Manipud Kinaubingko Nasursuruanak nga Agayat iti Dios

KAS INSALAYSAY NI ANATOLY MELNIK

Adu ti sidudungngo a mangawag kaniak iti Lolo. Maragsakanak iti dayta nga awag ta ipalagipna kaniak ni lolok, nga ing-ingungotek ken nakautangak unay iti naimbag a nakem. Palubosandak man a mangestoria maipapan kenkuana ken no kasano nga isuda a dua ken ni Lola ti nakatulong unay iti biag ti pamiliada, agraman ti adu a sabsabali pay.

NAIPASNGAYAK iti purok ti Hlina, iti amianan ti maawagan itan iti Moldova. * Idi dekada 1920, dagiti agdaldaliasat a ministro a maawagan idi iti peregrino, bimmallasiwda a naggapu idiay Romania ket dimtengda iti napintas a katurturodan a lugarmi. Inawat a dagus dagiti dadakkel ni nanangko ti inkasabada a naimbag a damag nga adda iti Biblia. Idi 1927, nagbalinda nga Estudiante iti Biblia kas pangawag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Idi nangrugi ti Gubat Sangalubongan II idi 1939, addan kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti bassit a purokmi.

Idi naipasngayak idi 1936, amin a kakabagiak nagbalindan a Saksi ni Jehova, malaksid ni tatangko a tumabtabuno pay laeng iti Orthodox Church. Idi madama ti maikadua a gubat sangalubongan, pinampanunot ni Tatang ti panggep ti biag isu nga idi agangay, indedikarna ti biagna iti Namarsua kadatayo a ni Jehova a Dios ken nagpabautisar. Dakkel ti naitulong ni lolok iti naespirituan nga irarang-ay ti pamiliami. Pagay-ayatna ti Biblia ken ginasut ti kabesadona a bersikulo. Maiturongna iti Biblia ti aniaman a saritaan.

Masansan nga agpasaklotak idi ken ni Lolo tapno agimdengak kadagiti estoriana a naibasar iti Biblia. Impasagepsepna kaniak ti panagayat iti Dios, isu nga agyamanak unay kenkuana gapu iti dayta! Idi agtawenak iti walo, kimmuyogak ken ni Lolo a nangasaba. Babaen ti panangusar iti Biblia, impakitami kadagiti kapurokanmi no asino ni Jehova ken no kasano ti umadani kenkuana.

Indadanes Dagiti Komunista

Idi 1947, babaen iti plano dagiti Komunista ken ti Orthodox Church, dagiti autoridad indadanesda dagiti Saksi ni Jehova idiay Moldova. Dagiti ahente iti naawagan kamaudiananna a KGB, agraman dagiti lokal a polis, immayda iti balaymi sada dinamag no siasino ti mangidadaulo iti trabahomi a panangasaba, no paggapgapuan dagiti literatura, ken no sadino ti paggigimonganmi.  Imbagada a pasardengenda ti trabaho dagiti Saksi ni Jehova, ta impagarupda a “makalapped iti irarang-ay ti Komunismo iti pagilian.”

Iti daytoy a tiempo, ni Tatang, a de adal a tao, kasta unay metten ti panagayatna iti kinapudno ti Biblia. Agpadada ken ni Lolo a makaammo no kasano ti sumungbat kadagiti managpalutpot tapno saan a maliputan dagiti Kristiano a kakabsatmi. Natured ken managayatda a lallaki a nangasikaso iti pagimbagan dagiti kapammatianda. Kas kadakuada, kanayon a kalmado ni Nanang.

Idi 1948, naaresto ken naipanaw ni Tatang. Pulos a dimi naammuan dagiti pammabasolda kenkuana. Pito a tawen ti sentensiana iti nainget a mabambantayan a pagbaludan ken naidestiero iti dua pay a tawen. Idi agangay, naibaon idiay rehion ti Magadan iti adayon nga amianan a daya ti Russia, a nasurok a 7,000 a kilometro manipud iti pagtaenganmi. Siam a tawen a saankami a nagkikita. Narigat ti agbiag nga awanan ti ama, ngem ni Lolo ti nangtarabay kaniak.

