Nasaysayaat Ngem iti Kinalatak

KAS INSALAYSAY NI CHARLES SINUTKO

Idi 1957, adda naitukon kaniak a 13 a lawas a kontrata a panagkanta idiay Las Vegas, Nevada, E.U.A. Kada lawas, tangdanandak iti sangaribu a doliar. No adu latta ti agbuya, ikkandak pay iti kontrata nga agkanta iti 50 pay a lawas. Kanayonan pay a $50,000 dayta​—dakkelen a kuarta idi a tiempo. Palubosandak a mangilawlawag no kasano a naitukon kaniak daytoy dakkel a panguartaan ken no apay a narigat ti mangngeddeng no akseptarek dayta wenno saan.

NI Tatang a maysa nga Ukranio, ket naipasngay iti makindaya a Europa idi 1910. Idi 1913, intugot ni nanangna idiay Estados Unidos. Sadiay a nagkakaduada manen ken ni tatangna. Nangasawa ni Tatang idi 1935, ket naipasngayak makatawen kalpasanna idiay Ambridge, Pennsylvania. Agarup iti dayta a tiempo, dua kadagiti manong ni Tatang ti nagbalin a Saksi ni Jehova.

Idi ubbingkami kadagiti tallo nga addik a lallaki ken agnanaedkami a sangapamiliaan iti asideg ti New Castle, Pennsylvania, nakipagadal ni nanangko iti Biblia kadagiti Saksi iti apagbiit a tiempo. Saan pay la a Saksi ti nagannakko idi a tiempo, ngem patien ni Tatang nga adda kalintegan dagiti manongna a mamati iti aniaman a kayatda a patien. Nupay pinadakkelnakami ni Tatang a managayat iti pagilianmi, kanayon nga indepensana ti kalintegan ti dadduma nga agdayaw iti aniaman a kayatda.

Karera a Panagkanta

Patien ti dadakkelko nga adda sagudayko iti panagkanta, isu nga inaramidda ti amin tapno lumatakak. Idi innem wenno piton ti tawenko, pinatakdernak ni Tatang iti nightclub tapno agkanta ken aggitaraak. Kinantak ti “Mother.” Dagiti liriko intampokda ti sasao a mangrugi iti letra ti sao a “mother” wenno nanang. Ti kanta deskribirenna dagiti kalidad ti nadungngo a nanang ken agpatingga babaen iti makapikapik a tampokna. Nagsangit dagiti nabartek a lallaki iti nightclub, sada nangipisok iti kuarta iti kallugong ni Tatang.

Naaddaanak iti damo a programak iti radio idiay New Castle iti WKST idi 1945. Country music ti kankantaek. Idi agangay, kankantaek metten dagiti nalatak a kanta manipud iti Hit Parade, ti linawas a programa iti radio a mangitampok kadagiti sangapulo a kalatakan a kanta iti makalawas. Idi 1950 ti damo a panagparangko iti telebision iti programa ni Paul Whiteman. Nalatak pay laeng ti pinutarna a “Rhapsody in Blue” ni George Gershwin. Di nagbayag, inlako ni Tatang ti balaymi idiay Pennsylvania, ket immakarkami idiay Los Angeles iti California bareng no ad-adda pay a lumatakak.

Gapu iti kinapinget ni Tatang, nagbiit a naaddaanak iti bukodko a linawas a programa iti radio idiay Pasadena ken iti linawas a kagudua-oras a pabuya iti telebision idiay Hollywood. Nangirekordak met kadagiti kanta iti Capitol Records agraman ti sangagasut ti miembrona nga orkestra ni Ted Dale, sa nagbalinak met a kumakanta iti radio ti CBS. Idi 1955, nagkantaak a napakuyogan iti sala ken ababa a drama idiay Lake Tahoe iti makin-amianan a California. Bayat nga addaak sadiay, naisangsangayan ti panagbalbaliw dagiti ipangpangrunak iti biag.

