Ti Panangmatmat ti Biblia

Kasano ti Rumbeng a Panangtratotayo Kadagiti Nataengan?

KABAYATAN ti kalgaw ti 2003, rinibu ti natay iti intero a Europa gapu iti maysa kadagiti kakaruan a kinadagaang a nangapektar iti Kontinente iti 60 a tawen. Nataengan ti kaaduan kadagiti natay. Dadduma ti agmaymaysa nga imbati dagiti kabagianda a napan nagbakasion. Naipadamag a dadduma met ti nabaybay-an wenno di naasikaso dagiti trabahador kadagiti aduan pasiente nga ospital ken balay a pagtaraknan. Impadamag ti periodiko a Le Parisien nga idiay Paris laeng, 450 a bangkay ti di man la sinaka ti asinoman a kabagian dagitoy. “Ania aya ti kasasaad a pagbibiagantayo ta uray la a malipatantayon dagiti amma, inna, ken apongtayo?” Dayta ti inyimtuod ti periodiko maipapan iti kasasaad dagidiay natay nga agmaymaysa wenno dagidiay di man la naammuan ti kinasiasinoda.

Iti lubong nga umad-adu dagiti agtawen iti nasurok nga 65 iti kangatuan a bilang a 795,000 a tattao iti kada bulan, ti panangasikaso iti kasapulan dagiti nataengan ket nagbalin itan a maysa kadagiti kangrunaan a pakaseknan. “Ita pay la a dumakdakkel ti proporsion dagiti nataengan no idilig iti tattao iti intero a lubong ket nasken a paliiwentayo a naimbag no kasano ti panangrisut dagiti nasion kadagiti karit ti panagmataengan,” kinuna ni Nancy Gordon, katulongan a direktor dagiti programa ti U.S. Census Bureau maipapan iti panangadal iti populasion ti tattao.

Ti Namarsua kadatayo ket maseknan met kadagiti nataengan. Kinapudnona, iwanwannatayo ti Saona a ti Biblia no kasano ti rumbeng a panangtratotayo kadakuada.

Panagraem Kadagiti Nataengan

Ti Linteg ti Dios a naited ken ni Moises imparegtana ti panagraem kadagiti nataengan. Kinuna ti Linteg: “Iti sanguanan ti ubanan rebbeng a tumakderka, ket masapul nga ipakitaam ti konsiderasion ti kinatao ti maysa a lakay.” (Levitico 19:32) Dagiti natulnog nga agdaydayaw iti Dios ket manamnama a ‘tumakder’ iti sanguanan dagiti nataengan (1) kas panangipakita iti panagraemda iti natataengan a tao ken (2) kas pammaneknek ti nadayaw a panagbutengda iti Dios. Rumbeng ngarud a mapadayawan dagiti nataengan ken maibilang a kas napapateg a pakairanudan.​—Proverbio 16:31; 23:22.

Nupay awanen dagiti Kristiano ita iti sidong ti Mosaiko a Linteg, ipasimudaag dagiti prinsipiona ti kapanunotan ken ipangpangruna ni Jehova, isu a sigurado a patpatgenna dagiti nataengan. Dagitoy a prinsipio ket naawatan dagiti miembro ti kongregasion Kristiano idi immuna a siglo. Dagiti ebidensia idi un-unana maipapan iti dayta ket naisalaysay iti Aramid a libro iti Biblia. Dadduma a napanglaw a balo a babbai ti karaman kadagiti Kristiano idiay Jerusalem idi a tiempo. Di pagduaduaan a nataengan ti adu kadakuada. Nangdutok dagiti apostol iti pito a “napaneknekan a lallaki” tapno masierto nga umawat dagitoy a babbai iti inaldaw a suplay a taraon iti naurnos a wagas. Imbilangda ti kasta a naisangsangayan a panangasikaso a “nasken nga aramid” ti kongregasion.​—Aramid 6:1-7.

