No Kasano a Mapatanor ti Panagayat nga Agsursuro

“Isurom iti ubing no kasano ti rumbeng a panagbiag, ket malaglagipnanto dayta iti intero a panagbiagna.”​—PROVERBIO 22:6, TODAY’S ENGLISH VERSION.

NAPADASAM kadin a pinaturog dagiti ubbing no adda maar-aramid a makaparagsak a banag? Nupay nabannog, makasangsangit, ken makarurodda pay, ikagumaanda ti agridam ken makiraman. ‘Kas iti kinapateg ti pannakasapulda iti taraon wenno panaginana wenno pannaturog ti pannakasapul a matarusanda ti lubong ken mapatanorda ti kinasigo a mangaramid kadagiti bambanag. No maminsan mabalin a napatpateg pay dayta,’ insurat ti autor a ni John Holt.

Nupay kasta, marigatan dagiti ubbing a mangtaginayon iti tarigagay nga agsursuro iti intero a panagbiagda, siempre, agraman kadagiti tawen ti panageskuelada. Nupay awan ti sigurado a pamay-an iti panagballigi, adu ti napaneknekanen a pamay-an a mabalin nga aramiden dagiti nagannak, mannursuro, ken ubbing. Ngem ti ayat ti kapatgan kadagiti amin a pamay-an.

Ipakita ti Ayat Tapno Lumaingda

Tartarigagayan dagiti annak ti panagayat dagiti nagannak. Makariknada iti kinatalged, ken ad-adda a makisarita, agsaludsod, ken agsukisokda. Ti ayat ti mangtignay kadagiti nagannak a makisarita  a kanayon kadagiti annakda ken aginteres iti panagadalda. Ipamatmat dagiti panagadal a “dagiti nagannak ti kangrunaan a manggutugot iti panagsursuro ti ubing,” kas impatuldo ti libro nga Eager to Learn​—Helping Children Become Motivated and Love Learning. Dakdakkel ti epekto dayta nga impluensia no agtinnulong dagiti nagannak ken mannursuro. “Awanen ti nabilbileg a puersa a manggutugot iti ubing nga agsursuro no di ti panagtinnulong dagiti nagannak ken mannursuro,” kuna ti libro.

Dagiti nagannak magutugotda met ti annakda nga agsursuro. Iti napaut a panagadal kadagiti 43 a pamilia, nga inlanad ti libro nga Inside the Brain ‘naammuan dagiti managsukisok a dagiti annak a kanayon a kasarita ti dadakkelda [bayat ti umuna a tallo a tawen ti panagbiagda] nakadkadlaw a nalalaingda ngem kadagiti annak a manmano a kasarita ti dadakkelda.’ Kuna pay ti libro a “dagiti nagannak a kanayon a makisarita kadagiti annakda ad-adda a padayawanda ti nagapuanan dagiti annak, sumungbat iti salsaludsodda, mangiwanwan imbes nga agbilin, ken agusarda iti adu a nadumaduma a sao.” No maysaka nga ama wenno ina, kanayon kadi a makisaritaka ken mangpabileg kadagiti annakmo?

Naasi ken Mannakaawat ti Ayat

Agduduma ti abilidad ken kinalaing dagiti annak. Gagangay a saan a palubosan dagiti nagannak a dagitoy a nagdudumaan ti mangapektar iti panagayatda. Ngem iti lubong itatta, masansan a maikeddeng ti kinapateg dagiti tattao sigun iti abilidadda. Dayta ti makagapu a dadduma kadagiti annak “pagarupenda a napatpategda ngem iti dadduma no nasaysayaat ti magapuananda,” sigun iti libro a Thinking and Learning Skills. Malaksid iti “panagamak unay dagitoy nga ubbing iti pannakapaay,” daytoy a pagarup ti mangpataud met iti nakaro a danag ken panagaburido. Kuna ti magasin nga India Today a ti panagdanag gapu iti rigat ti panagadal ken ti kinaawan ti suporta ti pamilia ket maibilang a kangrunaan a pakaigapuan ti  mamitlo a daras nga iyaadu dagiti nagpakamatay a tin-edyer idiay India iti napalabas a 25 a tawen.

