Napagbalin a Paraiso ti Desierto

Babaen iti mannurat ti Agriingkayo! idiay Lithuania

IDI maudi a paset ti maika-18 a siglo, nadlaw dagiti bumario iti bassit a pagkalapan nga asidegen a mapukaw dagiti pagtaenganda. Adun a tawen nga adda kasla turod a darat wenno karuburuban nga in-inut nga agturturong iti barioda. Barengbareng ti panangikagumaanda a mangbaliw iti turongen ti karuburuban babaen ti panangaramidda iti trianggulo a kayo a bangen. Nupay kasta, idi 1797, ti karuburuban naan-anay a ginaburanna ti barioda.

Naminsan la dayta iti unos ti 80 a tawen idi a ginaburan ti karuburuban ti nasurok a pinulpullo a bario isu a nagbalin a desierto ti Curonian Spit, ti 100 a kilometro nga atiddog ken akikid a daga iti taaw ti Baltic Coast  iti agdama itan a Russia ken Lithuania. Nakaay-ayat a pakasaritaan dagiti makagapu iti dayta a pannakadadael ken ti pannakapapintas dayta a rehion, nga itan ket kaay-ayo unay dagiti turista.

Biktima ti Di Umiso a Panangtarawidwid ken Panangparmek

Iti adun a siglo, naraber idi ti mulmula kadagiti kadaratan ti Curonian Spit. Ti kabakiran ti nangipaay kadagiti umili iti adu nga animal nga anupenda. Idi rugrugi ti maika-18 a siglo, limmatak ti lugar kas paset ti ruta ti koreo iti nagbaetan ti Makinlaud a Europa ken ti Imperio ti Russia. Idi immadu ti populasion kabayatan ti tiempo ti talna, dagiti pinangen a taraken nga animal ket napalubosan nga agarab iti aglaplapusanan kadagiti naganus pay a berde a ruot. Kasta met a nakaad-adu a kayo ti pinukan dagiti tattao kadagiti kabakiran. Di naamiris dagiti residente iti dayta a lugar no kasano kabiit a madadael dagiti mula a pagpampannurayanda.

Ti kabakiran ket nadadael idi rimmaut ti buyot ti Russia idi 1757. Pinukanda dagiti kayo sada inaramid a ginasut a bilog tapno masakupda ti Königsberg (Kaliningrad), maysa a napateg a siudad iti Prussia. Kadagiti simmaruno a dekada, timmaud dagiti karuburuban gapu iti angin, ken nakaigapuan ti didigra a nadakamat itay.

Mabalin pay kadi a mapapintas ti kasta a nadadaelen nga aglawlaw? Karaman da Georg David Kuwert, maysa a determinado nga empleado ti koreo, ken ti amana a ni Gottlieb, kadagiti mamati a mabalin pay a mapapintas dayta. Idi 1825, ti spit ket minulaanda manen kadagiti kayo. Napaut ken makabannog dayta. Iti nasurok a sangagasut a tawen, ginasut a tattao ti nagbannog iti proyekto. Umuna, masapul a mulaanda ti daga iti espesial a kita ti ruot a kaay-ayona ti kadaratan ken agramut iti nauneg. Kalpasanna, rinibu nga ektaria ti minulaanda iti nadumaduma a kita ti naandur a saleng ken birch. Napapintas met laengen ti aglawlaw. Kakaykaywan manen ti agarup 70 a porsiento iti takdang. Ania ngay itan ti buya ti spit no agpasiarka sadiay?

 Paraiso Kadagiti Turista

Kadagitoy nga aldaw, inggat’ 8,000 a turista ti inaldaw a sangsangailien ti Curonian Spit, ket di pakasdaawan dayta ta nagduduma dagiti napintas a makita sadiay. Magna, agbisikleta, wenno agluganka man nga agpasiar, nagbiit nga agsasabali a buya ti makitam. Dagiti kabakiran ti pagnanaedan dagiti moose, ugsa a napanaganan iti roe deer, atap nga aso, ken alingo. Agarup 100 a nadumaduma a tumatayab ti agum-umok ditoy, ket inggat’ maysa a milion a tumatayab ti umakar iti spit iti kada tawen. Adda 900 a kita ti mula, ken nagadu pay a karuburuban, nupay 12 a porsiento laeng iti daga ti sakupenda itan.