 Panangikeddeng Kadagiti Baro nga Ipangpangruna

Agarup iti dayta a tiempo, ni Uliteg a John​—manong ni Tatang nga immakar met idiay California manipud Pennsylvania​—inikkannak iti libro a “Mapapati Coma ti Dios.” * * Intugotko dayta idiay Lake Tahoe. Kalpasan ti maudi a pabuyami, a nagpatingga iti parbangon, nagbasaak iti libro tapno mabang-aranak sakbay a maturogak. Naragsakanak ta nasarakak dagiti sungbat ti Biblia kadagiti nabayagen nga iyim-imtuodko.

Di nagbayag, kalpasan ti panagtrabahok, makikatugawakon a makisarsarita kadagiti padak a mananglinglingay iti nightclub, a masansan nga agingga iti parbangon. Nagsasaritaanmi dagiti topiko a kas iti biag kalpasan ti ipapatay, no apay nga ipalpalubos ti Dios ti kinadakes, ken no dadaelento met laeng ti tao ti bagina ken ti daga. Sumagmamano a bulan kalpasanna, idi Hulio 9, 1955, iti kombension distrito dagiti Saksi ni Jehova a naangay idiay Wrigley Field, Los Angeles, nabautisaranak kas simbolo ti dedikasionko nga agserbi ken Jehova a Dios.

Awan pay innem a bulan kalpasanna, iti agsapa ti Disiembre 25, 1955, inawisnak ti padak a Saksi a ni Henry Russell a kumuyog kenkuana a mangpasiar ken ni Jack McCoy, nga adda negosiona iti paglinglingayan. Ni Henry a mismo ti direktor ti musika para iti NBC. Bueno, idi simmangpetkami, pinagtugaw ni Jack ti tallo nga annakna ken ni baketna tapno dumngeg kadakami, uray no karugrugida a manglukat kadagiti regaloda para iti Krismas. Idi agangay, nagbalinda a Saksi a sangapamiliaan.

Agarup iti daydi a tiempo, inyadalak ni Nanang, ket talaga a naawatan ken inawatna ti kinapudno iti Biblia. Idi agangay, nagbalin a maysa kadagiti Saksi ni Jehova ken payunir, maysa nga amin-tiempo a managebanghelio. Di nagbayag, nabautisaran metten ti tallo a kakabsatko ken nagpayunirda iti sumagmamano a tiempo. Nagpayunirak idi Setiembre 1956, idi agtawenak iti 20.

Dagiti Pangngeddeng Maipapan iti Panggedan

Agarup iti daydi a tiempo, ni George Murphy a mismo a gayyem ti ahentek kayatnak a pagbalinen a nalatlatak pay. Adun a pelikula ti pakabuyaan ken ni George idi dekada 1930 ken 1940. Idi Disiembre 1956, gapu kadagiti am-ammo ni Murphy, nagparangak iti pabuya ni Jackie Gleason idiay New York City iti CBS-TV. Dakkel ti naitulong dayta iti karerak, agsipud ta mapattapatta a 20,000,000 ti nagbuya iti dayta. Bayat ti kaaddak idiay New York, nagpasiarak iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn iti damo a gundaway.

Kalpasan ti panagparangko iti pabuya ni Gleason, pinirmaak ti pito a tawen a kontratak nga agaramid iti pelikula kadagiti studio ti MGM. Naitukon kaniak nga agbalinak a regular a paset iti TV Western. Ngem kalpasan ti sumagmamano a tiempo, nakonsiensiaak. Ngamin, masapul nga iyaktok ti papel ti maysa a mannugal ken nalaing a pumaltog​—dagiti paset a mangitampok a naimbanuaran ti imoralidad ken dadduma pay a di Nakristianuan a kababalin. Isu nga immikkatak. Impagarup dagidiay adda iti negosio a paglinglingayan nga agmauyongak.

