Ti Kinapateg ti Nakaisigudan nga Aglawlawtayo

Nabiit pay a nagtitinnulong dagiti sientista ken ekonomista a nangadal iti lima a nakaisigudan nga ayan dagiti mula ken animal sa napagbalin a pagnaedan ti tattao ken pagnegosiuan. Maysa a tropikal a kabakiran idiay Malaysia ti naan-anay a nadadael gapu iti napigsa a panagtroso, maysa a tropikal a kabakiran idiay Cameroon ti napagbalin a plantasion ti oil palm ken rubber tree, maysa nga aluguog ti parakad idiay Thailand ti napagbalin a pagtaraknan iti pasayan, napamagaan ti maysa a baresbes ti danum iti tamnay idiay Canada tapno mausar iti agrikultura, ken maysa a kadilian ti korales iti Pilipinas ti nadinamita tapno pagkalapan.

Adda nakaskasdaaw a naammuan dagiti managsukisok. No nabaybay-an latta koman ti natural a kasasaad dagidiay a lima a nakaisigudan nga ayan dagiti mula ken animal, 14 agingga iti 75 a porsiento koma nga ad-adu ti maitulong dagitoy iti ekonomia ti komunidad ngem iti kasasaadna ita. Kinapudnona, gapu iti pannakibiang ti tao, mapukaw ti kagudua iti balor ti maysa a sistema ti ekolohia. Kasta met nga iti kada tawen, $250 a bilion ti magastos iti pannakabalbaliw ti kasasaad ti aglawlaw. Iti kasupadina, $45 a bilion ti magastos iti panangmantener kadagiti nakaisigudan nga ayan dagiti mula ken animal. Kinuna dagiti managsukisok a dagiti “tagilako ken serbisio”​—kas iti taraon, danum, angin, pagtaengan, fuel, pagkawes, agas, ken panangsalaknib no adda bagyo ken layus​—ket mangipaay iti di kumurang nga $4.4 a trilion, 100 a porsiento a benepisio iti kada 1 a porsiento a magasto, kuna ti periodiko ti London a The Guardian. Kinuna ni Dr. Andrew Balmford iti Cambridge University, England, a nangidaulo iti panagadal: “Nakalkaldaang unay ti pinansial nga aspetona. Dimi impagarup a kasta kadakkel dagiti pagimbaganna.”

Nakalkaldaang ta sipud pay idi 1992 Earth Summit idiay Rio de Janeiro, nabalbaliwan ti 11.4 a porsiento iti nakaisigudan nga aglawlaw a nangnangruna gapu iti kinaignorante maipapan iti pakalugian ken gapu iti tarigagay nga adda mabiit a panguartaan. Sangapulo a tawen kalpasanna iti World Summit on Sustainable Development a naangay idiay Johannesburg, awan dagiti naipaay a nalawag a solusion a pangrisut iti parikut. Inyebkas ni Dr. Balmford ti pannakaseknanna babaen ti panagkunana: “Napukawen ti kakatlo kadagiti nakaisigudan nga ayan dagiti mula ken animal iti lubong sipud idi ubingak ken damo a nangngegko ti sao a ‘pannakasalaknib.’ Daytat’ pakadanagak.”

Nupay kasta, mabalin a manginanama dagiti agbasbasa iti Biblia iti kari ti Namarsua a masarakan iti Apocalipsis 11:18. Kunana sadiay a ti Dios asidegen a “dadaelenna dagidiay mangdaddadael iti daga.” Sumayaatto manen dagiti nakaisigudan a sistema ti ekolohia ti daga agpaay iti agnanayon a pakabenepisiaran ti sangatauan.