Panangmatmat iti Lubong

Panangipakpakauna iti Kinaragsak ti Agassawa

Adda grupo dagiti managsukisok idiay Seattle, Washington, E.U.A., a nangi-videotape iti ginasut nga agassawa nga agsarsarita maipapan kadagiti sensitibo nga isyu kas iti kuarta ken sekso. Kalpasanna, nangaramidda iti pangtingiting tapno maipakpakauna ti kinaragsak ti agassawa. Inkabilanganda ti intero a panangmatmat ti “agassawa maipapan iti biag, abilidad a makirinnason ken umawat iti kapanunotan ti tunggal maysa, ken ti kasansan ti panangkomendarda iti [asawada] wenno ti pannakaapektarda iti makasair a panagsao ti tunggal maysa kadakuada,” impadamag ti Science News. Uppat a tawen kalpasanna, pimmayso dagiti naipakpakauna iti 94 a porsiento kadagiti agassawa a napagsaludsodan. Ania dagiti nakatulong iti kinaragsak ti agassawa? “Kadagiti naballigi a panagasawa, adda laeng 1 a di makaay-ayo a reaksion iti kada 5 a makapabileg a panagtungtong ken reaksion kas iti panagkatawa ken panaginnangaw kabayatan dagiti nai-videotape nga interbiu,” kinuna ti artikulo. “Ti kasayaatan a mangipakpakauna iti panagdiborsio ket ti manglais a langa ti maysa bayat nga agsasao ti asawana.” Kinuna ti maysa a managsukisok: “Ti pananglais ket mangdadael iti panaginnayat a kas iti panangdadael ti asido iti maysa a metal.” Us-usaren dayta a grupo dagiti nasirarakda tapno makatulong a mangsalbar kadagiti nariribuk a panagasawa. Agarup kakatlo ti simmayaat kalpasan ti sumagmamano nga aldaw a pammalakad.

 Dagiti Masirib a Tumatayab

Iti nabiit pay a panagsirarak, “dagiti tumatayab ti nangartap kadagiti chimpanzee ken dolphin iti pakabigbigan kas dagiti kalaingan kadagiti animal,” impadamag ti The Sunday Times iti London. Nangikabil ti maysa a grupo iti Cambridge University iti abut iti sikigan ti aragaag a tubo, sada impaidda ti tubo a makimbaba ti abutna a naibatog iti sabali pay a tubo a naipatakder. Kalpasanna, nangikabilda iti taraon iti uneg, iti asideg ti abut ti naipaidda a tubo. Pinadas dagiti sunggo nga iruar ti taraon, ngem natnag dayta iti abut. Nupay kasta, dagiti woodpecker finch sinukitda ti taraon isu a di natnag dayta. Kasakbayanna, binuya dagiti managsirarak iti Oxford University ti wak iti New Caledonia a napanaganan iti Betty a nangaramid kadagiti kawit manipud iti pagsalapayan sa imbagayna ti sukog ti kawit para iti espesipiko a pakausaranna​—banag a di pay pulos naammuan nga inaramid dagiti sunggo. Dagita a nasirarakan ti “mangkontra iti nabayagen a pannakaammo ti kaaduan,” a dagiti sunggo laeng ti makabael nga agaramid kadagiti remienta, kinuna ti Times.

Ti Telebision ken ti Itatanor ti Isip Dagiti Ubbing

Impadamag ti Mainichi Daily News nga imbaga dagiti doktor manipud iti Japan Pediatric Association nga ad-adda a marigatan a makikomunikar dagiti ubbing a napaut nga agbuya iti telebision. Dagiti parikut ramanenda ti nakapuy a pananglagip iti sasao, pannakipinnerreng iti dadakkelda, ken pannakigayyem. “Ti bassit a tiempo a busbosen dagiti ubbing a makiay-ayam kadagiti dadakkelda ken iti panagay-ayamda iti ruar ti posible a manglapped iti makapasalun-at nga itatanor ti isipda,” kinuna ti miembro iti asosasion a ni Hiromi Utsumi. Insingasing ti Association nga “iddepen dagiti nagannak ti telebisionda no oras ti pannangan ken bayat nga agpasusoda. Awan met koma ti telebision, video, ken computer a maikabil iti siled ti ubbing,” sigun iti report. Innayonna pay a simmayaat ti komunikasion “kalpasan a sinurot dagiti nagannak ti balakad dagiti doktor nga iparitda ti panagbuya ti annakda iti telebision ken video.”

