Panangmatmat iti Lubong

Nalatlatak Dagiti Mannakigayyem nga Ubbing

“Saan a garantia ti kaadda ti nalatak ti etiketana a pantalon ken dagiti kabaruan nga alikamen tapno aglatak ti maysa a tao. Kadagiti agkakataeb, saan unay a napateg ti takder ti ubing iti kagimongan no di ket napatpateg nga amang ti kinamannakigayyemna,” kuna ti Aleman a magasin a Psychologie Heute. Inadal da Judith Schrenk ken Christine Gürtler a sikologo idiay Max Planck Institute for Human Development sadi Berlin ti kasasaad ti 234 nga ubbing iti maikatlo ken maikalima a grado iti sangapulo a nadumaduma nga elementaria. Natakuatanda a dakdakkel ti impluensia dagiti ubbing a mayat a maaddaan iti nasaysayaat a pannakirelasion, mannakigayyem ken mannakikomunikar. Dagiti ubbing a mangpasakit wenno manguyaw iti sabsabali ket basbassit ti impluensiada kadagiti kapatadanda. “Uray ti kinaguapo wenno kinapintas wenno ti kinaadu ti balon a kuarta ket saan unay a napateg kadagiti kaeskuelaanda,” kuna ti damag.

 Ti Napateg a Parsley

Nupay masansan a maus-usar ti parsley kas pangarkos, nabaknang dayta iti bitamina ken mineral, kuna ti Sunday Telegraph ti Australia. “Ad-adu ti beta carotene (Bitamina A) ti sangatasa a parsley ngem iti dakkel a carrot, dandani mamindua nga ad-adu ti linaonna a Bitamina C ngem iti kahel, ken ad-adu ti calcium-na ngem iti sangatasa a gatas. No matimbang, ad-adu pay ti iron-na ngem iti dalem, ken nasayaat a gubuayan ti bitamina B1 ken B2.” No maipapan iti makaagas a kalidadna, “nasamay unay a pagpaisbo ti parsley. Kaipapananna a tulonganna ti bagitayo a mangiruar iti aglablabes a pluido,” kuna ti periodiko. Makatulong met iti dadduma a sakit ti dalem, pali, tian, ken pagisbuan. No makan a di naluto, “maysa dayta kadagiti kasayaatan a mangpabanglo iti sang-aw, malaksid pay iti nalaka a presiona.” Nupay kasta, mamakdaar ti artikulo nga “iti dadduma a kasasaad, kas iti panagsikog, . . . napeggad dayta gapu kadagiti ramenna [nga estrogen].”

Dagiti Business Card​—Saan Unayen a Maus-usar?

“Gapu iti kaadu dagiti makidnap idiay Brazil, nataltalged dagiti ehekutibo no didan agusar kadagiti kard a pakabasaan iti saadda iti panggedan ken kagimongan,” kuna ti pagkonsultaran iti kinatalged a ni Carl Paladini, kas naipadamag iti Exame a pagiwarnak maipapan iti negosio idiay Brazil. Kadagiti kriminal, ti kasta a personal nga impormasion ti pakakitaan no nabaknang ti maysa a tao. Imbaga pay ni Vagner D’Angelo, a direktor ti Kroll, a dakkel a kompania a mangas-asikaso iti seguridad, a “mabalin a pakadadaelam dagiti linaon ti pitakam.” Balakadanna dagiti negosiante kadagiti pagilian nga agraraira ti panagkidnap ken panagtakaw nga ikkatenda kadagiti kardda ti amin a pakakitaan ti saadda iti panggedan ken iti kagimongan ken “dida agusar iti kard a nangina ti papel ken pannakayimprentana.” Gapu ta pagamkan ti dadduma nga ehekutibo a mabalin a maammuanto met dagiti kriminal daytoy a taktika, pulos a didan agusar kadagiti business card.

Epidemia ti AIDS Idiay Caribe

Ti Caribe ket sumaruno iti Africa a kaaduan iti nakaptan iti HIV iti lubong, kuna ti internasional nga edision ti The Miami Herald. “Sigun iti dadduma a pattapatta, naakaran iti [HIV] ti 2.4 a porsiento iti populasion dagiti nataengan iti Caribe,” ket agingga iti 12 a porsiento ti naakaran iti dadduma a siudad. “Saan a maammuan ti publiko ti naan-anay a kinakaro ti epidemia gapu iti buteng, panangilibak, limitado a panangagas, ken kurang nga alikamen a mangasikaso iti salun-at ti publiko,” kuna ti Herald. “Agarup 40,000 a nataengan ken ubbing iti Caribe ti maipagarup a natay iti dayta a sakit idi laeng 2001.” Kuna ni Patricio Marquez, nga espesialista iti salun-at para iti Caribe ken Latin America idiay World Bank, a ti peggad ti AIDS “ti mangap-apektar kadagiti agkabannuag, nakaradkad ken kaaduan iti magapuanan . . . Adda peggad a mabalin a matalipupos ti intero a kaputotan.” Ti Haiti ti kangrunaan a naapektaran, ta nasurok nga 6 a porsiento ti nakaptan. “Mamakdaar dagiti eksperto iti salun-at ken lider iti politika a posible a madadael ti maysa a rehion kadagiti babassit a . . . pagilian nga agpannuray iti limitado a kinabaknang ken trabahador, agraman iti turismo,” kuna ti periodiko.

