Sobra a Kinalukmeg​—Ania ti Solusionna?

PINAGSALUDSODAN ti Agriingkayo! ni Diane, maysa a dietitian, agraman ni Ellen, maysa a lisensiado a nars, a paglainganda ti mangasikaso kadagiti nalukmeg ken sobra ti kinalukmegda a pasiente. Patienda a makapakuttong ti pannangan iti bassit nga innapuy wenno pasta ken pannangan iti ad-adu a protina (karne). Nupay kasta, kunada nga inton agangay, mabalin nga addanto dagiti makadangran nga epekto dayta. * Pinatalgedan daytoy ti maysa a tsart iti medisina a maawagan iti Panangtaginayon iti Nasalun-at a Timbang. Kunana: “Mabalin a peligroso ti taraon a bassit ti karbohidratona, nangruna no saan nga imbilin ti doktor.” Intuloyna pay: “[Dagitoy] papartakenda ti panagkuttong babaen iti panangpataudda iti adu unay a ketone (maysa a resulta ti pannakarunaw ti taba).” No panggepmo ti mangan iti taraon a bassit ti karbohidratona, agkonsultaka nga umuna iti doktormo.

No panggepmo ti agpakuttong, dika maupay. “Mabalinmo a kontrolen ti timbangmo, ngem dina kaipapanan a lumanganka a mangan wenno aramidem ti makauma ken maulit-ulit a panagdieta,” kuna ni Dr. Walter C. Willett. “Babaen ti panangikagumaan ken ti kinamanagparnuay, agballigi ti kaaduan a tattao a mangkontrol iti timbangda iti napaut a tiempo babaen iti naragsak ngem  nainkalintegan a pannangan ken dandani inaldaw a panagehersisio. Talaga a makagunggona ti napapaut ken nasalsalun-at a panagbiag.” *​—Dakami ti nangitaliko.

Kasano Kapateg ti Panagehersisio?

Kuna ni Dr. Willett: “Malaksid iti di panagsigarilio, ti panagehersisio ti kakaisuna a kasayaatan a maaramidmo tapno sumalun-atka wenno agtalinaedka a nasalun-at ken malapdan dagiti nakaro a sakit.” Kasano kasansan ti rumbeng a panagehersisio ti maysa a tao? Ania dagiti pagimbaganna?

Ibalakad ti dadduma nga eksperto a makagunggona unay ti inaldaw a panagehersisio, uray 30 a minuto laeng. Ngem maisingasing nga uray ti mamitlo a panagehersisio iti makalawas ti makatulong a manglapped kadagiti nakaro a sakit iti masanguanan. Ti panagehersisio usarenna dagiti calorie, ken ti kangrunaan a saludsod ti tao a mangikagkagumaan nga agpakuttong ket, Iti kada aldaw, ad-adu kadi ti us-usarek a calorie ngem iti ipapaunegko? No baliktad ti mapaspasamak, sigurado ngarud a lumukmegka. Isu a magna wenno agbisikletaka, imbes nga agluganka. Agagdanka imbes nga agelebeytorka. Agehersisioka! Usarem dagiti calorie nga impaunegmo!

Ilawlawag ni Dr. Willett: “Para iti adu a tattao, ti pannagna ti kasayaatan a kasukat ti dadduma a kita ti pisikal a trabaho agsipud ta awan ti naisangsangayan nga alikamen a kasapulan, maaramid iti aniaman a  tiempo ken iti aniaman a lugar, ken kaaduanna, talaga a natalged dayta.” Siempre, ti napartak a pannagna ti tuktukoyenna, saan laeng a basta nainayad a pannagna. Inrekomendarna ti 30 a minuto a pannagna iti kada aldaw, no mabalin.

Operasion Kadi ti Kasayaatan a Solusion?

Tapno kumuttong ken malapdan ti masakbayan nga ilulukmeg, dadduma a sobra ti kinalukmegda ti immanamong iti balakad dagiti espesialista a mangagas iti kinalukmeg (bariatric specialist) a nangirekomendar iti nadumaduma a kita ti operasion. Siasino ngata ti kualipikado nga agpaopera? Isingasing dagiti nagsurat iti libro a Mayo Clinic on Healthy Weight dagiti sumaganad: “Mabalin nga irekomendar ti doktormo nga agpaoperaka no nasuroken nga 40 ti BMI-mo, a mangipamatmat a nakaron ti kinalukmegmo.” (Kitaem ti tsart iti panid 5.) Isingasing ti Mayo Clinic Health Letter: “Mairekomendar laeng ti operasion para iti sobra a kinalukmeg kadagiti agtawen iti 18 agingga iti 65 a nasurok nga 40 ti BMI-da a ti kinalukmegda ti mamagpeggaden iti salun-atda.”​—Dakami ti nangitaliko.

