Pannakikappia iti Panggedan

APAY a dadduma a tattao irurumenda ti sabsabali? Lawlawagan ti Biblia dayta. Ibagana nga agbibiagtayo “kadagiti maudi nga aldaw” daytoy a sistema ti bambanag, isu a mapaspasarantayo dagiti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” Adu ti tattao a ‘managayat iti bagbagida, managayat iti kuarta, napalangguad, natangsit, managtabbaaw, nasukir kadagiti nagannak, saan a managyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, manangparpardaya, awanan panagteppel, narungsot, awanan panagayat iti kinaimbag, mangliliput, natangken ti uloda, natangsit gapu iti panagpannakkel.’ (2 Timoteo 3:1-5) Kadagitoy narikut a tiempo, nasaknap ti kasta a kababalin, ket ti dakes a pannakatrato ti maysa kadagiti dakes a resultana. Kasano ngarud a makikappiaka iti panggedan?

Panangrisut Kadagiti Di Pagkikinnaawatan

Masansan a mangrugi ti panangirurumen iti di narisut a di panagkinnaawatan dagiti agkakatrabahuan. Gapuna, nupay dika agbalin a mannakibiang iti biag ti sabsabali, asikasuem a dagus dagiti nakairamanam a di pagkinnaawatan. Ep-epem ti sakit ti nakem babaen iti kinataktika ken panagraem. Saggaysa a kalangenmo ti katrabahuam, saan a kas maysa a grupo. No adda reklamo ti maysa kenka, ikagumaam a risuten a dagus. Laglagipem ti balakad ni Jesus: “Darasem ti makirinnisut iti daydiay mangidardarum kenka.”​—Mateo 5:25.

Kasta met a pagsayaatan ti tunggal maysa iti panggedan no mataginayonda ti nainggayyeman a panagsasarita. Nasayaat ngarud no makisaritaka a nainggayyeman ken siraraem iti superbisormo a dimo ikagkagumaan a gun-oden laeng ti paborna. Laglagipem met a ti nasayaat a pannakisarita kadagiti kapatadam ken idadauluam ket nasayaat  a mangparmek iti panagaburido. Insurat ni Ari Solomon: “Adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial a saritaan, ngem iti kinaadu dagiti manangbalakad adda maitungpal.”​—Proverbio 15:22.

Ikagumaam ngarud ti agbalin a mannakigayyem kadagiti katrabahuam. Di kayat a sawen daytoy nga “ay-ayuem dagiti tattao,” a sitatallugod nga anamongam ti aniaman a kalikagumanda kenka ken ikompromisom dagiti prinsipiom tapno mataginayon laeng ti talna. Imbes ketdi, ti nabara ken nainggayyeman a pannakilangen mabalin a waknitanna ti narikut a kasasaad. Saan laeng a no ania ti ibagam iti dadduma ti annadam no di ket no kasano nga ibagam dayta. Mangipaay manen ti Biblia iti nainsiriban a balakad: ‘Ti sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot.’ (Proverbio 15:1) ‘Ti kinatalinaay ti dila ket kayo ti biag.’ (Proverbio 15:4) “Babaen iti kinaanus mauyotan ti maysa a komandante.” (Proverbio 25:15) “Ti panagsaoyo kankanayon koma a mabuyogan iti kinaparabur, natemplaan iti asin, tapno ammoyo no kasano ti rebbengyo nga isusungbat iti tunggal maysa.”​—Colosas 4:6.

“Ti Kinanainkalinteganyo Maammuan Koma”

Binalakadan ni apostol Pablo dagiti Kristiano idiay Filipos: ‘Ti kinanainkalinteganyo maammuan koma ti amin a tattao.’ (Filipos 4:5) Tapno masurot daytoy a prinsipio, mangikeddengka kadagiti nainkalintegan nga annurotem a kababalin. Saanka unay nga agkompiansa iti bagim wenno managbabain unay. No sutilendaka dagiti katrabahuam, dika tultuladen ida. Awan ti pagimbaganna no saanda a makita kenka ti nakaidumaan ti naimbag ken dakes nga ugali. Raemem ken padayawam ti sabsabali, ket kastanto met ti aramidenda kenka.

Saan laeng a ti ugalim ti panunotem no di ket ti pay panagkawkawesmo. Imtuodem iti bagim: ‘Ania ngata ti ipamatmat ti panagkawkawesko? Makagargari aya ti langak? Nadulpet kadi ti langak? Masapul aya nga adda annurotek a wagas ti panagkawkawes iti panggedan?’

Iti kaaduan a kultura, mararaem ken maipatpateg dagiti nagaget ken mapagpiaran a trabahador. Gapuna, saysayaatem ti panagtrabahom tapno raemendaka. Mapagpiaran ken mapagtalkanka koma. Daytoy dina kayat a sawen nga agbalinka a perpeksionista. Maysa a babai a nairurumen inaminna idi agangay nga isu a mismo ti maysa a nakaigapuan ti pannakairurumenna. “Nagbalinak a perpeksionista,” kunana. Naamiris daytoy a babai nga imposible ti agbalin a perpeksionista: “Nagaget ken naimbagak a trabahador, ngem di masapul a perpekto ti isuamin.”