Naidestiero

Idi rabii ti Hunio 6, 1949, dua a soldado ken maysa nga opisial ti rimmaut iti pagtaenganmi. Imbagada a dua nga oras laeng ti panagrubbuatmi a pumanaw iti balay ket aglugankami iti luganda. Awan sabalin nga inlawlawagda. Basta imbagada a maidestierokami ket saankaminton a makasubli. Isu a kaduak da Nanang, Lolo, Lola, ken dagiti kapammatianmi a naibaon idiay Siberia. Agtawenak laeng idi iti 13. Kalpasan ti sumagmamano a lawas, addakamin iti nasamek a baresbes iti tengnga dagiti nasamek a kabakiran. Nagpaiduma unay daytoy iti lugarmi a kaay-ayok unay! No dadduma, agsangitkami idi. Ngem nagtalekkami a pulos a dinakam baybay-an ni Jehova.

Adda sangapulo a kalapaw a naaramid iti troso iti bassit a purok a nakaipananmi. Naidestiero ti dadduma a Saksi iti nadumaduma a purok iti intero a nasamek a kabakiran. Tapno maamak dagiti tattao sadiay ken idumdumadakami, imbaga dagiti autoridad a dagiti Saksi ket agkaan iti tattao. Ngem di nagbayag, naammuan dagiti tattao nga ulbod dayta ken di rumbeng nga agbutengda kadakami.

Iti immuna a dua a bulan kalpasan ti isasangpetmi, nagnaedkami iti daan a kalapaw. Ngem masapul a mangaramidkami iti naim-imeng a pagtaengan sakbay a dumteng ti tiempo ti nakaro a lam-ek. Tinulongandakami da Lolo ken Lola a nagaramid iti simple a balay, a naikali iti daga ti kaguduana ken adda iti rabaw ti daga ti kaguduana. Nasurok a tallo a tawen a nagnaedkami sadiay. Naiparit a rummuarkami iti purok no saankami nga agpakada, ken pulos a saankami a napalubosan.

Idi agangay, napalubosanak nga ageskuela. Tangay naiduma dagiti patpatiek manipud iti patpatien ti dadduma nga adda sadiay, masansan nga imtuodendak dagiti mannursurok ken padak nga estudiante. No nakasangpetakon, maragsakan ni lolok no estoriaek kenkuana ti panangilawlawagko iti pammatik.

Nawaywayakam Bassit

Idi natayen ti diktador a ni Stalin idi 1953, simmayaat bassit ti biagmi. Mabalinen a rummuarkami iti purok. Mabalinmi ngaruden ti makitimpuyog kadagiti kapammatianmi ken tumabuno kadagiti gimong a maaramid kadagiti purok a nakaidestieruan ti dadduma pay a Saksi. Tapno didakami madlaw, naggigimongkami iti babassit la a grupo. Tapno makadanonkami sadiay, magnakami iti 30 a kilometro, a pagattumeng ti niebe ken nakalamlamiis unay ti temperatura no dadduma. Kabigatanna, nawatiwat manen ti pagnaenmi nga agawid. Iti dalan, mangankami iti atsara ken sumagmamano a tagapulot. Ngem nakaragragsakkami a kas ken David idi un-unana!​—Salmo 122:1.

Idi 1955, nagbautisarak kas simbolo ti dedikasionko ken Jehova. Sakbay la unay dayta, iti gimong ti kongregasion iti kabangibang a purok, naam-ammok ni Lidiya, maysa a naemma ken nangisit ti buokna a balasang. Kas kadakami, Saksida a sangapamiliaan a naidestiero  manipud Moldova. Napintas ti timekna ket kabesadona ti dandani amin a 337 a kanta iti libromi a pagkantaan. Nagustuak agsipud ta pagay-ayatko met dagiti kanta ken musikami. Idi 1956, nagtulagkamin nga agkasar.

Nagsuratak ken Tatang. Naammuanmi a naidestiero idiay Magadan isu nga intantanmi ti kasarmi agingga a naawatmi ti pammalubosna. Di nagbayag, nawayawayaan ni Tatang ket nagkakaduakamin iti nakaidestieruanmi. Inestoriana no kasano a babaen iti tulong ti Dios, nakalasatda nga agkakabsat a Kristiano kadagiti narigat a kasasaad iti pagbaludan. Napapigsa ti pammatimi kadagita nga estoria.