Iti dayta a tiempo a naitukon kaniak ti dakkel a panguartaan nga agpabuya idiay Las Vegas, a nadakamat iti pangrugian. Mangrugiak koman kabayatan ti lawas ti panagbisita kadakami ti agdaldaliasat a manangaywan. No diak awaten ti trabaho, mapukawko a mamimpinsan ti gundaway. Mariribukanak, yantangay segseggaan ni Tatang a dakkel ti mateggedak! Pagarupek nga isut’ maikari a masubadan gapu iti amin nga inaramidna a mangpalatak kaniak.

Inasitgak ngarud ti mamangulo a manangaywanmi a ni Carl Park, a maysa met a musiko ken biolinista iti estasion a WBBR idiay New York idi dekada 1920. Inlawlawagko a no awatek daytoy a kontrata, makapagpayunirak iti intero a panagbiagko  nga awanen ti pakadanagak iti pinansial. Kinunana: “Saanko a maibaga ti aramidem, ngem matulonganka a mangngeddeng.” Inyimtuodna, “Pumanawka kadi no ni apostol Pablo ti agbisita iti kongregasiontayo ita a lawas?” Kinunana pay, “Ania ngata ti kayat ni Jesus nga aramidem?”

Naamirisko a nalawagen dayta. Idi imbagak ken ni Tatang nga inkeddengkon a diak awaten ti trabahok idiay Las Vegas, imbagana a daddadaelek ti biagna. Iti dayta a rabii, inuraynak nga agawid nga iggemna ti .38 ti kalibrena a paltogna. Kayatnak a patayen, ngem nailibay​—nalabit gapu ta nabartek. Kalpasanna, pinadasna ti agpakamatay iti garahe babaen ti tambutso ti lugan. Inayabak ti grupo dagiti para arayat ket napaungarda.

Gapu ta ammoda a managpungpungtot ni Tatang, kabuteng ti adu a kakongregasionko, malaksid iti manangaywan iti sirkitomi a ni Roy Dowell. Idi sinarungkaran ni Roy, naiparna a nadakamat ni Tatang nga idi naipasngayak, dakkel ti posibilidad a saanak nga agbiag. Inkari ni Tatang iti Dios a no agbiagak, idedikarnak nga agserbi kenkuana. Dinamag ni Roy no namnamaen ti Dios a paypaysuen ni Tatang ti inkarina. Di nakauni ni Tatang. Kalpasanna, dinamag ni Roy, “No kaay-ayo ti Anak ti Dios ti amin-tiempo a panagserbi, apay ketdin a saan a makaay-ayo kenka?” Kalpasan dayta, kasla naakseptaren ni Tatang ti pangngeddengko.

Kabayatanna, idi Enero 1957, simmangpet ni Shirley Large manipud Canada agraman ti kaduana a payunir tapno sarungkaranda ti dadduma a gagayyemda. Nagam-ammokami ken ni Shirley idi nakikaduaak kadakuada a nangasaba. Di nagbayag kalpasanna, kinuyognak ni Shirley idiay Hollywood Bowl. Sadiay a nagkantaak a kadua ni Pearl Bailey.

Panangsurot iti Pangngeddeng

Idi Setiembre 1957, nadutokanak nga agserbi kas special pioneer iti estado ti Iowa. Idi imbagak ken ni Tatang nga inkeddengko nga awaten ti pribilehio, nagsangit laeng. Dina maawatan ti baro a panangmatmatko iti banag a talaga a napateg. Napanak idiay Hollywood ket kinanselarko ti amin a kontratak. Ti nalatak a lider iti orkestra ken koro a ni Fred Waring ti maysa kadagidiay nakikontrataak. Imbagana a diakton makapagtrabaho manen kas kumakanta no diak tungpalen ti tulagan. Isu nga inlawlawagko a tallikudak ti karerak a panagkanta tapno mapalawak ti ministeriok nga agserbi ken Jehova a Dios.