Agpabulod a Libraria iti “Uneg ti Daga”

Iti panagreggetna nga umadu dagiti aginteres nga agbasa, inlungalong ti subway idiay Mexico City ti programa a panagpabulod kadagiti libro. Iti uneg dagiti estasion, mabalin a bumulod ti pasahero ti subway iti dadakkel ti letrada a libro nga aglaon kadagiti napili a salaysay manipud iti literatura dagiti Mexicano, basaenna dayta kabayatan ti biahe, sana isubli apaman a makadanon iti papananna. “Nagadu ti mayat iti dayta,” kinuna ni Aarón López Bravo, direktor iti programa. “Gapuna, mausar dagiti tattao ti oras nga awan kukuaenda tapno agadal ken maragsakan.” Iti immuna a bulan, nasurok a 130,000 a libro ti naiwaras manipud kadagiti nairanta a pagidisplean iti pagbasaan, kinuna ti internasional nga edision ti The Miami Herald. Ti programa ket nangrugi iti 21 nga estasion iti maysa la a subway, ngem namnamaen dagiti nangyurnos nga ipatungpalda dayta iti amin a subway, a mangilugan iti dandani lima a milion a pasahero iti kada aldaw.

Dagiti Maipasngay Idiay Britania

“Ita pay la nga ad-adu ti maipasngay babaen ti tulong dagiti doktor ngem kadagiti normal ti panagpasngayda idiay Britania. Daytat’ baro a naisangsangayan a pasamak iti pakasaritaan ti medisina,” impadamag ti The Independent ti London. Impakita dagiti bilang nga impablaak ti Department of Health ti Britania para iti 2001-2002 nga 45 la a porsiento kadagiti inna ti nagpasngay nga awan a pulos ti doktor. Immadu ti na-cesarean manipud iti 9 a porsiento idi 1980 agingga iti 22.3 a porsiento idi 2001-2002. Daytoy a bilang nadanonna ti 56 a porsiento iti maysa a paset ti ospital para kadagiti nagpasngay. “Ad-adda a mapilitan dagiti babbai nga agpa-cesarean,” kuna ni Peter Bowen Simpkins iti Britain’s Royal College of Obstetricians. “Dagiti propesional a babbai . . . kayatda nga espesipiko ti petsa ti panagpasngayda. . . . Maipagarup a nataltalged ti agpa-cesarean. Ngem ti kinaagpaysuanna, ad-adu nga amang ti matay kadagiti na-cesarean.” Mamakdaar met dagiti managsirarak a dagiti na-cesarean iti damo nga anakda ket ad-adda a marigatandanto nga agsikog manen ken manmano ti agpasngay iti normal para iti maikadua nga anakda.

Panagdieta ken Ilulukmeg Dagiti Agtutubo

“Mabalin a lumukmeg dagiti agtutubo nga agdieta tapno kumuttongda koma, isu a sobranton ti kinalukmegda,” kinuna ti magasin a U.S.News & World Report. Impakita ti tallo a tawen a pannakaadal ti kabibiag ti dandani 15,000 nga ubbing nga agtawen iti 9 agingga iti 14 nga “agpadpada a limmukmeg dagiti ubbing a lallaki ken babbai a nagdieta ngem kadagiti saan a nagdieta. Nagdakkel ti proporsion ti katayag ken timbangda nga isu ti pangrukodan iti sobra a kinalukmeg.” Insingasing dagiti managsirarak a ti “panagdieta ket mabalin nga agtungpal iti nalabes a pannangan,” sigun iti damag. Dagiti ubbing a babbai a masansan a nagdieta, “inaminda a 12 a daras a nalablabes ti pannanganda ngem kadagiti saan a nagdieta.”

Bumasbassit Dagiti Papadi

“Nasurok a kagudua kadagiti seminario idiay Espania ti agpegpeggad nga agserra” gapu ta manmano ti agaplay kas papadi dagiti Katoliko, impadamag ti periodiko nga ABC iti Espania. Bayat ti napalabas a tawen, “awan aplikante a naawat ti 14 a seminario, bayat a ti 18 ket addaan laeng iti maysa a baro nga aplikante.” Apay a bumasbassit? Ni Andrés García de la Cuerda, rektor ti seminario idiay Madrid, dinakamatna a ti “napigsa ken rumangrang-ay a kinanailubongan” ti Europa ti makagapu a “kumapkapuyen ti pammati ken Kristianidad.” Imbaga pay ni García de la Cuerda a “ti kasasaad ti kagimongan ket kontra iti Iglesia [Katolika] ken iti ireprepresentarna.”