Agpappapintasda Laeng Aya?

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ESPANIA

NADLAWMO kadin a kasla nagbayag nga ur-urnosen ken daldalusan dagiti tumatayab ti dutdotda? Adu nga oras ti busbosenda iti kada aldaw tapno estimarenda laeng dagiti dutdotda. Loro man dagitoy wenno pelikano, billit tuleng wenno flamingo, kasta ti aramidenda amin iti kada aldaw. Apay? Agpappapintasda laeng aya?

Napatpateg ngem dayta ti pudno a makagapu. Kasapulan dagiti tumatayab daytoy a panangurnos ken panagdalus no kasano a masapul ti maysa nga eroplano ti naan-anay a panangmantener. Kinapudnona, kadagiti tumatayab, biag ken ipapatay ti kaipapanan ti panangestimar iti napintas a dutdotda. Masansan ngamin a madadael dagiti dutdotda gapu ta masansan nga agtayabda, isu a saan laeng nga agtalinaed a nalinis ken awanan parasito dagiti dutdotda no di ket mataginayon met ti naannayas a panagtayabda.

Ti inaldaw a panangestimar ramanenna ti panamagkakawit iti aniaman a simmina a sawit iti dutdot dagiti tumatayab. No umiso ti panagkakawit dagiti sawit, naan-annayas

 ti dutdot a mangibuelo iti tumatayab. “Adda dua a grupo dagiti dutdot nga agkasapulan iti naisangsangayan nga atension,” ilawlawag ti Book of British Birds, “dagiti dutdot kadagiti payak a makatulong iti panagtayab ken dagiti mangigiya a dutdot iti ipus.”

Kanayon met nga ikagumaan dagiti tumatayab nga ikkaten dagiti parasito iti dutdotda. Malaksid a napeggad daytoy iti salun-atda, dagiti nagbabassit a parasito ti aktual a mangibus kadagiti dutdot. Nadlaw dagiti naturalista a dagiti tumatayab a nadadael ti sippitda dida madalusan a naimbag ti bagida isu nga ad-adu ti parasito kadagiti dutdotda ngem iti dadduma a tumatayab. Tapno nabibiit a maikkat dagiti parasito, ipalubos pay ketdi ti dadduma a tumatayab nga araken ida dagiti kuton, ta nasamay ngamin nga insektisidio ti iruar dagitoy a formic acid.

Kamaudiananna, rumbeng a malanaan dagiti dutdot. Kadagiti tumatayab nga aglangoy ken bumatok, saan a maslep dagiti dutdotda no malanaan dagitoy, ket amin a tumatayab nasaysayaat ti pannakasalaknibda iti paniempo no nalanaan a naimbag dagiti dutdotda. Pangalaanda ngay iti lana? Ti naisangsangayan a glandula a maawagan iti preen gland, nga adda iti ngatuen laeng ti ipus, ket mangiruar iti lana ken allid a siaanus nga iyakar ti tumatayab kadagiti dutdotna. Gapu iti daytoy a proseso, maestimar manen a naimbag dagiti dutdot a mausar iti panagtayab.

Ditay koma ngarud nga ipapan a saysayangen laeng ti tumatayab ti orasna a mangdalus ken mangurnos kadagiti dutdotna. Talaga a makatulong daytoy tapno pumintas ti tumatayab ngem dayta met ti mamagtalinaed kenkuana a nasalun-at. Iti lubong dagiti tumatayab, ti panagdalus ken panangurnos iti dutdot ket napateg iti panagbiagda.

[Diagram/Dagiti Ladawan iti panid 24]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Ungkay

Sawit

Babbabassit a sima

Sima

[Ladawan]

Babaen ti panangdalus ken panangurnosda iti dutdotda, maurnos dagiti tumatayab ti pino a pakabuklan dagiti dutdotda isu nga agkikinnawit dagiti sawit

[Picture Credit Line iti panid 23]

Cortesía del Zoo de la Casa de Campo, Madrid

[Picture Credit Lines iti panid 24]

Pelikano: Foto: Loro Parque, Puerto de la Cruz, Tenerife; loro: Cortesía del Zoo de la Casa de Campo, Madrid