Siraraem a dimngeg ni Mr. Waring bayat nga inlawlawagko ti kasasaad. Kalpasanna, kinellaatnak babaen ti naalumamay a sungbatna: “Barok, ladingitek ti panangtallikudmo iti kasta a nagpintas a karera, ngem addaakon iti industria ti musika iti intero a biagko ket naammuak nga adda pay gayam napatpateg ngem iti musika laeng. Sapay koma ta bendisionan ti Dios ti aramidem.” Malaglagipko pay laeng a nakaluaak gapu iti ragsak bayat nga agmanmanehoak nga agawid, ta naamirisko a siwayawayaakon a mangbusbos iti biagko iti panagserbik ken Jehova.

“Ayannan Ngay ti Pammatim?”

Duakami iti kaduak a payunir a ni Joe Triff a nangrugi a nagserbi iti Strawberry Point, Iowa, ti ili a pagnanaedan ti agarup 1,200. Simmangpet ni Shirley tapno bumisita, isu a nagsaritaanmi ti panagkasarmi. Awan urnongmi nga agpadpada. Iggem ni Tatang ti amin a kuartak. Isu nga inlawlawagko: “Kayatka nga ikallaysa, ngem kasanonto ti biagta? Ti laeng adda kaniak ket ti allowance-ko kas special pioneer nga $40 iti kada bulan.” Iti gagangay a kalmado, direkta, ken prangka a panagsasaona, kinunana: “Ngem Charles, ayannan ngay ti pammatim? Imbaga ni Jesus a no birokentayo nga umuna ti Pagarian ken ti kinalintegna, inayonnanto ti amin a kasapulantayo.” (Mateo 6:33) Gapu iti dayta, nagkallaysakami idi Nobiembre 16, 1957.

Adda iyad-adalak iti Biblia a mannalon iti ruar ti Strawberry Point nga addaan iti 12 pie por 12 pie a simple a balay a naaramid kadagiti troso iti kukuana a kakaykaywan. Awan koriente wenno gripo ken baniona. Ngem no kayatmi, libre ti panagyanmi sadiay. Kadaanan, ngem napanunotmi a yantangay agmalmalem a mangasabakami, ti laeng kasapulanmi ket lugar a pagturogan.

Nagsakdoak iti asideg nga ubbog. Pinaimengmi ti balay babaen iti dalikan. Kingki ti silawmi nga agbasa; kosinilia ti paglutuan ni Shirley. Inusarmi ti daan a dakkel a baniera a pagdigusanmi. Dimngegkami kadagiti atap nga aso no rabii, ket nagyamankami ta agkatakunaynay ken agkaduakami nga agserserbi ken Jehova iti lugar a dakdakkel ti panagkasapulan kadagiti Kristiano  a ministro. Da Bill Malenfant ken ti baketna a ni Sandra, nga agserserbi itan iti sangalubongan a hedkuarter idiay Brooklyn ket special pioneer idi iti lugar nga agarup 100 a kilometro ti kaadayona, idiay Decorah, Iowa. Pasaray umayda makiammuyo kadakami a mangasaba iti agmalmalem. Idi agangay, nabuangay ti maysa a bassit a kongregasion nga addaan iti agarup 25 nga agibumbunannag idiay Strawberry Point.

Trabaho a Panagdaliasat

Idi Mayo 1960, naawiskami iti trabaho iti sirkito, ti ministerio a panagdaliasat. Ti North Carolina ti immuna a sirkitomi, ket nairaman dagiti siudad ti Raleigh, Greensboro, ken Durham, agraman ti adu a babassit ken nasulinek nga ili. Simmayaat ti panagbiagmi, bayat a nakipagyankam kadagiti pamilia nga addaan iti koriente ken kasilias iti uneg ti balay. Nupay kasta, makapadanag dagiti pakdaar dagidiay addaan iti kasilias iti ruar ti balayda. Pinakdaarandakami nga agannadkami kadagiti uleg iti dalan!

