Takuatem ti Pagidulinan iti Arak Ditoy Moldova

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY MOLDOVA

ITI uneg ti agarup 80 a metro iti sirok ti Cricova, a kaparanget ti Chişinău, a kabesera ti Moldova, adda 120 a kilometro ti kaatiddogda nga agkikinnuros nga usok nga inaramid ti tao. Tisa a bato ti dati a maal-ala kadagitoy nasipnget a gukayab.

Nupay kasta, iti napalabas a 50 a tawen, dagitoy a gukayab iti uneg ti daga ket nagbalin a nagsayaat a pagidulinan iti sumagmamano kadagiti kasayaatan nga arak iti Europa. Napno iti nagadu a naintar a bariles ken botelia ti nasurok nga 60 a kilometro nga usok iti kadaanan a pagminasan. Gapu ta malaonna ti 350 a milion a litro ti arak, daytoy kano ti kadakkelan a pagidulinan iti arak iti makin-abagatan a daya ti Europa.

Panangitultuloy iti Nabayagen a Tradision

Ti Moldova ket maitutop unay a pagmulaan iti ubas. Ti distansiana iti equator ket kapada ti Burgundy, Francia, ti nalatak a probinsia nga agpatpataud iti arak isu nga addaan iti kalkalainganna a klima a mangpabara iti nadam-eg a dagana. Nangrugi pay idi 300 K.K.P. ti panagaramid iti arak ditoy Moldova, idi a dagiti Griego a negosiante damo a nangisangpetda kadagiti ubas iti daytoy a lugar. Iti simmaganad nga adu a siglo, nagtultuloy ti nakaugalian a panagaramid iti arak, uray no ti pagilian ket pinarmek dagiti Goth, Hun, ken nadumaduma a makinkua iti daga nga addaan kadagiti katalonan.

Ti Imperio Ottoman ti nangdominar iti daga iti nagbaetan ti maika-16 ken maika-18 a siglo ket gapu iti relihion, saan a naiparegta ti panagaramid iti arak. Ngem idi maika-19 a siglo, ti daga ket tinagikua dagiti nagturay iti Russia ken intandudoda unay ti panagaramid iti arak. Nagangkatda iti nadumaduma a kita ti ubas manipud Francia, isu nga immadu ti ubas. Kalpasan ti maikadua a gubat sangalubongan, ti Union Soviet a baro nga agturay iti Moldova, sistematiko a pinabarona ti industria ti arak. Kinapudnona, pinagbalinna ti Moldova a kabesera ti panagaramid iti arak ken panagapit iti prutas iti intero nga Union Soviet. Dagiti Soviet ti damo a nakaamiris a dagitoy nga usok ti kasayaatan a pagidulinan iti arak. Agkakaduatayo nga agpasiar iti daytoy nagpaiduma a pagidulinan ket ammuentayo ti dadduma a sekretona.

 Panagbiahe iti Ili nga Adda iti Uneg ti Daga

Bayat ti panagbiahetayo a mapan iti pagaramidan ti arak, makitatayo ti maysa a torre a pagserkan, a paset ti maysa a pasdek a nakungkongan iti tisa a bato. Ti pasdek ket kaasping ti bassit a balay iti away ti Francia. Ngem di madlaw iti daytoy nga estruktura nga adda naglawa a naibangon iti uneg ti daga. Iti di pangadaywen iti kangrunaan a ruangan, agamangatayo a makakita iti naglawa a wangawangan ti usok. Dua a trak ti mabalin a siaannayas nga agsinnabat iti dayta.

Aglugantayo a sumalog iti agkikinnuros a kalsada iti uneg ti daga, ket kalpasan laeng ti panagbiahetayo iti sumagmamano a minuto, kaduaennatayon ti giyatayo iti panagpasiar. No awan ti giyatayo, nalaka a mapukawtayo gapu iti adu a kurba iti daytoy agkikinnuros a dalan.

Iyimtuod ti maysa kadatayo, “Ania ti naaramid iti tisa a bato a dati a maal-ala ditoy?”

“Nausar dayta kadagiti proyekto ti panagbangon idiay Chişinău,” kuna ti giyatayo. “Ti tisa a bato ket nagsayaat a material a pagbangon, gapu ta addaan iti nasayaat nga insulasion ken kalidad a mangpakapsut iti arimbangaw.”

Bayat a sumalsalogtayo iti agarup 70 a metro iti uneg ti daga, sumipsipnget iti uneg ti usok, isu a kasla nakasipsipnget iti aglawlaw. Agsardengtayo iti nagsapalan nga ayan ti nadumaduma a kalsada nga agturong iti nadumaduma a direksion. Iti agsumbangir nga igid, adda naintar a nagdadakkel a bariles ti arak. Makitatayo a ti nadumaduma a kita ti arak ti naipanagan kadagiti kalsada. Ti Pinot, Feteasca, ken Cabernet ket sumagmamano laeng kadagiti nagan a manggutugot iti imahinasiontayo.

Kuna ti giyatayo a ti bariles a naaramid iti oak ti kangrunaan a mausar iti panagaramid kadagiti saan a nalabutab nga arak, idinto ta ti babbabassit a bariles a metal ti maus-usar iti panagaramid iti nalitnaw ken aglabutab nga arak. Makitatayo ti sumagmamano la a trabahador, a mangtignay kadatayo a mangimtuod iti kaadu dagiti trabahador. Kunana: “Addaankami iti agarup 300 a trabahador ditoy. Iti intero a makatawen, agkawesda iti naimeng ta nalamiis ti temperatura. Patien dagiti trabahadormi a saan laeng a naimbag daytoy para iti arak, no di ket pagtalinaedenna met a nasalibukag dagiti tattao isu a dida unay iginggina ti lamiis.”