Insuro ni apostol Pablo nga agaplikar iti kongregasion Kristiano ti prinsipio a ‘panagtakder iti sanguanan ti ubanan.’ Kastoy ti imbagana iti ub-ubing a Kristiano a manangaywan a ni Timoteo: “Dika palaluan a dillawen ti maysa a lakay. Iti kasupadina, makipakaasika kenkuana a kas ama, . . . kadagiti babbaket a kas inna.” (1 Timoteo 5:1, 2) Nupay adda autoridad ti agtutubo a ni Timoteo kadagiti nataengan a Kristiano, nabagbagaan a dina tagibassiten ti maysa a lakay. Imbes ketdi,  makipakaasi kenkuana buyogen ti panagraem kas maysa nga ama. Masapul met nga ipakitana ti kasta met la a panangpadayaw kadagiti babbaket iti kongregasion. Kinapudnona, bagbagaan idi ni apostol Pablo ni Timoteo​—agraman ti amin a miembro ti kongregasion Kristiano​—a ‘tumakderda iti imatang ti ubanan.’

Siempre, dagiti managbuteng-Dios a tattao dida kasapulan ti linteg tapno tratuenda dagiti nataengan buyogen ti dignidad ken panagraem. Usigenyo ti pagarigan iti Biblia maipapan ken Jose a nagregget a mangipan idiay Egipto ken ni amana a Jacob nga agtawen idin iti 130 tapno maispal manipud iti nasaknap a bisin. Apaman a nakitana ni amana iti damo a gundaway kalpasan ti nasurok a dua a dekada, ni Jose “madagdagus nga inapungolna ti tengngedna ket nagarubos dagiti luana iti tengngedna a maulit-ulit.” (Genesis 46:29) Mabayag pay sakbay a nagbalin a linteg kadagiti Israelita ti panangtrato kadagiti nataengan buyogen ti asi ken nauneg a panagraem, impakitan ni Jose ti panangmatmat ti Dios babaen ti panangaramidna iti dayta.

Kabayatan ti ministeriona, impakita a mismo ni Jesus ti pannakaseknanna kadagiti nataengan. Kasta unay ti panangkondenarna kadagiti panguluen ti relihion a nangikalintegan iti panangbaybay-ada kadagiti nataenganen a nagannak kadakuada gapu kadagiti narelihiosuan a tradisionda. (Mateo 15:3-9) Siaayat met nga inaywanan ni Jesus ti mismo nga inana. Bayat nga agsagsagaba iti nakaro nga ut-ot iti pagtutuokan a kayo, siniguradona a ti baket idin nga inana ket aywanan ti patpatgenna nga apostol a ni Juan.​—Juan 19:26, 27.

Saan a Baybay-an ti Dios Dagiti Nasungdo Kenkuana

Inkararag ti salmista: “Saannak nga ibelleng iti tiempo ti kinalakay; inton agkapuyen ti bilegko, saannak a baybay-an.” (Salmo 71:9) Saan nga “ibelleng” ti Dios dagiti matalek nga adipenna uray no mariknada nga awanen ti serserbida. Ti salmista dina narikna a binaybay-an ni Jehova. Imbes ketdi, binigbigna a rumbeng nga ad-adda nga agpannuray iti Namarsua kenkuana bayat ti ilalakayna. Subadan ni Jehova ti kasta a kinasungdo babaen ti panangandingayna iti intero a panagbiag ti maysa a tao. (Salmo 18:25) Masansan a dagiti pada a Kristiano ti mangipaay iti kasta a panangandingay.

Gapu kadagiti nadakamaten, nabatad nga amin a mayat a mangidayaw iti Dios masapul a padayawanda met dagiti nataengan agsipud ta agpayso a napategda iti Namarsua kadatayo. Gapu ta naparsuatayo a kaladladawanna, sapay koma ta kanayon nga ipakitatayo ti nadiosan a panangmatmat maipapan iti “kinaubanan.”​—Salmo 71:18.

[Ladawan iti panid 23]

Dagiti Kristiano padayawan ken pagraemanda dagiti nataengan