Idi rugrugi ti 1963, nayakarkami iti maysa a sirkito idiay Florida. Nakaptanak iti nakaro a pericarditis wenno sakit ti pannakakulapot ti pusok isu a nagistayak natay. Nalabit natuloyanak no saan a gapu kada Bob ken Ginny Mackey iti Tampa. * Impandak iti doktorda ken isuda pay ketdi ti nagbayad iti amin a babayadanmi.

No Kasano a Nausarko ti Nasursurok Idi Ubingak

Idi kalgaw ti 1963, naawisak nga agtrabaho idiay New York tapno tumulong iti dakkel a kombension dagiti Saksi ni Jehova a maangay sadiay. Kinaduak ni Milton Henschel, a pannakangiwat dagiti Saksi ni Jehova iti maysa a programa iti radio nga idadauluan ni Larry King. Ni Mr. King ket nalatak pay laeng a mangidadaulo a komentarista iti programa iti telebision. Managraem unay ken iti agarup maysa nga oras kalpasan ti programana, adu ti inyimtuodna maipapan iti trabahomi.

Iti dayta met la a kalgaw, sinangaili ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ti misionero a ni Harold King, a nabiit pay a nawayawayaan manipud iti pagbaludan ti China nga iturturayan dagiti Komunista. Maysa a rabii, nagbitla iti imatang ti agarup 700. Insalaysayna ti dadduma kadagiti kapadasanna ken inlawlawagna no kasano a ti nasurok nga uppat a tawen a pannakaibaludna nga agsolsolo ti nangpabileg iti pammatina. Bayat iti pannakaibaludna, nagputar kadagiti kanta maipapan kadagiti tema a nainaig iti Biblia ken iti Nakristianuan a ministerio.

Iti dayta a nakallalagip a rabii, kinaduak da Audrey Knorr, Karl Klein, ken Fred Franz​—a nabayagen a Saksi nga addaan iti nagpintas a tenor a timek​—nga agkanta “Iti Binalaybalay,” a kanta a nainayon idi agangay iti libro a pagkantaan nga us-usaren dagiti Saksi ni Jehova. Kiniddaw ni Nathan Knorr, a mangidadaulo idi iti trabaho dagiti Saksi, a kantaek dayta iti sumaganad a lawas iti “Agnanayon a Naimbag a Damag” nga Asamblea idiay Yankee Stadium, nga isu met ti inaramidko.

Dagiti Kapadasak iti Trabaho a Panagdaliasat

Bayat nga agserserbikami idiay Chicago, Illinois, dua a nakallalagip a banag ti napasamak. Umuna, iti maysa nga asamblea sirkito, nagkita da Shirley ken ni Vera Stewart, ti nangasaba kenkuana ken ni nanangna idiay Canada idi ngalay ti dekada 1940. Ni Shirley, nga agtawen idi iti 11, ket nagagaran a makangngeg kadagiti kari ti Dios iti Biblia. Inyimtuodna ken ni Vera, “Panagkunam, mabalin aya nga agbiagak iti dayta a baro a lubong?” insungbat ni Vera, “Awan ti makitak a makagapu no apay a saan, Shirley.” Awan kadakuada ti nakalipat kadagita nga eksakto nga imbagada. Sipud iti dayta a damo a panagkitada ken ni Vera, ammon ni Shirley a ti panagserbi ken Jehova ti kayatna nga aramiden.