Masaktan met ti rikna dagiti annak no madeskribirda kas “nengneng” wenno “dagmel.” Makaupay dagita a naulpit a komento imbes a makaparegta iti panagsursuro. Ngem ti ayat ti nagannak ket kanayon koma a naasi, mangandingay iti kadawyan a tarigagay ti ubing nga agsursuro sigun iti kabaelanna, a di agamak a maibabain. (1 Corinto 13:4) No marigatan ti anak nga agsursuro, ikagumaan dagiti nadungngo a nagannak a tulongan, saanda a pulos nga iparikna iti ubing a maag wenno awan serserbina. Pudno a masapul ti anus ken taktika, ngem talaga nga adda pagimbaganna. Kasano a patanoren ti maysa a tao ti kasta nga ayat? Maysa a napateg nga addang ti kaadda ti naespirituan a panangmatmat.

Mangipaay iti Kinatimbeng ti Naespirituan a Panangmatmat

Napateg a nangnangruna ti espiritualidad a naibasar iti Biblia gapu iti adu a rason. Umuna, tulongannatayo a mangikabil iti sekular nga adal iti umiso a lugarna tapno matmatantayo a napateg dayta, ngem saan a dayta ti kapatgan. Kas pagarigan, mabalin nga adu ti praktikal a pakausaran ti matematika, ngem dina mapagbalin a nasayaat ti ugali ken prinsipio ti maysa a tao.

Paregtaennatayo met ti Biblia nga agbalin a natimbeng iti kaadu ti tiempo nga usarentayo iti sekular a panagadal, a kunana: “Ti panagaramid iti adu a libro awan pagnguduanna, ket ti adu a debosion kadakuada makapakil iti lasag.” (Eclesiastes 12:12) Agpayso a kasapulan dagiti annak ti nasayaat nga adal, ngem saan a rumbeng a daytoy ti mangibus iti amin a tiempoda. Kasapulanda met ti tiempo para iti dadduma a nasayaat nga ar-aramid, nangnangruna dagidiay naespirituan, a mangsursuro iti makin-uneg a kinatao.

Ti kinaemma ti sabali pay a kalidad ti espiritualidad a naibasar iti Biblia. (Mikias 6:8) Akseptaren ti naemma a tattao dagiti limitasionda, ket saanda a pabiktima iti nakaro nga ambision ken iti awanan-asi a kompetision a makitkita iti adu nga eskuelaan. Dagitoy di nasayaat a kababalin ti “mangpataud iti agtutupatop a pakaupayan,” kuna ti India Today. Agtutubo man wenno nataengan, nasaysayaat ti kasasaadtayo no ipangagtayo ti napaltiingan a balakad ti Biblia: “Ditay koma agbalin a manangipasindayaw iti bagi, a mangsulsulbog iti panagsisinnalisal, nga agiinnapal iti maysa ken maysa.” “Ngem paneknekan koma ti tunggal maysa no ania ti bukodna nga aramid, ket kalpasanna maaddaanto iti pakaigapuan ti panagrag-o maipapan iti bagina met laeng, ket saan nga iti panangipadis iti sabali a tao.”​—Galacia 5:26; 6:4.

Kasano a mayaplikar daytoy dagiti nagannak iti panagadal ti annakda? Ti maysa a pamay-an ket ti panangparegta iti tunggal anak a mangikeddeng iti kalatna ken mangaramid iti pangipadisanna iti bagina. Kas pagarigan, no nabiit pay a naaddaan ti baritom iti eksamenasion iti matematika wenno ispeling, kiddawem nga ipadisna ti resulta kadagidiay immun-una nga eksamenasion a nakipasetanna. Kalpasanna, ikkam iti maitutop a komendasion wenno pammaregta. Iti kasta, tultulongam a mangikeddeng iti kalat a kabaelanna a gun-oden, tapno makitam ti irarang-ayna, ken matulongam iti aniaman a pagkapuyanna nupay isut’ saanmo nga ipadpadis iti dadduma.

Ngem itatta, kaykayat ti dadduma a makabael nga agtutubo ti saan a makagun-od iti nangato a grado ta dida kayat ti marabrabak. Para iti dadduma nga agtutubo, “saanen nga ‘uso’ ti nalaing nga estudiante.” Makatulong kadi ti naespirituan a panangmatmat iti daytoy? Wen! Usigem ti Colosas 3:23, a kunana: “Aniaman ti ar-aramidenyo, aramidenyo dayta nga amin-kararua a kas maipaay ken Jehova, ket saan a maipaay iti tattao.” Makapanunotkayo kadi iti natantan-ok pay a motibo ngem iti panangikagumaanyo a mangay-ayo iti Dios? Ti kasta a natan-ok a panangmatmat ti mangpabileg iti maysa a tao a mangbusor iti di nasayaat a panangpilit ti kakadua.