Ania ti dadduma kadagitoy nga operasion? Dagitoy ti panangpaababa iti bassit a bagis, gastric partitioning, gastroplasty, ken gastric bypass. Ti naudi a pamay-an ramanenna ti panangpabassit iti bituka, a mangibati laeng iti bassit a pannakasupot a makalaon iti agarup kagudua ti sangaonsa a taraon. Maputed ti bassit a bagis ket maisilpo iti daytoy a supot. Isu a kaaduan a paset ti bituka ti malabsan agraman ti duodenum wenno ti umuna a paset ti bassit a bagis.

Ket dagiti met ngay kimmuttongen? Adda kadi pagimbagan ti ar-aramidenda?

[Footnotes]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 7]

Naisingasing a Makapasalun-at a Taraon

Sinam-it Kendi, puro wenno naproseso a

sinam-it (manmano; limitaram agingga iti

75 a calorie iti kada aldaw)

Taba Lana ti olibo, nuez, lana ti canola, abocado

(3-5 a dasar iti kada aldaw; ti maysa a dasar

ket 1 a kutsarita a lana wenno 2 a kutsara anuez)

Protina ken Produkto a Naaramid iti Gatas Bukbukel,

ikan wenno lames, lasag ti karne, itlog, bassit ti

tabana a produkto a naaramid iti gatas, keso (3-7 a

dasar iti kada aldaw; ti maysa a dasar ket 3 nga onsa

a naluto a karne wenno ikan)

Karbohidrato Nangruna dagiti binukel​—pasta, tinapay,

innapuy, cereal (4-8 a dasar iti kada aldaw; ti

maysa a dasar ket sangkaiwa a tinapay)

Prutas ken Natnateng Adu ken nadumaduma (di limitado a dasar iti kada aldaw; 3 a dasar ti kalkalainganna)

Saan nga itantandudo ti Agriingkayo! ti aniaman a partikular a pamay-an ti panagdieta ken panagpakuttong. Ipakpakaammona laeng kadagiti agbasbasa ti dadduma kadagiti pagpilian a magun-odan. Masapul nga agkonsulta ti maysa a tao iti doktorna sakbay nga aramidenna ti aniaman nga ehersisio wenno panagdieta.

[Credit Line]

Naibasar kadagiti singasing ti Mayo Clinic

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

Dadduma ti nangpadas kadagitoy a singasing tapno kumuttongda:

1 Ammom koma no mano ti calorie ti kankanem ken in-inumem. Palagip: Dagiti inumen ti mabalin a kangrunaan a pagtaudan dagiti calorie, nangruna dagiti naasukaran nga inumen wenno juice. Adu met ti calorie dagiti arak. Agannadka kadagiti kanayon a mayanunsio a softdrink. Ammuem no mano ti calorie-na nga adda iti etiketa. Nalabit maklaatka.

2 Dika koma masulisog. No adda sitsiria, tsokolate, wenno biskuit, sigurado a kanem dagitoy! Sukatam dagitoy kadagiti bassit ti calorie-na a merienda, kas iti mansanas, carrot, ken wafer a naaramid iti puro a binukel.

3 Agmerienda wenno manganka iti pangpaganas sakbay ti pannangan. Mabalin a mapukaw ti ganasmo a mangan isu a basbassiten ti kanem.

4 Dimo kanen amin a naidasar iti sanguanam. Agpilika. Dimo kanen ti ammom nga adu ti calorie-na.

5 Dika agapura, ta apay koma nga agapuraka? Ganasem ti mangan babaen ti panangpilim iti kolor, banglo ken panaglalaok ti taraon. Ipangagmo ti riknam a, “Nabsogkan, isu a sumardengkan a mangan.”

6 Sumardengka a mangan sakbay a mabsogka.

7 Iti dadduma a pagilian, kasta unay ti kaadu ti idasarda a taraon. Kagudua laeng ti kanem, wenno ibingaymo iti sabali.

8 Saan a kasapulan dagiti dulse tapno makompleto ti pannangan. Nasaysaya at no prutas ti pagdulsem wenno sabali a dulse a bassit ti calorie-na.

9 Kayat dagiti agpatpataud iti taraon nga adu ti kanem agsipud ta kayatda ti makaganansia. Gundawayanda ti pagkapuyam. Dika agpaallukoy kadagiti nasikap nga anunsio ken napipintas a ladawan. Kabaelam ti agkedked!

[Credit Line]

Naadaw dagiti singasing iti libro nga Eat, Drink, and Be Healthy, nga insurat ni Dr. Walter C. Willett

[Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

Agehersisioka!