Kinaraniag iti Sidong ti Lawag nga Ultraviolet

Nabayagen a patien ti adu a sientista a dagiti naraniag a maris ti sumagmamano a tumatayab ti makatulong kadakuada tapno maaddaanda iti asawa. Natakuatan dagiti biologo iti Queen’s University idiay Kingston, Ontario, Canada, a dagiti dutdot ti maysa a kita ket mangyanninaw iti lawag nga ultraviolet. “Babaen ti panangusarda iti kasla pluma a pagilasin nga instrumento a maawagan iti spectrometer,” kuna ti magasin a Canadian Geographic, “naammuan dagiti managsirarak ti di makita a kinapudno maipapan iti kinaraniag dagiti dutdot ti tumatayab a maawagan iti black-capped chickadee.” Impakita ti spectrometer a “dagiti kalakian a chickadee ket napimpintas nga amang ngem kadagiti kabaian, a napudpudaw ken naranraniag ti marisda. Ti ulo ken barukong dagiti kalakian a makaallukoy unay kadagiti kabaian ti mangyanninaw iti ad-adu a lawag ti ultraviolet​—kolor a di makita ti tattao.” Daytoy a nasirarakan ti mangsuportar iti magun-odan nga ebidensia nga ‘ad-adu a kolor ken natadtadem ti panagkita dagiti tumatayab ngem kadagiti tattao,’ kuna ti Canadian Geographic.

Ti Kapigsaan Pay Laeng a Panagbettak iti Sistema Solar

Nakapasar ti Io a bulan ti Jupiter iti “kapigsaan a panagbettak ti bulkan iti sistema solar,” kuna ti Science News. “Ti nagpigsa a puersa ti dalluyon gapu iti grabidad ti Jupiter ket kankanayon a guyodenna ti Io isu a bimmara ken nagbalin nga aktibo a bulkan. Mabalin a maminsangapulo ket dua wenno ad-adu pay a bumtak ti Io iti kada tawen.” Sigun iti artikulo, “ti material manipud iti kakaruan a panagbettak ket agparang a saklawenna ti 1,900 a kilometro kuadrado [730 a milia kuadrado], agarup sangaribu a daras a nalawlawa ngem iti saklawen ti Mount Etna iti Italia, a maysa kadagiti aktibo unay a bulkan ditoy Daga.” Nakita dagiti sientista ti panagbettak babaen ti panangusarda iti Keck II, maysa a nabileg a teleskopio nga adda idiay Mauna Kea, Hawaii a maysa nga aktibo idi a bulkan. Nakita ti Keck II ti panagbettak gapu kadagiti napigsa ti gradona a sarmingna, a “nagbiit a makibagay tapno saan nga agkudrep gapu iti nariribuk a kasasaad ti atmospera ti Daga,” kuna ti Science News.

No Kasano a Maapektaran ti Nagannak iti Ipapatay ti Anakda

“Mabalin a literal a matay ti maysa a tao gapu ta malmalday ti pusona imbes a piguratibo laeng dayta,” kuna ti The Times ti London. Dagiti managsirarak idiay University of Århus idiay Denmark “inusigda ti kabibiag ti 21,062 a nagannak idiay Denmark a natayan iti anak nga awan pay 18 ti tawenda gapu iti sakit, aksidente, pannakapapatay wenno panagpakamatay.” Indiligda dagitoy a nagannak iti 300,000 a dadduma pay a saan a natayan iti anak. “Iti immuna a tallo a tawen kalpasan ti ipapatay ti anak, immadu iti dandani 300 a porsiento ti tsansa a matay ti ina gapu kadagiti saan a gagangay a makagapu​—a kadawyanna ket gapu iti aksidente wenno panagpakamatay​—idinto ta immadu iti 57 a porsiento ti risgo a matay ti ama.” Sigun kadagiti managsukisok, ti nakaro a pakarigatan ti mabalin a kangrunaan a makagapu iti ipapatay ti ad-adu a nagannak.