Isurom Dagiti Annak nga Ayatenda ti Panagbasa

Tapno maaddaan iti nangato ti kalidadna nga adal iti sekular ken naespirituan, kasapulan ti panagbasa ken panagsurat. Maparayray dagiti nagannak ti panagayat iti naisurat a sao babaen ti panangibasa kadagiti annak manipud iti kinamaladagada. Agtartrabaho ni Daphne kas proofreader, ket maragsakan ta kanayon nga imbasaan dagiti dadakkelna idi ubing pay. “Pinatanorda kaniak ti panagayat kadagiti naisurat a sao,” inlawlawagna. “Nagbanaganna, makabasaakon sakbay a nageskuelaak. Sinursuruandak met dagiti dadakkelko nga agsukimat tapno maammuak ti sungbat dagiti saludsodko. Agingga ita, nabenepisiaranak iti dayta a panangsanay.”

 Iti kasumbangirna, namakdaar ni Holt, a naadaw itay, a ti panangibasa kadagiti annak ket “narigat nga aramid a saan a kanayon a naisangsangayan ti resultana.” Innayonna: “No ti panagbasa ket saan a pagragsakan nga agpadpada ti nagannak ken ti annak, ad-adda a makadangran dayta imbes a pagimbagan. . . . Uray dagiti annak a pagay-ayatda ti maibasaan . . . saanda a kayat dayta no saan nga interesado dagiti nagannak.” Gapuna, isingasing ni Holt a mangpili dagiti nagannak kadagiti libro a pagay-ayatda met, a laglagipenda a mabalin a kayat dagiti annak a maulit-ulit a maibasa kadakuada dagiti libro! Iti intero a lubong, minilion a nagannak ti mangtagtagiragsak a mangibasa iti annakda kadagiti libro nga Agsursuroka iti Naindaklan a Mannursuro ken Ti Librok Dagiti Estoria ti Biblia, nga agpadpada nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova. Dagitoy a publikasion addaanda ti nagadu a retrato, mamagpanunot, ken mangisuro kadagiti nadiosan a prinsipio, ta naaramidda a nangnangruna para kadagiti ubbing.

Ni Timoteo, a maysa a Kristiano a nagbiag idi umuna a siglo, ket naparaburan iti ina ken lola a naginteres unay iti panagadalna, nangruna iti naespirituan nga edukasion. (2 Timoteo 1:5; 3:15) Dimmakkel ni Timoteo a responsable ken mapagtalkan unay​—dagiti kualidad a saan a maipaay ti sekular laeng nga adal. (Filipos 2:19, 20; 1 Timoteo 4:12-15) Iti intero a lubong itatta, addaan ti adu a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova kadagiti nagsasayaat nga agtutubo a kas ken ni “Timoteo”​—lallaki ken babbai​—iti nagtetengngaanda, gapu iti nadungngo ken naespirituan ti panagpampanunotda a nagannak.

Mangisuroka a Sigagagar!

Para iti mannursuro a mayat a mangipasagepsep iti panagayat nga agsursuro iti dadduma, “magupgop dayta iti maysa a sao​—kinagagar,” kuna ti libro nga Eager to Learn. “Babaen iti mismo a kaaddada, dagiti nagagar a mannursuro  ibagada kadagiti estudiante a pagay-ayatda ti isursuroda, ket makita daytoy iti panagsao ken gagarda a mangisuro.”

Ngem iti kinapudnona, saan a nagagar ti amin a nagannak wenno mannursuro. Masapul ngarud nga ikagumaan dagiti masirib nga estudiante a matmatanda a rebbengenda ti agadal. Ngamin, kuna ti nadakamat itay a libro, “awan ti makikatugaw kadagiti annaktayo iti unos ti panagbiagda tapno tumulong kadakuada nga agadal, agtrabaho a naimbag, agpanunot, ken mangikagumaan a mangpatanor iti kinasigo.”

Ipaganetget manen daytoy a napatpateg ti pagtaengan ngem ti eskuelaan no maipapan kadagiti nasayaat a prinsipio a masursuro sadiay. Dakayo a nagannak, magagarankayo kadi nga agsursuro? Adda kadi nasayaat nga aglawlaw iti pagtaenganyo a mabalin a pagadalan, daydiay aglawlaw a mangipaganetget kadagiti naespirituan a prinsipio? (Efeso 6:4) Laglagipenyo a napaut ti epekto ti pagwadanyo ken ti isursuroyo kadagiti annakyo no nalpasdan a nageskuela ken pumanawdan iti pagtaengan.​—Kitaem ti kahon a “Dagiti Pamilia a Nagballigi iti Panagsursuro,” iti panid 7.