Dimo unay sintiren dagiti negatibo a sasao. Saan a panangirurumen ti amin a pammabalaw. Iti Biblia, insurat ni Ari Solomon: ‘Dika agdarasudos iti espiritum nga agrurod . . . Kasta met, saanmo nga ipaay ta pusom kadagiti amin a sao a sawen dagiti tattao, . . . ta ti bukodmo a puso  pagaammona unay uray iti adu a daras a sika a mismo, indawdawatmo ti pakadaksan ti sabsabali.’​—Eclesiastes 7:9, 21, 22.

Ipapantayon a no surotem dagita a nagsayaat a prinsipio dina ipanamnama a saankan a pulos a mairurumen. Nupay ikagkagumaam nga aramiden ti kasayaatan, mabalin nga addada pay laeng katrabahuam a mangirurumen kenka. Ania ngarud ti aramidem?

Agpatulongka

“Idi saan a nasayaat ti pannakatratok iti sumagmamano a bulan, nagdanagak,” kuna ni Gregory. Gagangay ti kapadasanna kadagiti biktima nga agsagaba iti adu a nasaem a rikna​—pungtot, pannakakonsiensia, bain, pannakariro, agraman ti kinaawan serserbi. No mairurumen, mabalin a maupay uray ti natibker ti pakinakemna. Kinapudnona, kuna ti Biblia a ‘ti panangirurumen mapagtignayna a simamauyong ti masirib.’ (Eclesiastes 7:7) Isu nga ania ti mabalinmo nga aramiden?

Ipamatmat dagiti panagadal a nasaysayaat no agpatulongka. Pagpatulongam? Nangipasdek ti dadduma a daddadakkel a kompania kadagiti pamay-an a tumulong kadagiti mairurrurumen nga empleadoda. Ammo dagita a kompania a pagimbaganda a mismo no awan ti panangirurumen. Sigun iti maysa a pattapatta, agingga iti 10 a porsiento ti maksay iti oras a panagtrabaho dagiti trabahador a mangirurumen iti maysa a biktima. No ti kompania addaan probision a tumulong, mabalin nga agpatulong ti biktima. Maysa nga awan dasdasiganna a mamalbalakad​—iti uneg wenno ruar ti kompania​—ti mabalin a mangyurnos iti panagsasarita ti amin a nairaman iti panangirurumen tapno marisut ti parikut ken mangikeddeng kadagiti alagaden maipapan iti kababalin iti panggedan.

Awan ti Naan-anay a Solusion

Siempre, masapul a bigbigem nga awan ti naan-anay a solusion ti panangirurumen. Uray dagiti mangyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia a nailanad iti daytoy nga artikulo mabalin a matakuatanda nga agtultuloy ti panangirurumen idiay panggedan. Masiguradoda a makitkita ni Jehova a Dios ti panagibturda ken dagiti panangikagumaanda a mangipakita kadagiti nadiosan a kalidad iti sidong dagiti dakes a kasasaad.​—2 Cronicas 16:9; Jeremias 17:10.

Depende iti kinakaro ken kasansan ti panangirurumen, inkeddeng ti dadduma nga agsagsagaba iti kastoy a kasasaad nga agbirokda laengen iti sabali a panggedan. Awan ti pagpilian ti dadduma, ta mabalin a manmano ti mabirokan a trabaho ken pagpatulongan. Natakuatan ni Monika, a nadakamat iti maikadua nga artikulo, nga idi agangay, narisut ti parikut idi maysa kadagiti kangrunaan a manangirurumen ti immikkat iti trabaho. Nagbanaganna, nataltalnan ti kasasaad, ket nairingpasna ti panagsanayna sakbay nga inkeddengna ti agbirok iti sabali a trabaho.

Para ken Peter, a nadakamat iti umuna nga artikulo, nabang-aran a naan-anay babaen iti nasapa a panagretirona. Ngem uray idi ib-ibturanna ti panangirurumen, nagunggonaan met ni Peter gapu iti panangandingay ni baketna. “Ammona ti mapaspasarak, ket isu ti nabileg a sadirik,” kunana. Naliwliwa a nangnangruna da Monika ken Peter iti pammatida kas Saksi ni Jehova bayat nga ib-ibturanda dagiti pakasuotanda. Napabileg ti panagraemda iti bagida babaen iti pannakipasetda iti ministerio iti publiko. Napatalgedan manen ti manayon a pannakipagayamda bayat ti pannakilangenda kadagiti kapammatianda.

Aniaman ti kasasaadmo, ikagumaam a pasayaaten ti pannakilangenmo iti panggedan. No mairurumenka, ikagumaam a suroten ti pammagbaga ni apostol Pablo: ‘Dikay subadan ti dakes iti dakes iti asinoman. . . . No mabalin, agpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao. . . . Dika ipalubos a parmekennaka ti dakes, no di ket itultuloymo a parmeken ti dakes babaen ti naimbag.’​—Roma 12:17-21.

[Blurb iti panid 8]

Ti nainggayyeman a pannakilangen mabalin a waknitanna ti narikut a kasasaad

[Blurb iti panid 9]

‘No mabalin, agpannuray kadakayo, makikappiakayo iti amin a tattao.’​—ROMA 12:18

[Ladawan iti panid 8, 9]

Asikasuem a dagus dagiti di pagkikinnaawatan