Ti Panangusar ti Tao iti Maaramidan ti  Angin

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ESPANIA

PARA iti dadduma a tattao, nadumaduma ti ipalagip ti molino ti angin a makita iti sumaganad a panid. Para iti sabsabali, dayta ti mangipalagip iti aglawlaw ti Netherlands. Wenno nalabit ipalagip dayta ti napalabas, idi a maus-usar pay laeng dagiti molino ti angin.

Nupay dagiti molino ti angin ket makita pay laeng iti nadumaduma a paset ti away iti adu a paset ti lubong, mabalin a kasla ipalagipda laeng dagiti napalabasen a panawen. Ngem sinigsiglon a dagiti molino ti angin ti nangyun-una iti teknolohia. Ket itay nabiit, nupay pinulpullo a tawenen a saan a naus-usar, nakapanunot manen dagiti tattao kadagiti baro a makagunggona a pakausaran dagiti molino ti angin. Awisendaka a mangbasa iti pakasaritaan ti molino ti angin bayat a naibagaybagay dayta iti agbaliwbaliw a kasapulan a kas iti pannakibagayna iti turongen ti angin.

Nanam-ay a Panaggiling

Ti pakasaritaan dagiti molino ti angin ket nangrugi laeng iti kinapateg ti panagaramid iti tinapay. Tapno magun-odan ti arina a maaramid a tinapay, dagiti nagkauna a tattao a kas kadagiti Israelita, ginilingda dagiti naimas a bukbukel babaen kadagiti “paggilingan a pusiposen ti ima.” (Numeros 11:7, 8) Nadagsen a trabaho ti panaggiling a pusiposen ti ima babaen iti nadagsen a nagtinnuon a bato. Idi agangay, limmatak dagiti nadagdagsen a gilingan a bato a ‘pusiposen ti asno’ wenno dadduma pay nga animal. (Mateo 18:6) Ngem adda latta pagdaksanna uray dagiti gilingan a pusiposen ti animal.

Nasursuro ti tao ti mangusar iti enerhia a patauden ti danum tapno mapaandar ti rueda ti danum, ken ti bileg ti angin a mamaglayag iti bilog a de layag. Posible a kadagiti natikag a paset ti Asia wenno Makintengnga a Daya idi agarup maikapito a siglo K.P., agpadpada a nausar ti rueda ti danum ken ti molino ti angin a mangpaandar iti gilingan a bato. Dagiti pusiposen ti angin a layag iti daytoy baro nga imbension ti nangpusipos iti nakatakder nga ehe a nakakabit iti maysa a gilingan a bato. * Makatulong unay daytoy a kita ti molino ti angin a manggiling iti trigo wenno sebada ken mangbomba iti danum iti uneg ti daga. Anian a kinaagpayso ti pagkukuna a gapu iti parikut, napataud ti pangrisut!

Panangbalbaliw iti Disenio Tapno Masuba ti Angin

Saan unay a naannayas dagiti immun-una a molino, nga addaan kadagiti layag nga agpuspusipos kadagiti nakatakder nga eheda. Ngem immannayasda idi natakuatan a napigpigsa dagiti paligpaligda no nakakabitda iti paidda nga ehe a nakatud-aw iti maysa a torre. Mapusipos dagiti gilingan a bato iti baba gapu iti panangpusipos ti paidda nga ehe iti nakatakder nga ehe babaen iti agsasaruno nga engranahe. Gapu iti daytoy a pannakapasayaatna, napigpigsan dagiti baro a molino ti angin a mangpaandar iti dadakkel a makinaria, kas kadagiti nagtimbukel a ragadi.

Ngem aniaman ti maaramidanda, kasapulan dagiti molino ti angin ti agtultuloy a suplay ti enerhia. Ngem agbaliwbaliw ti turongen ti angin. Kasano a masurotan latta ti layag ti molino ti angin ti agbaliwbaliw a turongen ti angin? Ti pannakaimbento ti agpusipos a molino ti angin, wenno post-mill, ti solusion idi un-unana. Ti molino ket agpusipos iti poste, isu nga agpusipos ti  intero nga estruktura agraman dagiti kangrunaan a layag no masuba ti angin.

Gapu ta limitado ti kadakkel ti kasta a panagpusipos ti molino ti angin, dadduma a nangdisenio ken nangaramid kadagiti molino inkeddengda a ti laeng atep ti torre ti agtayyek. Ti kangrunaan nga ehe dagitoy a molino ti angin ket nakatud-aw manipud iti atep, isu a ti atep ken layag subaenda ti angin, sadinoman ti turongen dayta. Kasano a mapatayyek ti nangdisenio ken nangaramid iti dayta ti atep nga addaan iti ehe, layag, ken sistema a mangpasardeng iti dayta? Iti panid 23, kitaem manen ti retrato ti molino ti angin idiay Cartagena, Espania. Makitam ti pannakaipus a tangbaw a nakairig manipud iti atep iti likudan ti molino ti angin ken dumanon agingga iti daga. Nupay kasla tukal a poste, kinapudnona, dayta ti pannakatakkiag ti batuag. Daytoy a poste ket mabalin nga iduron wenno guyoden ti tao wenno animal, isu nga agtayyek ti atep agingga a ti paligpalig ti molino subaenna ti angin.