Bigbigem a Nadumaduma ti Wagas ti Panagsursuro ti Tattao

Awan ti dua a panunot nga agpada; adda bukod a pamay-an ti tunggal maysa. Ti epektibo iti maysa a tao mabalin a saan nga epektibo iti sabali. Gapuna, kuna ni Dr. Mel Levine, iti librona nga A Mind at a Time: “No agpapada ti  panangtratotayo iti amin nga annak, di nainkalintegan ti panangtratotayo. Agsasabali ti kasapulan ti nadumaduma nga annak; adda kalinteganda a mangpennek kadagiti kasapulanda.”

Kas pagarigan, nasaysayaat ti pannakaawat ken pananglagip dagiti tattao no makitada dagiti ladawan wenno drowing. Kaykayat ti dadduma ti naisurat a sao wenno ti naisawang​—nasaysayaat pay no agkuyog dagitoy. “Ti kasayaatan a pamay-an tapno malagipmo ti maysa a banag ket balbaliwam dayta. Baliwam ti pannakaipaay ti impormasion,” kuna ni Levine. “No makita, pagbalinem a sao, no sao dayta, iladawanmo.” Daytoy a pamay-an pagbalinenna ti panagadalmo a saan laeng a makagunggona no di ket makaparagsak.

Siempre, mabalin a padasem no ania ti kasayaatan a pamay-an para kenka. Maysa nga amin-tiempo a Kristiano a ministro a ni Hans, ti nangikondukta iti panagadal ti Biblia ken ni George, maysa a lakay a nababa laeng ti adalna. Saan unay a maawatan ken malagip ni George dagiti napateg a punto. Isu a pinadas ni Hans nga idrowing dagiti kangrunaan a punto. “Dayta ti nangbalbaliw ken ni George,” kinuna ni Hans. “Kinapudnona, nangrugin a naawatan ken naipasagepsepna a naimbag dagiti punto ta isu a mismo ket nasdaaw! Idi naammuak no kasano nga agandar ti panunotna, natakuatak a nalalaing gayam ngem iti pagarupko idi damo. Di nagbayag, rimmang-ayen ti panagtalekna, ket segseggaanna itan dagiti leksionmi.”

Saanka Pay a Duduogan nga Agsursuro

“Ti maaramidan ti utek ket agpannuray iti panangusar ken saanmo a panangusar iti dayta,” kuna ti Inside the Brain. “Dayta ti banag a masapul nga usarem, ta no saan mapukaw ti dadduma a kabaelanna, ken magagaran dayta nga agsursuro kadagiti kabbaro a paglaingan.” Kuna pay ti libro: “No kasano a ti panagehersisio ti mangpapigsa kadagiti tattao nga agtawenen iti 70 agingga iti 89, ipakpakita dagiti managsukisok a ti panangehersisio iti panunot kasta met laeng ti aramidenna iti lumaklakayen nga utek. Nabayagen a maibagbaga a ti panaglakay ket din mabalbaliwan a kasasaad nga agturong iti ikakapuy ken pannakariro ti panunot. Ngem ipakita dagiti kabbaro a panagsirarak a mapasamak [daytoy] gapu ta ninamnama wenno kasta ti impagarupda. Dayta ti gagangay a pagbanagan ti di panangusar iti utek. Kasta met, kas iti naipagarup idi, saan a mapukaw ti tattao ti adu a selula ti utek iti kada aldaw bayat a lumaklakayda.” Ti nakaro nga  ikakapuy ti isip gagangay a pagilasinan ti sakit, a pakairamanan ti sakit ti puso.

Ipapantayo a kimmapuy ti isip ti dadduma idi lallakaydan, ngem saan unay a nakaro. Kuna dagiti managsukisok a ti aktibo nga utek, saan a kumapuy​—nangnangruna no ti tao ket addaan iti nasayaat a rutina ti pisikal a panagehersisio. “No ad-adda nga agadal ti maysa a tao, nalaklaka a makasursuro. Dagiti kanayon nga agadal nalaklakada a makasursuro,” kuna ti libro nga Elderlearning​—New Frontier in an Aging Society.

