Panangmatmat iti Lubong

Nagbalin a Posible ti Arkeolohia Gapu ti Pannakarunaw Dagiti Glacier

Dagiti marunrunaw a glacier ti pakakitaan iti adu a bangkay a paginteresan unay dagiti historiador, kuna ti Aleman a magasin ti damdamag a Der Spiegel. Adda natakuatan idi 1999 iti glacier ti Canadian Rocky Mountains nga Indian a lalaki a natay 550 a tawenen ti napalabas. Nupay kasta, iti Alps a nasarakan ti kaaduan a bangkay. Kas pagarigan, ti bangkay ti maysa a lalaki a maipagarup a nangbaybay-a iti nobiana ken iti bastardo nga anakda iti nakababain a kasasaad idi 1949 ket nabiit pay a nasarakan. Ngem ti kinaagpaysuanna, naikursong ti lalaki, ket adda iti bagna dagiti singsing a mangpaneknek a nagtulagdan nga agkasar. Sigun ken ni Harald Stadler, ti nangidaulo iti panangbirok kadagiti bangkay ken kadaanan a ramramit iti marunrunaw a glacier a tartarawidwidan ti Innsbruck University iti Austria, kalat dagiti historiador ti agsapul iti bambanag a nainaig ken ni Hannibal, ti nalatak a komander dagiti Cartago a nangballasiw iti Alps a kadua ti 37 nga elepante. “Adu a tattao ti aginteres unay no adda masarakan a tulang ti maysa nga elepante,” kinunana.

 Panagsugal Dagiti Agtutubo

Sigun iti International Centre for Youth Gambling idiay McGill University, “nasurok a kagudua kadagiti agtutubo a taga Canada nga agtawen iti 12 agingga iti 17 ti maibilang a pagpalpaliwaanda ti agsugal, 10% agingga iti 15% ti agpegpeggad nga agbalinto a nakaro a mannugal, sa 4% agingga iti 6% ti maibilang a ‘napeklan unay a sugador,’” kuna ti periodiko a National Post iti Toronto. Masansan a nangrugida a naallukoy idi ubbingda pay no adda naisagut kadakuada a tiket ti loteria wenno agsugalda babaen iti Internet. Pagbanaganna, kuna dagiti managsirarak, ad-adu itan a tin-edyer iti Canada ti agsugsugal ngem iti dadduma pay a makaadikto nga aramid, kas iti panagsigarilio wenno panagdroga. Namnamaen dagiti edukador a ti adu a programa a manglapped iti panagsugal dagiti agtutubo kadagiti haiskul ti Canada ti epektibo a mangkontrol iti parikut.

Napasaran ti Francia ti Nakaro a Pudot

Iti damo a gundaway, bimmara ti temperatura ti Francia kabayatan ti immuna a 12 nga aldaw idi Agosto 2003. Sipud idi nangrugi a nairekord ti temperatura idi 1873, saan pay a pulos a napasaran ti Paris ti kasta a kinabara ti kalgaw. “Sigun iti [serbisio ti meteorolohia ti Francia], ti kinakaro ken kapaut daytoy a panawen ti kasta unay a kinabara, inartapanna ti aniaman a napalabas a napasaran sadiay,” kuna ti magasin a Terre sauvage maipapan iti nakaparsuaan. Iti dua la a bulan, narunaw iti agarup 50 a metro ti maysa a glacier idiay Pyrenees, iti makin-abagatan a ketegan ti Francia. “Iti 150 a tawen, narunaw ti dagup a 25-30 a kuadrado kilometro ti rabaw dagiti glacier iti Pyrenees,” kinuna ti eksperto kadagiti glacier a ni Pierre René. Ebidensia kadi daytoy a bumarbara ti globo? Saan latta nga agtutunos dagiti eksperto. Nupay kasta, patien ti dadduma a meteorologo a mabalin a masansan a mapasamak ti nakaro a bara iti masakbayan a tawtawen​—maysa a makariribuk a posibilidad gapu iti kinapudno a ti nakaro a pudot iti napalabas a kalgaw ti mapattapatta a nakaigapuan ti ipapatay ti dandani 15,000 idiay Francia.

Depression Dagiti Lallaki

“Maysa kadagiti nakalkaldaang unay maipapan iti depression ket ti kanayon a pagarup a kaaduanna, ‘sakit dayta ti babbai’ ken saan a maapektaran ti ‘pudno a lallaki’ gapu ta naiduma dagiti gene-da,” kuna ti periodiko a The Star iti Johannesburg. “Kuna dagiti espesialista a ti depression ket narigat a madlaw kadagiti lallaki agsipud ta manmanoda nga agpadoktor ngem kadagiti babbai, ken saanda unay a makisarita maipapan kadagiti parikutda,” ken dida unay “iyebkas dagiti nasaem a riknada.” Isu nga ad-adda a pamiliar dagiti doktor kadagiti sintoma a gagangay kadagiti babbai a biktima ti depression. Ilawlawag ti JAMA: “Naiduma unay ti padron dagiti sintoma ti depression kadagiti babbai ngem iti lallaki.” Ania ti dadduma kadagiti sintoma a gagangay iti depression ti lallaki? Unget, pannakabannog, panagalipunget, panagpungtot, kumapkapuy a kalidad ti panagtrabaho, ken ti pagannayasan ti maysa nga agputputong manipud kadagiti ay-ayaten ken gagayyemna. Kuna ti maysa nga edision ti Reader’s Digest iti South Africa: “Ti kinaliday ket saan a kanayon a nainaig iti depression​—nangruna kadagiti lallaki.”