Kalpasan la unay ti isasangpet ni Tatang, idi isagsagana ni Nanang ti lana a pagpintura ken pagbarnismi, adda nakaro nga aksidente. Nalabit nagtingig ti dakkel a banga, ket naibuyat kenkuana ti agburburek a lana. Natay idiay ospital. Napalalo ti panagladingitmi. Idi agangay, nailiwliwagen ni Tatang ti ladingitna, ket inkasarna ni Tatyana, maysa a Saksi iti kabangibangmi a purok.

Panangpalawa iti Ministeriomi

Idi 1958, immakarkami ken ni Lidiya manipud iti purok ti Kizak a pagnanaedanmi, iti dakdakkel nga amang a purok ti Lebyaie, nga agarup 100 a kilometro ti kaadayona. Nabasami a dagiti Kristiano iti sabsabali a pagilian mangaskasabada iti binalaybalay. Isu a pinadasmi daytoy iti baro a pagnanaedanmi. Siempre, maiparit idi Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! ngem umaw-awatkami kadagiti naipuslit manipud iti dadduma a lugar. Napakaammuankami nga umawatkami metten kadagiti magasin a naimaldit laeng iti pagsasao a Ruso. Sipud idin, immawatkami met kadagiti kopia iti pagsasao ti Moldova. Isu nga inkagumaanmi ti nagadal tapno masursuromi a naimbag ti Ruso. Agingga ita, saan laeng a dagiti paulo dagita nga artikulo ti malagipko no di ket ti dadduma pay a kababagasda.

Tapno adda pagbiagmi, agtrabaho ni Lidiya iti bodega ti irik ken agidiskargaak met iti troso manipud kadagiti kareton. Makabannog a trabaho, ken bassit ti sueldo. Nupay maipatpateg dagiti Saksi gapu iti kinagagetda, awan ti naawatmi a benepisio wenno pension. Prangka nga imbaga dagiti opisial: “Awan ti lugar dagiti Saksi ni Jehova iti kagimongan a Komunista.” Nupay kasta, maragsakankami ta matungtungpal ti sasao ni Jesus kadakami: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak a saan a paset ti lubong.”​—Juan 17:16.

Dagiti Baro a Karit

Idi 1959, naipasngay ti anakmi a ni Valentina. Di nagbayag kalpasanna, nangrugi ti baro a panangidadanes. Kuna ti The Encyclopædia Britannica: “Adda inrugi ni Primero Ministro Nikita Khrushchev a baro a panangbusor iti relihion idi 1959-64.” Imbaga dagiti kameng ti seguridad ti Estado a gandat ti gobierno a Soviet a pukawen ti amin a relihion, nangruna dagiti Saksi ni Jehova.

Idi dandanin makatawen ni Valentina, naayabanak nga agsoldado. Idi diak napan, nasentensiaanak iti lima a tawen a pannakaibalud gapu iti panagtalinaedko a neutral. Naminsan idi binisitanak ni Lidiya, imbaga kenkuana ti maysa nga opisial ti KGB: “Pinakaammuannakami ti Gobierno nga iti las-ud ti dua a tawen, awanton ti mabati a Saksi ni Jehova iti Union Soviet.” Kalpasanna namakdaar: “Masapul a tallikudamon ti pammatim, ta no saan, maibaludka.” Impagarup ti opisial a dagita a pammutbuteng ti mangpaulimek kadagiti babbai a kunkunana: “Nakapuy a grupo dagitoy a babbai.”

Iti apagbiit a tiempo, kaaduan a Saksi a lallaki ti naibalud ken addan kadagiti kampo a pagtrabahuan. Nupay kasta, intultuloy dagiti natured a Kristiano a babbai ti nangasaba. Uray napeggad unay, nagipuslitda iti literatura para kadagiti naibalud ken adda kadagiti kampo a pagtrabahuan. Sinaranget met ni Lidiya dagita a pakasuotan. Masansan met a naipasango kadagiti pananggargari dagiti lallaki a nanggundaway  iti kinaawanko. Imbagada met kenkuana a pulos a diakton mawayawayaan. Ngem nawayawayaanak!