Iti 20-tawen a panagadal idiay Australia, napaneknekan a pudno daytoy kadagiti tattao nga agtawen iti 60 agingga iti 98. Iti kada tawen, agarup 1 a porsiento laeng ti kimmapuyan ti laing dagiti nakipaset. Nupay kasta, “dadduma a tao, agraman dagiti nasuroken a 90 ti edadda, ti saan a pulos a kimmapuy ti laingda,” kuna ti report. “Dagitoy dagiti tattao a nakipaset kadagiti eksperimento a sistematiko a panagsursuro a mainaig iti panagadal iti maysa a ganggannaet a lenguahe wenno panagtokar iti maysa nga instrumento.”

Ni George, a nadakamat itay, agtawenen iti nasurok a 70 idi rinugianna ti nagadal iti Sao ti Dios. Kasta met, ni Virginia, a nasuroken a 80 ti tawenna, ken ti pimmusayen nga asawana a ni Robert, rinugianda ti nagadal iti Biblia idi lakay ken baketdan. Kuna ni Virginia: “Nupay dandani bulseken ni Robert, makapagpalawag pay laeng idiay Kingdom Hall. Ibasarna dagiti ababa a palawagna iti Biblia kadagiti balabala a naikabesana idin. Para kaniak, diak kaay-ayo idi ti agbasa, ngem pagay-ayatko itan ti agbasa. Kinapudnona, nagsapa a binasak ita ti intero nga Agriingkayo!”

Da George, Robert, ken Virginia ket tallo laeng kadagiti pagarigan ti adu a lallakay ken babbaket a naiduma iti kaaduan. Us-usarenda a naimbag dagiti isipda. Ipakita dagiti managsirarak a nagbassit ti 70 wenno 80 a tawen a panagsursuro no idilig iti kapasidad ti utek. Maipadis laeng dayta iti sangadedal a danum a maidilig iti sangabariles a danum​—dandani di madlaw. Apay nga addaan ti utek iti kasta kadakkel a kapasidad?

[Kahon/Ladawan iti panid 4, 5]

Ti Internet ken TV​—Makatulong Wenno Makadangran?

“Agpada nga adda pagimbagan ken pagdaksan ti panangusar iti Internet,” kuna ti libro nga A Mind at a Time. Makatulong unay iti panangsursuro no kasano a masarakan dagiti impormasion, ngem dadduma nga estudiante, kuna ti libro, “gun-odenda laeng ti impormasion iti computer-da ket saandan a tarusan wenno inaig dayta kadagiti dati nga ammoda. Isu a pagbanaganna, agbalin laeng a baro a pamay-an ti panagsursuro ngem saanda nga ammo nga aramiden wenno nalabit maaddaanda laeng iti tinultulad a kinasigo.”

Ti adu unay a tiempo a panagbuya iti TV, kuna dagiti managsukisok, mabalin a pakapuyenna ti kinasigo nga agimdeng ken mangrisut kadagiti parikut, pakapuyenna ti panunot, ken saan a makatulong a mangpasayaat iti kababalin. “Dagiti telebision maipadada koma kadagiti sigarilio, nga addaan iti pakdaar maipapan iti ipaayda a peggad iti pagimbagan ti maysa a tao,” kuna ti libro nga Eager to Learn.

“Ti pannakairuam iti lenguahe (panagbasa ken pannakisarita), ayat, ken kanayon a nabara nga arakup,” ti kasapulan unay dagiti annak, kuna ti sabali pay a libro.

 [Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 7]

Dagiti Pamilia a Nagballigi iti Panagsursuro

Dagiti sumaganad nga ugali ken kababalin ket makatulong kadakayo a sangapamiliaan nga agballigi iti panagsursuro:

▪ Naayat ken masansan a pannakisarita maipapan iti nangato ngem nainkalintegan a namnamaen kadagiti annak

▪ Panangmatmat a napateg ti kinagaget tapno agballigi

▪ Aktibo nga estilo ti panagbiag, saan a nakatugaw laeng

▪ Linawas nga adu nga oras a panagsursuro dagiti annak iti pagtaengan ken adda dagiti aktibidad a pakairamanan dagiti leksion idiay eskuelaan, makalinglingay a panagbasa, pagesman, proyekto ti pamilia, ken panagsanay nga agaramid kadagiti trabaho iti pagtaengan

▪ Panangmatmat a ti pamilia ket makaipaay iti pammaregta ken tulong iti panangrisut iti parikut

▪ Adda dagiti nalawag a maawatan ken kanayon a maipaalagad a paglintegan iti pagtaengan

▪ Masansan a pannakisarita kadagiti mannursuro

▪ Pannakaipaganetget ti naespirituan nga irarang-ay

[Ladawan]

Nagannak, isursuroyo aya dagiti annakyo a mangtagiragsak iti panagbasa?