 Ti panagaramid iti nalitnaw nga arak ti sumaganad a tampok ti panagpasiartayo. Makitatayo ti ginasut a botelia a nakabalinsuek iti 30 a degree nga anggulo. Kastoy ti maipakaammo kadatayo: “No nakalikig dagiti botelia iti kastoy nga anggulo, maurnong ti ared-ed iti ngatuen ti tapon. Kalpasanna, dagus a maelado ti tapon. Ita, mabalinen nga ikkaten ti tapon agraman dagiti ared-ed, sa maikabil ti kaudian a tapon.”

Di agbayag, addatayon iti pagidulinan kadagiti naibotelia a baak ken de kalidad nga arak. Kastoy ti imbaga ti giyatayo: “Maidulin ditoy ti nasurok a sangamilion a naibotelia a baak ken de kalidad nga arak. Dandani amin a pagilian nga agar-aramid iti arak iti Europa ti nangidulin iti dadduma kadagiti kasayaatan a produktoda iti adu a pagidulinanmi iti uneg ti daga. Ti arak a naaramid idiay Jerusalem idi 1902 ti kabayaganen a de kalidad nga arak. Dayta a sangabote nga arak ti maus-usar no marambakan ti Paskua. Sumagmamano a tawenen ti napalabas, adda nangitukon iti $100,000 para iti daytoy a botelia. Nupay kasta, saan a naawat ti tukon. Naibilang a di magatadan ti botelia.”

Ibagada met kadatayo a dagiti naibotelia nga arak iti daytoy a lugar ti gagangay a maipempen iti naan-anay a kinasipnget, malaksid iti sumagmamano a minuto no adda dagiti grupo nga agpasiar. Bayat a sukimatentayo iti apagbiit ti etiketa dagiti natapuk a botelia, maamiristayo a kaaduan kadagiti arak ti in-inauna ngem kadatayo!

Agleppas ti panagpasiar kadagiti siled a pangramanan iti arak. Ti kadakkelan ket maawagan iti Presidential Banquet Hall. Addaan dayta iti atiddog a lamisaan a naaramid iti nalagda a kayo nga oak, a naternuan kadagiti silia, a mabalin a paglalanglangan ti 65 a tattao. Idi panawen dagiti Soviet, daytoy a siled ket nausar kadagiti opisial a bangkete ti Gobierno. Ita, daytoy nalawag ken namaris a disso ket maitutop pay laeng a pakaangayan dagiti opisial a punsion ti Gobierno.

Ti Sala Casa Mare (ti Siled para Kadagiti Bisita) ket makalaon iti 15 a tattao ken naarkosan iti tradisional nga estilo ti Moldova, idinto ta ti Bottom of the Sarmatic Sea Banquet Hall ket makalaon iti 10 a tattao nga aglalanglang iti nagtimbukel a lamisaan. Ti bobida ti makapainteres unay a paset daytoy a siled. Idi damo, daytoy a siled ket adda iti gukayab iti uneg ti danum, ken nalawag a makita dagiti timmangken a shellfish ken dadduma pay a tedda dagiti sibibiag a parsua iti danum. Kinapudnona, impalagip ti giyatayo iti panagpasiar nga adda idi tiempo a ti intero a moderno a Moldova ket adda iti “tukok ti Sarmatic Sea.”

Dagiti kayo ti oak nga agtubtubo iti dayta a lugar ti pagalaanda iti kayo para kadagiti muebles iti amin a siled, agraman ti Yury Gagarin Banquet Hall. Daytoy nalatak a cosmonaut ti simmarungkar idiay Cricova idi Oktubre 8-9, 1966. Adda suratna kas panagyaman sa kinunana a ditoy, ‘uray ti napili unay ti panagramanna adda arak a magustuanna.’

Kuna ti giyatayo: “Naaddaankamin iti sangaili a naggapu iti nasurok a sangagasut a nadumaduma a pagilian kabayatan ti 50 a tawen a kaaddan dagiti pagidulinan iti arak. Kabayatan ti panagturay dagiti Soviet, nagdinamag kas Soviet champagne dagiti baak ken de kalidad nga arakmi. Manmano ti makaammo a naggapuda ditoy Moldova. Ita, aglaklakokamin iti baak ken de kalidad nga arak nga addaan iti nagan a Cricova, ken addaankami iti nalabaga ken puraw nga arak.” Apresiarentayo ti adu a detalye nga inranudna kadatayo ken agyamantayo kenkuana gapu iti nagsayaat a panangipasiarna kadatayo.

Bayat a panawantayo daytoy nga agkikinnuros a kalsada iti uneg ti daga, kasla naggaputayo iti sabali a lubong. Napudot ken nadagaang iti ruar ken awan man la ti ulep a makitatayo. Iti panagsublitayo idiay Chişinău, malabsantayo ti kasla awan patinggana a naintar ken nagpintas ti pannakaaywanda a kaubasan nga aduan iti bunga a dandanin maapit.

[Dagiti Mapa iti panid 25]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

UKRAINE

ROMANIA

MOLDOVA

Chişinău

[Ladawan iti panid 24]

Ti Cricova Winery, agraman ti torre a pagserkan

[Ladawan iti panid 24]

Maysa kadagiti nagan ti kalsada iti 120 a kilometro nga agkikinnuros a kalsada kadagiti usok iti uneg ti daga

[Ladawan iti panid 24]

Usok a pagserkan dagiti lugan nga agturong kadagiti pagidulinan iti arak

[Ladawan iti panid 24]

Nasurok a sangamilion a bote ti baak ken de kalidad nga arak ti naidulin ditoy