Pannakawayawaya ken Iyaakar Idiay Kazakhstan

Nausig manen ti kasok idi 1963, ket idi agangay, nawayawayaanak​—kalpasan ti tallo a tawen a pannakabalud. Ngem saankami a makaala iti permiso nga agnaed iti sadinoman, isu a diak makabirok iti trabaho. Impaulog ti linteg ti Estado: “Di maikkan iti trabaho ti awanan permanente a pagtaengan.” Sipapasnek nga inkararagmi a tulongannakami ni Jehova. Kalpasanna, inkeddengmi ti umakar idiay Petropavl iti makin-amianan a Kazakhstan. Ngem naammuanen dagiti autoridad sadiay ti maipapan kadakami isu a dida kayat nga agnaed ken agtrabahokami sadiay. Kasta met la a pannakaidadanes ti napasaran ti agarup 50 a Saksi iti daytoy a siudad.

Kaduami ti sabali nga agassawa a Saksi nga immakar iti abagatan iti maysa a bassit nga ili ti Shchuchinsk. Awan sabali a Saksi nga agnanaed sadiay, ket saan nga ammo dagiti autoridad ti maipapan iti trabahomi a panangasaba. Makalawas a nagbirokkami ken ni Ivan iti trabaho bayat a nagbati dagiti assawami iti estasion ti tren, a pagturoganmi idi no rabii. Kamaudiananna, nakasarakkami iti trabaho iti paktoria ti sarming. Nangabangkami iti bassit a kuarto para kadagiti pamiliami a pakaikabilan ti dua a kama ken sumagmamano nga alikamen, ngem kontentokami.

Impaspasnekmi ken ni Ivan ti nagtrabaho, ket naay-ayo dagiti amomi. Idi maawaganak manen nga agsoldado, naammuan ti manedyer a di awaten ti nasanay iti Biblia a konsiensiak ti agsoldado. Nakaskasdaaw ta kinasaritana ti hepe ti militar ket imbagana kenkuana a nasigokami ken ni Ivan a trabahador ket di agandar ti paktoria no awankami. Isu a naipalubos nga agtalinaedkami.

Panangpadakkel iti Annak ken Panagserbi iti Sabsabali

Naipasngay ti maikadua nga anakmi a ni Lilya idi 1966. Makatawen kalpasanna, immakarkami iti Belyye Vody iti makin-abagatan a Kazakhstan iti asideg ti beddeng ti Uzbekistan, nga ayan ti bassit a grupo dagiti Saksi. Di nagbayag, nabuangay ti maysa a kongregasion, ket nadutokanak a mamangulo a manangaywan. Idi 1969, naaddaankami iti anak a lalaki a ni Oleg, ket dua a tawen kalpasanna, naipasngay ni Natasha a buridekmi. Dimi pulos nalipatan ken ni Lidiya a dagiti annak ket tawid manipud ken ni Jehova. (Salmo 127:3) Pinagsaritaanmi dagiti masapul nga aramiden tapno mapadakkelmi ida nga agayat ken Jehova.

Uray pay agingga iti dekada 1970, kaaduan a lallaki a Saksi ti adda pay laeng kadagiti kampo a pagtrabahuan. Adu a kongregasion ti makasapul iti panangaywan ken panangiwanwan. Isu a bayat nga ad-adu ti tiempo ni Lidiya a nangisuro kadagiti ubbing, ta no dadduma agserbi kas ama ken ina, nagserbiak met nga agdaldaliasat a manangaywan. Binisitak dagiti kongregasion idiay Kazakhstan, agraman dagiti republika ti Soviet a Tajikistan, Turkmenistan, ken Uzbekistan. Nagtrabahoak met tapno adda pagbiag ti pamilia, ket situtulok a timmulong ni Lidiya ken dagiti annakmi.

Nupay adu a lawas nga awanak no dadduma, inkagumaak nga impakita ti naamaan nga ayat kadagiti annakko ket tinulongak ida a mangparang-ay iti espiritualidadda. Sipapasnek nga inkararagmi ken Lidiya a tulongan koma ni Jehova dagiti annakmi, ket kinasaritami ida no kasano a parmeken ti panagbuteng iti tao ken patanoren ti nasinged a relasion iti Dios. No saan a gapu iti awanan agum a tulong ti patpatgek nga asawa, mabalin a diak koma naitungpal dagiti rebbengek kas agdaldaliasat a manangaywan. Saan a pulos a “nakapuy a grupo” da Lidiya ken ti dadduma pay a kakabsattayo a babbai, kas kinuna ti opisial ti militar. Nabilegda​—pudno a nabilegda iti naespirituan!​—Filipos 4:13.