Dadduma kadagiti karuburuban ket inggat’ 50 a metro ti kangatoda. Bin-ig a darat ken ti tangatang ti makitam iti aglawlaw isu a nakallalagip a kapadasan dayta. Bayat a sumangsang-atka, makitam a kasla malukong ti dadduma a karuburuban a gapuanan ti angin. No makadanonka iti kuntirad a ngarabna, nga ayan dagiti gapuanan ti angin a likkaong a sikigan tapno makaabante ti karuburuban, makitam ti makapaamanga a buya. Makitam met ti akikid ken atiddog a daga a pagtaktakderam a dumanon iti adayo, a naarkosan kadagiti bario, kabakiran, kakaykaywan, ken parola. Iti maysa a deppaar, makitam dagiti allon ti Baltic Sea; iti bangirna, ti nalinlinak a danum ti Curonian Lagoon.

Para kadagiti sangaili, makapabang-ar ti nalamiis nga angin iti baybay. Adu ti mangtagtagiragsak iti panag-windsurfing ken panaglugan iti yate; dadduma ti mangtagtagiragsak met iti natalna a panagpasiar iti maysa kadagiti kadaananen ti estilona a bario. Dagiti balbalay a napinturaan iti natayengteng ken naatepan iti nipa, pan-aw, wenno baldosa ti mangipalagip iti nataltalna a kasasaad idi un-unana. No maangot dagiti bakasionista ti kinalangsi dagiti ikan a maibilbilag wenno madadaing ken makitada dagiti iket a naiwayat tapno mapamagaan, malagipda a ti panagkalap ti kanayon a kangrunaan a panggedan iti spit. Gagangay ti kaadda dagiti paligpalig ti paniempo, ta interesado unay dagiti mangngalap iti turongen ti angin. Talaga nga artistiko dagiti paligpalig ti paniempo ditoy, ket makapainteres nga adalen. No mayarkos dagitoy iti palo ti tunggal bilog, barangay, wenno bapor, maammuam no ania a bario ti naggapuanda. Nakaay-ayat met dagiti pedaso ti amber a makita no dadduma a naisadsad iti igid ti baybay. Nangruna kadagiti nayuyem nga aldaw, agpasiar dagiti turista kadagiti museo a mangidispley kadagiti alahas nga amber. Iti dadduma kadagitoy, makitam dagiti nabayagen a mula ken insekto nga adda iti unegda.

Di ngarud pakasdaawan a ti pannakabagi ti Lithuania iti United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization dineskribirna a paraiso ti Curonian Spit. Napagbalin a paraiso ti daga a nadadael idi gapu iti di umiso a panangtarawidwid ken gubat. Siempre, iti intero a daga, nagadu a lugar ti agtultuloy a madaddadael. Ngem ipasigurado ti Biblia kadatayo nga inton agturay ti Pagarian ti Dios, agbalinto a napintas a paraiso ti intero a planetatayo a pagtaengan ti amin a nalinteg a tattao iti agnanayon.​—Isaias 65:17, 21-25; 2 Pedro 3:13, 14.

[Mapa iti panid 16]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

BALTIC SEA

LITHUANIA

CURONIAN SPIT

Curonian Lagoon

RUSSIA

Kaliningrad

[Dagiti Ladawan iti panid 16, 17]

Ti Curonian Spit ti ayan dagiti karuburuban ken pakasarakan iti adu a tumatayab ken mula

[Credit Lines]

Tallo a babassit a retrato iti baba: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka

Tumatayab ken ruot: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka; aglawlaw: UAB „Laiko spalvos“

FOTO: A. VARANKA

[Dagiti Ladawan iti panid 18]

Dagiti alingo

Dagiti kalamon

Amber

[Credit Line]

Tallo a retrato iti ngato: Gedimino Graz̆ulevic̆iaus nuotrauka

[Ladawan iti panid 18]

Ti Curonian Spit ket inaldaw nga araken ti rinibu a turista