[Credit Line]

Naibasar iti libro nga Eager to Learn​—Helping Children Become Motivated and Love Learning.

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

Dagiti Pamay-an ti Panangparang-ay ken Ad-adda a Panangtagiragsak iti Panagsursuro

Agintereska Agintereska iti maysa a banag ket nalakam a masursuro dayta. Kastoy ti kapaliiwan ti libro a Motivated Minds​—Raising Children to Love Learning: “Talaga nga impakita dagiti managsukisok a no agadal dagiti ubbing gapu ta tagtagiragsakenda dayta, ad-adda a maipasagepsep, maipatpateg ken agpaut ti naammuanda. Ad-adda met nga agtultuloy, managparnuay, ken agreggetda nga agaramid iti makakarit a trabaho.”

Isurom ti Pannakainaig ti Panagsursuro iti Biag Insurat ti autor a ni Richard L. Weaver II: “No dagiti estudiante inaigda ti naadalda iti klase kadagiti praktikal a kapadasanda iti biag, mayarig dayta iti koriente a nangsindi iti bombilia, ket maaddaanda iti pannakaawat.”

Ikagumaam a Tarusan No ikagumaan dagiti tattao a tarusan ti maysa a banag, matignay ti panagpanunot ken memoriada. Nasken ti panangulit-ulit tapno di malipatan, ngem awan ti kasukat ti pannakaawat. “Kadagiti amin a gun-odem, gun-odem ti pannakaawat. Ipategmo dayta iti kasta unay, ket itan-oknakanto,” kuna ti Proverbio 4:7, 8.

Konsentrasion “Nasken ti konsentrasion iti panagsursuro,” inlawlawag ti libro a Teaching Your Child Concentration. “Nakapatpateg [dayta] ta naawagan a kangrunaan a kasapulan iti kinalaing ken naibilang a katupag a mismo ti kinalaing.” Mabalin nga isuro ti konsentrasion. Maysa a napateg a pamay-an ti panangisuro iti konsentrasion ti panangrugi iti abbaba a panawen ti panagadal sa in-inut a paatiddogen.

Gupgopem “Dagiti kalaingan nga estudiante isu dagiti nalaing a manggupgop,” kuna ni Dr. Mel Levine iti librona nga A Mind at a Time. Ti panangupgop pagbalinenna nga ab-ababa ti impormasion, nalaklaka a tarusan ken nalaklaka a tandaanan. Dagiti nalaing nga aginotar iti naadalda usarenda daytoy a prinsipio ta dida isurat ti amin a sao.

Inaigmo Iti The Brain Book, ipadis ni Peter Russell dagiti malagip a bambanag iti adu a kawit a naibitin kadagiti datin a malagip a bambanag. Iti ababa a pannao, nalaklaka ti pananglagip kadagiti nasursuro no inaigmo dagiti baro a naammuam iti bambanag nga ammomon. No ad-adu ti aramidem a pananginaig, ad-adu ti malagipmo.

Iladawanmo iti Isipmo Agpaut dagiti nalawag a ladawan. Ngarud, no mabalin, iladawanmo iti isipmo ti inadalmo. Daytoy a pamay-an ti usaren dagiti mangad-adal iti memoria, a masansan a mangpataud kadagiti nalabes wenno nakakatkatawa a panangiladawan iti isipda kas tulong a mangikabesa.

Repasuem Iti las-ud ti 24 nga oras mabalin a malipatantayo ti 80 a porsiento iti naadaltayo. No agrepasotayo iti apagbiit kalpasan ti panagadal, sa agrepaso manen kalpasan ti maysa nga aldaw, makalawas, makabulan, ken uray pay innem a bulan kalpasanna, ad-adda pay a maparang-aytayo ti memoriatayo, uray pay agingga iti dandani 100 a porsiento.

[Dagiti Ladawan iti panid 8]

Rumbeng nga agtinnulong dagiti nagannak ken mannursuro a mangsursuro kadagiti ubbing

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Saan koma a makalapped ti edad iti panagsursuro