Panangmatmat iti Lubong

Mapadagsenan Unay ti Utek?

Sigun iti dadduma a managsirarak, “mangpadagsen iti utek ti mammaminsan a panangaramid iti nagadu a banag,” kuna ti periodiko a Toronto Star iti Canada. Sigun kadagiti panagadal, ti mammaminsan a panangaramid iti nagadu a banag ket agresulta iti di kinaepisiente, panagkamali, ken panagsakit pay ketdi. Kas pagarigan, mabalin a “pakapuyenna ti memoria, mangpasakit iti bukot, ken nalaka a pakaigapuan ti panagtrangkaso ti maysa a tao ken di matunawan sa mangdangran pay kadagiti ngipen ken gugotna.” Ipakita dagiti panagadal ti U.S. National Institutes of Health a no adda aramiden dagiti tattao, agbalin nga aktibo ti nadumaduma a paset ti utekda. Ngem no padasenda a mamimpinsan nga aramiden ti dua wenno ad-adu pay, kas iti pannakisarita babaen iti cell phone bayat nga agmanmaneho, “kinapudnona, mangrugin a di agandar ti utek,” kuna ni Dr. John Sladky, maysa a neurologo idiay Em​ory University. “Saan la a di maaramidan ti utek dayta no di ket dina kayat nga aramiden.” Sigun kadagiti managsirarak, masapul a di agap-apura dagiti tattao ken akseptarenda ti kinapudno a di maaramidan ti utekda ti amin a kayatda nga ipaaramid iti dayta.

 Dagiti Nasarakan a Baro a Kita ti Lames

Nabiit pay nga impakaammo dagiti sientista a mangad-adal iti aglawlaw ti Caura River idiay Venezuela ti “pannakatakuatda iti sangapulo a baro a kita ti lames.” Karaman kadagitoy ti nagbassit a lames nga “addaan iti nakalablabaga nga ipus,” ti “paltat nga addaan rungo iti tuktokna,” ken “ti piranha a mangan iti prutas agraman iti lasag,” kuna ti periodiko nga El Universal iti Venezuela. Nadeskribir a maysa kadagiti kaaduan iti nadumaduma a mula ken animal a lugar ditoy daga daytoy dandani di pay naas-asak a kabakiran iti tropiko ken ayan ti agsasanga a pagayusan ti danum. Agpakpakaasi dagiti sientista iti gobierno a salaknibanda ti lugar, nga agpegpeggad a mapagbalin a talon, pagkalapan, pagbalayan, pagminasan, ken posible a pangipasdekan kadagiti paandaren ti danum a planta ti koriente.

Matektekan iti Pagurayan

“Rumbeng nga aguray dagiti Aleman a pasiente iti promedio nga 48 a minuto sakbay a maayabanda tapno eksamenen ti doktor. Napapaut pay nga amang ti panaguray ti dadduma,” kuna ti magasin a Psychologie Heute. Iti nabiit pay a panagadal ti Institute for Business-Management Analyses, Consultation, and Strategic Development iti ugali ti 610 a doktor, naammuan a “maldaang dagiti pasiente iti kasta a kasasaad.” Kadagiti klinika nga awan ti inaramid dagiti doktor tapno mairemedio ti kasta a kasasaad, “bimmassit iti 19 a porsiento dagiti regular a pasiente iti las-ud ti makatawen,” kuna ti damag. Nakarkaro nga amang ti rigat dagiti doktor ken dagiti katulonganda gapu iti nagadu nga asikasuenda ngem iti dadduma nga opisina, isu a saan unay nga episiente ti trabahoda. Kanayonanna, ad-adu ti kamali dagiti katulongan ti doktor.

Mariro Maipapan iti Umiso ken Di Umiso

“Inadmitir ti dandani maysa iti kada uppat nga Australiano nga agtaktakawda iti materiales a mausar iti panagsurat a kas iti pluma, lapis, papel, ken dadduma pay iti panggedanda,” kuna ti The Sun-Herald iti Sydney. Idi napagsaludsodan ti nasurok a 2,000 nga agop-opisina, naammuan a dagiti gagangay nga ugali iti panggedan ramanenna met ti panangkitada iti personal nga impormasion maipapan kadagiti katrabahuanda, panangusarda iti Internet agpaay iti bukodda a panggep kabayatan ti oras ti panagtrabahoda, panangkopiada kadagiti di autorisado a programa wenno software kadagiti computer iti panggedanda, ken ti panagusarda iti software ti opisina idiay pagtaenganda. “Adu a tattao ti mariro maipapan iti umiso ken di umiso,” kinuna ti nangtarawidwid iti surbey a ni Garie Dooley.

Panangipumpon Kadagiti Taraken​—Mabuisan Wenno Saan?