Idi dadakkel aminen dagiti annakmi, nadutokanak a regular a manangaywan iti sirkito idi 1988. Karaman iti sirkitok ti kaaduan a pagilian ti Sentral Asia. Idi nairehistro a legal ti panangasaba dagiti Saksi ni Jehova iti dati nga Union Soviet idi  1991, dadduma a makabael ken nataengan iti naespirituan a kakabsat a lallaki ti nangrugin nga agserbi kadagiti republika ti Asia. Ita, addan 14 a manangaywan iti sirkito nga agserserbi  kadagitoy a pagilian. Itay napan a tawen, nasurok a 50,000 ti timmabuno sadiay iti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo!

Di Ninamnama nga Awis

Idi kattapog ti 1998, diak ninamnama a teleponuannak ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti Russia. “Anatoly, napanunotyo kadin ken ni Lidiya ti agserbi iti amin a tiempo?” dinamagda kaniak. Siempre, napanunotmi dayta para kadagiti annakmi. Kinapudnona, agarup lima a tawenen nga agserserbi ti baromi a ni Oleg iti sanga nga opisina ti Russia.

Idi imbagak ken ni Lidiya ti awisda kadakami, dinamagna: “Ngem ti ngay balay, hardin, ken sanikuata?” Kalpasan ti panagkararag ken panagsarita, inkeddengmi ti agserbi. Idi agangay, naawiskami nga agserbi iti narelihiosuan a sentro dagiti Saksi ni Jehova iti ili ti Issyk, Kazakhstan, iti asideg ti dakkel a siudad ti Alma-Ata. Ditoy a maipatpatarus dagiti literaturami ti Biblia kadagiti lokal a pagsasao a maus-usar iti intero a lugar.

Ti Pamiliami Itatta

Anian a panagyamanmi iti Dios gapu iti tulongna iti panangisuro kadagiti annakmi iti kinapudno ti Biblia! Naasawaanen ti inauna nga anakmi a ni Valentina, ken immakarda nga agassawa idiay Ingelheim, Alemania, idi 1993. Tallo ti annakda, ket bautisadoda aminen a Saksi ni Jehova.

Addaan metten iti pamilia ni Lilya, ti maikadua nga anakmi. Isu ken ni lakayna, a maysa a panglakayen iti kongregasion ti Belyye Vody, padpadakkelenda ti dua nga annakda nga agayat iti Dios. Inkasar ni Oleg ni Natasha, maysa a Kristiano manipud Moscow, ket agserserbida a dua iti sanga nga opisina ti Russia iti asideg ti St. Petersburg. Idi 1995, nakiasawa ti buridekmi a ni Natasha, ket agserserbida nga agassawa iti kongregasion dagiti Ruso idiay Alemania.

Sagpaminsan, adda dakkel a reunionmi a sangapamiliaan. Isalaysay dagiti annakmi kadagiti mismo nga annakda no kasano a nagimdeng da “Nanang” ken “Tatang” ken ni Jehova ket pinadakkelda ti annakda nga agayat ken agserbi iti pudno a Dios a ni Jehova. Makitak a nakatulong dagitoy a saritaan kadagiti appokomi tapno rumang-ayda iti naespirituan. Kaaspingko ti buridek nga apokomi idi kas kenkuana ti edadko. No dadduma, agpasaklot ken pagestoriaennak manipud iti Biblia. Makaluaak no malagipko a masansan idi nga agpasaklotak ken ni lolok ken no kasano a tinulongannak nga agayat ken agserbi iti Naindaklan a Namarsua kadatayo.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 11]

Kaduak ti dadakkelko iti ruar ti pagtaenganmi iti Moldova sakbay la unay a naibalud ni Tatang

[Ladawan iti panid 12]

Dakami ken ni Lidiya idi 1959, idi naidestierokami pay laeng

[Ladawan iti panid 13]

Ni Lidiya ken ti anakmi a ni Valentina idi naibaludak

[Ladawan iti panid 15]

Dakami ken ni Lidiya ita

[Ladawan iti panid 15]

Kaduami dagiti annak ken appokomi nga agserserbi amin ken Jehova!