Kalidad ti Lugar

Dagiti kasasaad ti daga iti nadumaduma a paset ti Japan ket maibagay la unay kadagiti napudot nga ubbog. Adda agarup 245 a bulkan iti nadumaduma a paset ti isla. Aktibo ti 86 kadagitoy. Pagpanunotendatayo dagitoy a bulkan maipapan kadagiti mapaspasamak iti uneg ti daga. Ania ti masarakantayo sadiay?

Adda dagiti isla ti Japan iti ngatuen ti agtutuon a lithospheric plate, wenno paset ti rabaw ti daga. Maipagarup a tumaud ti magma, wenno nalunag a bato, no agtutuon dagitoy nagdadakkel a plate. Dagiti bulkan addada iti mismo a rabawna​—ken agserbida a makita a wangawangan. Daytoy met a paset ti bulkan ti mangpabara kadagiti ubbog iti uneg ti daga. No maitipon kadagiti magma wenno nalunag a bato, bumara ti danum iti uneg ti daga ken agsepenna dagiti mineral, isu a tumaud dagiti onsen. Adda nasayaat a rason a kinuna ti libro a The Hot Springs of Japan: “Awan ti pagilian iti lubong a naparaburan kadagiti napudot nga ubbog iti nakaparsuaan no di ti Japan.” Kinapudnona, sigun iti maysa a panagadal idi 1998, adda 2,839 a napudot nga ubbog iti dayta a pagilian.

Nadumaduma ti estilo, kadakkel, sukog, ken kolor dagiti napudot nga ubbog ti Japan. Tapno maklasipikar ti makaagas a kinapateg dagiti ubbog, inurnos ida ti Japanese Environment Agency iti siam a kemikal a kategoria. Dagiti nagan a naited kadagiti napudot nga ubbog ti masansan a mangtukoy kadagiti kalidadda. Kas pagarigan, agbalin a lumabaga a maris kahel ti tualiam no agdiguska iti ubbog a nabaknang iti iron isu a nainayon ti sao a “nalabaga” iti nagan dagitoy. Dagiti naapgad nga ubbog ket maawagan  iti asin a pagdigusan. Ket kasano ngay met ti panagriknam maipapan iti apagbiit nga ibabatok iti pagdigusan dagiti igat? Ipapantayon a mabalin a di makaay-ayo dayta. Ngem dika agdanag. Awan ti igat kadagitoy nga ubbog. Naipanagan laeng ti kasta ta no rumkuas ngamin dagiti tattao kadagitoy nga ubbog, gumalis ti kudilda a kas iti igat​—gapu ta adu ti alkalina ti danum.

Iti Tengnga ti Napintas nga Aglawlaw

Naisangsangayan a kapadasan ken saan a kaskarina a malipatan ti panagdigus iti napudot a danum iti tengnga ti napintas nga aglawlaw, a kas iti kabambantayan, tanap, karayan, igid ti baybay, ken kapatagan. Yantangay kaaduan nga ubbog ti Japan ti adda iti tay-ak, nalawag a makita dagiti agdigus ti napintas a buya ti nakaparsuaan. Ti nakaas-asul a langit ket kasla bobida iti maysa a siled, idinto ta kasla pader dagiti bantay iti aglawlaw. Iti daytoy a “siled iti tay-ak,” mabalin a mangngegmo iti agsapa dagiti agkankanta a tumatayab a kasda la koro, wenno makaay-ayo nga uni ti agay-ayus a waig. Kinapudnona, nagadu ti napintas ken nagduduma a paset ti aglawlaw.

Kaay-ayom met kadi ti agdigus iti dissuor? Mabalinmo a padasen dayta. Dagiti agdissuor a danum ti  mangmasahe kenka ken sabali pay nga aspeto iti estilo-Hapones a panagdigus. Mabalinmo met ti agdigus iti gukayab. Sadiay, mabalin nga agburburayok ti napudot a mineral a danum nga aggapu iti nauneg nga abut iti tengnga ti nagdadakkel a bato. Dadduma nga ubbog ti adda iti igid ti baybay, a nagsayaat a pangbuyaan iti ilelennek ti init, idinto ta adda ti dadduma iti igid dagiti karayan.

Sadinoman ti ayan ti napilim a kita ti napudot nga ubbog, sigurado daytoy: No agdiguska iti ubbog a pinapudot ti bulkan, mabang-arankanto nga apagkanito manipud kadagiti pakarigatan ti inaldaw a panagbiag. Inton rumkuaska, talaga a mabang-aranka ken ad-addanto a maawatam ti panagbiag dagiti Hapones. Isu a no makapasiarka iti daytoy a paset ti lubong, gundawayam a tagiragsaken dagiti onsen​—dagiti napudot nga ubbog ti Japan!

[Kahon/Ladawan iti panid 14]

DAGITI NAPUDOT NGA UBBOG KEN DAGITI SHOGUN

Nakapatpateg ti mineral a danum idi tiempo ti Edo (1603-1867). Ti danum ket aktual nga impaibiahe dagiti shogun, wenno diktador iti militar, babaen kadagiti maibaklay a dadakkel a kayo a baldi manipud iti Atami agingga idiay Edo (Tokyo)​—kawatiwat a 110 a kilometro. Iti sumagmamano a lugar iti ruta, maipasa ti nakapatpateg a danum iti sabali a grupo dagiti mangibaklay. Isuda ti agawit agingga iti pakaipananna. Napartak ti pannakaibiahe ti mineral a danum babaen iti daytoy a pamay-an. Agburburek ti napudot a danum a nasakdo iti ubbog. Kalpasan ti makabannog a biahe nga agarup 15 nga oras, kalkalainganen ti kinalamiis ti danum a nagtaud iti ubbog tapno matagiragsak ti shogun ti makapasalibukag a panagdigusna iti kastiliona idiay Edo!

[Credit Line]

A Chronological Table of the History of Atami

[Kahon/Ladawan iti panid 16]

Pagannurotan No Addaka Iti Onsen

Kadawyanna, agdiguska nga umuna iti ruar dagiti napudot nga ubbog. Kalpasanna, agtanebkan iti nalitnaw a danum nga aduan iti mineral. * Nasaysayaat no in-inayadem ti agtaneb ta talaga a nakapudpudot ti dadduma nga ubbog. No nalpaskan, dikan agbelnas. Basta punasam ti bagim iti tualia. Maipagarup a lumamuyot ti kudilmo gapu iti immagsep a mineral.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 17]

Iti intero a makatawen, mabalin a tagiragsaken ti napudot a danum

[Credit Lines]

Dissuor: Yubara, Okayama Prefecture; tiempo ti lam-ek: The Mainichi Newspapers

[Picture Credit Line iti panid 15]

Hakkoda Onsen Yusen