Maikadua, inimtuod ti maysa a Saksi no malagipko ti pannakakitak iti 50 a libra a sangasako a  patatas iti berandami kabayatan ti tiempo ti lam-ek idi 1958. Kinapudnona, nakitak dayta. Naminsan a rabii, nasarakak dayta idi nakaawidkamin kabayatan ti bagyo a niebe! Nupay dimi ammo no naggapuanna, siempre pinanunotmi a ni Jehova ti nangted iti dayta. Lima nga aldaw a saankami a nakaruar gapu iti bagyo a niebe, ngem tinagiragsakmi ti nangan iti patatas a pancake, nayurno a patatas, naprito a patatas, nalebbek a patatas, ken sopas a patatas! Awan ti sabalin a taraonmi. Dinakami am-ammo dayta a Saksi wenno dina ammo ti pagnanaedanmi, ngem nadamagna nga adda dadduma a payunir nga agnanaed iti asideg ken narigat ti kasasaadda. Imbagana nga adda nangtignay kenkuana a mangirugi nga agdamag no sadino ti pagnanaedan dagitoy nga agtutubo nga agassawa. Ammo dagiti mannalon ti amin maipapan kadagiti kaarrubada, isu a di nagbayag, adda nangisuro iti ayanmi a balay ket sinarakusokna ti niebe a nangipan kadagiti patatas.

Agyamanak Kadagiti Inaramidko a Pangngeddeng

Idi 1993, kalpasan ti 33 a tawen iti trabaho a panagdaliasat, kimmapuyak iti kasta unay isu a masapul nga agsardengak nga agserbi iti kasta a pribilehio. Nagbalinkami ken ni Shirley nga infirm special pioneer, agingga ita. Nupay ladingitek a saanakon a nakaradkad iti trabaho a panagdaliasat, maragsakanak ta binusbosko ti pigsak iti amin-tiempo a serbisio.

Ti tallo nga addik agsasabali ti inaramidda a pangngeddeng. Idi agangay, inkeddeng ti tunggal maysa kadakuada ti agpabaknang, ket awan kadakuada ti agdama nga agserserbi ken Jehova. Idi 1958, nabautisaran ni Tatang. Duada ken ni Nanang a nakatulong iti adu a tattao a mangammo ken ni Jehova, mangidedikar iti biagda Kenkuana, ken agpabautisar. Agpadada a natay idi 1999. Isu a ti pangngeddengko a manglaksid iti nailubongan a kinalatak ken kinabaknang ti nangyeg iti namnama nga agbiag nga agnanayon ni tatangko agraman ti adu a nangiranudanda a dua ken ni nanangko iti kinapudno ti Biblia. Sangkapanunotko, ‘Intultuloyko ngata ti agserbi ken Jehova no diak inaramid dagiti pangngeddengko idi?’

Agarup lima a tawenen ti napalabas kalpasan a simmardengak iti trabahok iti sirkito, simmalun-atak, isu a napalawak manen ti ministeriok. Agserserbiak itan kas mamangulo a manangaywan iti kongregasion ti Desert Hot Springs, California. Addaanak met iti pribilehio a kas kasuno a manangaywan iti sirkito, agserserbiak met kadagiti espesial a komite, ken no dadduma, agisursuroak iti Pioneer Service School.

Agingga ita, nagtalinaed ni Shirley a kasingedan a gayyemko. Tagtagiragsakek unay ti makikadua kenkuana. Kanayon nga adda makaparegta a saritaanmi, ta agpadpada a maragsakankami kadagiti pagsaritaanmi a kinapudno iti Biblia. Buyogen ti panangapresiar a malagipko pay laeng ti natanang nga inyimtuodna nasurok nga 47 a tawenen ti napalabas, “Ngem Charles, ayannan ngay ti pammatim?” No aginnimtuod la koma dagiti agkabannuag a Kristiano nga agassawa iti kasta a saludsod, nalabit nagadu kadakuada ti maaddaan met iti ragsak ken bendision a tagtagiragsakenmi iti amin-tiempo a ministerio.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 20]

Ni ulitegko a John idi 1935, ti tawen a panagbautisarna

[Ladawan iti panid 22]

Ti balaymi a naaramid iti troso

[Ladawan iti panid 23]

Ti naala idi 1975 a retrato ti dadakkelko a nagtalinaed a matalek agingga iti ipapatayda

[Ladawan iti panid 23]

Dakami ken ni Shirley ita