Dadduma a molino ti angin ti addaan iti kasla bassit a paligpalig a naikabit iti likudan ti kangrunaan a layag. Nadisenio daytoy a paligpalig tapno automatiko nga agturong iti umiso a direksion. Kasano ti panagandarna? Panunotem a dagiti kangrunaan a layag ti molino ti angin subaenda ti angin ken agtayyek. Pagammuan ta agbaliw ti direksionna, ken bumannayat ti layag. Ti bassit a paligpalig nga eskualado kadagiti layag, masubana itan ti angin isu a mangrugin nga agtayyek. Daytoy a panagtayyek ti mangpatayyek iti engranahe nga automatiko a mangpatayyek met iti atep ken ti layag tapno maisurot iti agbaliwbaliw a turongen ti angin.

Nagbalin a Shutter Dagiti Dati a Layag

Ti agkarabaliw a kapigsa ti angin ti maysa pay a makagapu a narigat nga usaren ti enerhia ti angin. Dagiti nagkauna a molino ti angin, nga addaan kadagiti layag a kaasping ti layag ti bilog, saan a nalaka a makibagay iti agkarabaliw a kapigsa ti angin. No mausar dagiti preno, mabalin a rumsua ti uram gapu iti bara a patauden ti panagrinnisiris. No kellaat a pumigsa ti angin, agdidinnungpar dagiti layag wenno maidungpar dagitoy iti molino a mismo isu a nakaro ti pannakadadaelda. Iti dadduma a kasasaad, no agpalia dagiti preno, maipalladaw la ketdi iti adayo ti mangay-aywan iti dayta bayat ti kaaddana iti paligpalig a mangkulkulpi kadagiti layag!

Idi 1772, narisut daytoy a parikut idi a ti taga Scotland a nangdisenio ken nangaramid kadagiti molino ti angin, sinukatanna dagiti layag babaen kadagiti shutter nga automatiko nga aglukat ken agserra, a medio kaasping dagiti venetian blinds. Kastoy ti ilawlawag ti libro a Windmill: “No kellaat a pumigsa ti angin, lumukay ti shutter ken ti mulye isu nga aglukat dagitoy, agwaras ti angin ken bumannayat ti layag. Bayat a kumapkapuy ti angin, umirteng ti mulye isu nga agserra ti shutter, ken nalawlawa ti paglasatan ti angin ket mamantener ti kapartak ti panagtayyek ti layag.”

Babaen kadagiti agtayyek nga atep ken agbaliwbaliw a layag, immadu ti nausar a molino ti angin idi arinunos ti maika-19 a siglo. Napattapatta a dagiti molino idi ti Europa ti agpatpataud iti agarup 1,500 a megawatt ti koriente. * Ngem pagammuan ta gapu iti panagbalbaliw ti teknolohia, nangrugin a nausar ti koriente, turbina a paandaren  ti steam, ken ti makina a paandaren ti gasolina wenno krudo isu a kasla saanen a mausar ti angin a panggun-od iti enerhia. Pagammuan ta dimteng ti di napakpakadaan.

Dagiti Moderno a Kasukat Dagiti Nagkauna a Molino ti Angin

Gapu ta kimmiddit ti langis idi dekada 1970, nasukimat dagiti alternatibo nga enerhia a di agpannuray kadagiti fuel a kas iti karbon, natural a gas, wenno langis. Agarup iti isu met la a tiempo, immadu ti nagdanag iti polusion nga aggapu kadagiti fuel a kas iti gas wenno langis. Nangrugin ti panagbirok iti “nadalus” nga enerhia. Pagammuan ta dagiti molino ti angin ti nagbalin a makaay-ayo nga alternatibo, isu a rimmang-ay ti teknolohia dagiti turbina ti angin.

Adayo a naraprapis dagiti moderno a “molino ti angin” ngem kadagiti immun-una kadagitoy. Ngamin, saan a kas kadagiti tradisional a molino ti angin, awanan dagiti moderno a turbina ti angin iti gagangay a makina a naisaad iti kasla estruktura ti molino. Tunggal turbina pagbalinenna a koriente ti enerhia a patauden ti angin, a masansan a mayallatiw iti agsisilpo a linia ti elektrisidad. Idi 1988, dagitoy baro a “molino ti angin” ti agpatpataud iti 1,500 a megawatt a koriente iti Europa, a kas iti naaramidan dagiti molino ti angin sangagasut a tawen ti napalabasen.

Dagiti nagngangato ken nakusnaw a moderno a turbina ti angin iti pantok ti dadakkel a katurturodan ti nangbalbaliwen iti buya ti away. Nupay medio naalas dagitoy, patien ti kaaduan a tattao nga awan kaimudingan ti aniaman a kinaalas dagitoy no idilig iti pinullo a ribu a megawatt ti nadalus nga enerhia a pataudenda iti intero a lubong. Naisangsangayan ti maitulong dagitoy moderno a molino ti angin iti sangalubongan a panagregget a mangkissay iti panagbara ti globo, a pakagunggonaan ti amin.

Nupay kasta, saan nga agandar ti tradisional a molino ti angin wenno ti moderno a turbina ti angin no saan a gapu iti di maibus a suplay ti “nadalus” nga enerhia​—ti angin. Anian a yamantayo iti “Namarsua iti angin”!​—Amos 4:13.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 23]

Molino ti angin ditoy Espania a napanaganan iti El Molino Zabala nga addaan iti walo a layag

[Ladawan iti panid 24, 25]

Dagiti moderno a turbina ti angin, Cádiz, Espania

[Dagiti Ladawan iti panid 25]

1. Consuegra, Espania

2. Majorca, Espania

3. Aruba, Lesser Antilles

[Credit Lines]

Godo-Foto

Godo-Foto