Dagiti Katoliko a Papadi ken ti Pannakaammo iti Biblia

“Kabesado kadi dagiti papadi ti Biblia?” Daytoy ti inyimtuod ni Andrea Fontana, a maysa a padi ken direktor ti Turin Diocesan Office for Catechism. Iti panagsuratna iti Italiano a periodiko dagiti Katoliko nga Avvenire, imbaga ni Fontana a napanunotna nga iyimtuod dayta idi adda “miembro nga immasideg [kenkuana] tapno damagenna no ti diosesis ket addaan iti aniaman a kurso a panagadal iti Biblia.” Iti diosesis a tabtabunuan ti miembro, “saan a pulos a nadakamat ti Nasantuan a Kasuratan.” Kas sungbat, kastoy ti insurat ni Fontana: “Kinapudnona, kalpasan ti kurso dagiti papadi iti seminario, nakalkaldaang ta manmano kadakuada ti agtultuloy nga agadal iti Biblia. . . . Masansan a dagiti sermon no Domingo ti kakaisuna a kanito nga adda gundaway dagiti relihioso a makangngeg iti teksto iti Biblia ken iyaplikarda dayta.” Imbaga ti miembro nga “isut’ nakitimpuyogen kadagiti Saksi ni Jehova tapno ad-adu ti maadalna.”

Dagiti Problema Gapu iti Kasta Unay a Kinalukmeg

Umad-adu dagiti nalukmeg unay idiay America. Sigun kadagiti pattapatta manipud iti U.S. Centers for Disease Control and Prevention, immadu ti bilang dagiti nalukmeg unay a nataengan nga Americano manipud 12.5 a porsiento iti populasion idi 1991 agingga iti 20 a porsiento idi 2003. Adu a negosio ti naapektaran gapu iti daytoy nga iyaadu. “Kas iti industria ti eroplano, a napakdaaran idi Mayo [2003] a nadagdagsen dagiti pasahero ngem iti dati a kasasaadda, ken nakiddaw a balbaliwanda metten ti pattapattaenda a dagup a kadagsen ti amin a pasahero, balbaliwan metten ti industria ti puneraria dagiti lungon nga ilakoda tapno ad-adda a maibagay kadagiti Americano a dumakdakkel ti pammagida,” kuna ti The New York Times. Nupay 24 a pulgada ti kaakaba ti pangkaaduan a lungon, adda itan dagiti lungon nga agingga iti 49 a pulgada ti kaakabada ken nalaglagda payen. Masapul met a mapadakkel “dagiti panteon, tanem, lungon ken uray ti pannakapala dagiti lugan nga us-usaren dagiti sementerio a pagkali iti pagitaneman.” Kastoy ti kinuna ni Allen Steadham, direktor ehekutibo ti maysa a grupo dagiti manangitandudo iti kalintegan ken kasapulan dagiti nalukmeg: “Lumuklukmeg ti tattao isu a daddadakkelda inton matayda, ket masapul a makibagay dagiti industria iti dayta a kasasaad.”

“Maat-atianan ti Natay a Baybay”

“Maat-atianan ti Natay a Baybay, ket ti laeng dakkel a panagregget ti inhenieria ti makasalbar iti dayta,” kuna ti maysa a padamag ti Associated Press. Ti Natay a Baybay​—a naawagan iti kasta agsipud ta awan ti parsua iti danum nga agbiag iti dayta gapu iti nakaro a kinaapgadna​—ti kababaan nga ayan ti danum iti daga, 400 a metro iti baba ti patar ti baybay. “Rinibun a tawen a tagtaginayonen ti Karayan Jordan, ti kakaisuna a pagtaudan ti danum ti Natay a Baybay, ti kinatimbeng [ti napigsa a panagalingasaw ken ti dumteng a danum],” kuna ti artikulo. “Ngem kadagiti kallabes a dekada, agpadpada ti Israel ken Jordan a manggunggun-od iti danum iti Karayan Jordan tapno mapadanuman ti dadakkel a bangkag iti igid ti akikid a karayan iti tengnga ti dua a pagilian, isu nga awan ti agayus a danum iti Natay a Baybay a maisukat no agalingasaw ti danum.” No awan ti maaramid a pamuspusan, kuna ti maysa a panagadal ti taga Israel, agtultuloy a maatianan agingga iti maysa a metro iti kada tawen, ket makadadael ti epekto dayta iti daga iti aglawlaw, agraman iti atap a biag ken mulmula. Ti lima a tawenen a tikag ti mangpakpakaro iti nakalkaldaang a kasasaad ti Natay a Baybay.