Iti panangikalinteganna a rumbeng a di mabuisan ti mapastrekna manipud iti panangipumpon kadagiti taraken, panangpuor, ken panangidulin iti dapo, ti maysa a templo dagiti Budista idiay Japan nabiit pay nga indarumna dagiti autoridad iti pagbuisan, kinuna ti periodiko nga IHT Asahi Shimbun iti Japan. Inrason ti opisina ti pagbuisan a ti panangpuor iti bangkay ken dagiti narelihiosuan a serbisio kadagiti taraken ket maysa a “negosio nga addaan kontrata” sa ti panangidulin iti dapo ti makagapu a maibilang ti templo a “negosio a panangibodega.” Iti kasumbangirna, kinuna ti templo a ti “panangipumpon ket maysa a narelihiosuan nga aramid, a panggepna ti tumulong iti panangiliwliwag dagiti agladladingit a makintaraken ken mangliwliwa iti kararua dagiti animal,” ket awan panggepna nga agganansia.

Bimmassit Dagiti Nakras nga Eroplano

Ti bilang dagiti nakras nga eroplano iti intero a lubong idi 2003 ti kabassitan sipud idi dekada 1950, idi nairugi a nairekord ti bilang dagiti makras, kuna ti magasin a Flight International. Ti bilang dagiti natay a 702 ti kabassitan sipud idi 1990, nupay 40 a porsiento ti immaduan dagiti agbibiahen nga eroplano sipud idin. Kuna ti Daily Telegraph ti London a ti maysa a naibaga a rason ket “gapu iti intero a pannakapasayaat ti kinatalged, bimmassit ti bilang dagiti insidente a ti panagkamali iti nabigasion ti pakaigapuan ti pannakakras ti eroplano iti nangato a disso. Adda met kano naitulong dagiti baro a sistema a mangpakdaar iti pannakakras, ngem ti teknolohia ket nadeskribir a ‘saan a perpekto.’” Adu a daanen nga eroplano ti awanan kadagiti kasta a sistema.

Mangsalbar ti Epsom Salt Kadagiti Masikog

Ti simple ken nalaka a panangagas a pakausaran ti napait nga asin a maawagan iti hydrated magnesium sulfate (Epsom salt) kissayanna iti 50 a porsiento ti mapasamak a makapapatay a komplikasion iti panagsikog, kuna ti The Times ti London. Iti intero a lubong iti kada tawen, ti eclampsia, ti napeggad a kita ti alta presion a pakaigapuan ti panagkombulsion, ti mangpapatay iti nasurok a 50,000 a babbai agraman dagiti sikogda. Nupay adun a tawen a maus-usar ti sangatedted wenno dagiti mayineksion a magnesium sulfate idiay Estados Unidos a pangagas iti preeclampsia, a mabalin nga agtungpal iti eclampsia no di maagasan, ti panangagas ket saan unay a maus-usar iti kaaduan a pagilian. Gapuna, ti maysa nga internasional a grupo dagiti doktor idiay Institute for Health Sciences idiay Oxford, England, “inkeddengda a sukimaten dagiti pagimbagan ti asin babaen ti panangsubokda iti 10,000 a babbai iti 33 a pagilian,” kuna ti The Times. “Kalpasan ti tallo a tawen . . . nasapa a naisardeng ti panangsubok idi bimmatad nga epektibo ti panangagas: gapu iti panangusar iti magnesium sulphate bimmassit iti 58 a porsiento ti panagpeggad nga agkombulsion dagiti babbai nga addaan iti preeclampsia. Dayta ti nangpabassit iti 45 a porsiento iti panagpeggadda a matay.” Ti panangagas ket “aggatad laeng iti £3 [$4.50] iti kada babai, isu a . . . kabaelan dayta ti babbai kadagiti napanglaw a pagilian.”

Ugali Dagiti Tin-edyer iti Pannangan

“Makapadanag ti iyaadu dagiti babbalasitang nga estudiante nga aglangan a mangan agsipud ta madanaganda iti pammagida ken kayatda a tuladen dagiti modelo iti uso ken nalatak nga artista,” kuna ti Daily Telegraph ti London. Idi inadal ti Schools Health Education Unit iti Britania ti ugali ti 300,000 nga estudiante maipapan iti pannangan, naammuan a nasurok nga 40 a porsiento kadagiti babbalasitang nga agtawen iti 14 ken 15 ti “napan ageskuela a dida namigat. No idilig ti kasta met la nga estadistika a naala idi 1984, dandani nadoble ti bilang dagiti rimmuar iti pagtaenganda a dida pay nangan.” Immadu met ti bilang dagiti saan a nangaldaw, manipud 2 a porsiento idi 1984 agingga iti 18 a porsiento idi 2001. Gapu ta kumarkaro ti posibilidad a mabalin a makapataud dagiti estudiante iti saksakit a nainaig iti pannangan kas iti anorexia nervosa ken bulimia, nakiddaw kadagiti prinsipal iti eskuelaan dagiti babbai a siputanda ti timbang dagiti estudianteda. Dagiti lallaki ket ad-adda metten nga interesadoda iti panagdieta. Kayat ti 31 a porsiento kadagiti agtawen iti 12 ken 13 ken 25 a porsiento kadagiti agtawen iti 14 ken 15 ti agpakuttong, agpadpada dagitoy nga immadu iti 26 a porsiento ken 21 a porsiento.