Panagurnong​—Pagesman nga Agkasapulan iti Kinatimbeng

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY AUSTRALIA

AGUR-URNONGKA kadi iti bambanag a mabalin a kunam nga “addanto aldaw” a mausarmo dagitoy? Bueno, no saan a dumteng dayta nga aldaw, addanto tiempo nga ibellengmo dagiti banag nga awan praktikal a pakausaranda. Ngem makapainteres ta adu ti maragsakan nga agurnong kadagiti banag a saan a pulos a mausar iti praktikal a wagas. Dagitoy dagiti tattao a pagesmanda ti panagurnong.

Dadduma nga apisionado nga agurnong iti bambanag ti gagangay nga agurnong kadagiti bato, selio, wenno daan a sensilio. Dadduma ti maay-ayo nga agurnong kadagiti munieka, abalbalay nga animal, kutsara, medalia, postcard, antigo a banag, plaka, cassette tape, compact disc, wenno pakalaglagipan iti panagbakasion. Nagadu ti pagpilian! Kas pagarigan, adda maysa nga abogado idiay Estados Unidos a nakaurnong iti agarup 200,000 a lansa ti riles! Isu ket maysa kadagiti ginasut nga apisionado nga agsawsawar iti away tapno agbirok kadagiti daan a lansa ti riles nga adda petsa a nayukit kadagiti ulo dagitoy.

Kinuna ti Harper’s Magazine: “Nakaskasdaaw dagiti ur-urnongen ti tattao​—ngipen, peluka, bangabanga, garapon ti biskuit, tiket iti trolley-car, buok, abaniko, ullaw, pagipit, aso, sensilio, baston, agkanta a tumatayab a maawagan iti canary, sapatos, . . . butones, tulang, ipit ti kallugong, pineke a pirma, dagiti umuna nga edision ti maysa a pagbasaan, ken gas mask.”

Adda met dagiti apisionado a kaay-ayoda dagiti karkarna a banag. Alaentayo a pagarigan ti  maysa a Ruso a kondesa a nagurnong kadagiti arinola dagiti nabaknang ken nalatak a tattao idi. Adda Hapon a gobernador a nakaurnong iti 5,000 nga aso​—a nakakulong kadagiti impaaramidna a nagarbo a balay dagitoy. Sigun iti Harper’s Magazine, maysa a nabaknang nga apisionado ti nagurnong iti rinibu a timel “a napreserba kadagiti saggaysa a babassit ken seliado a garapon, a namarkaan iti naggapuanda ken ti nagan ti animal wenno tao a nakaalaanna.”

Uray no adda dagiti pagarigan ti panagurnong kadagiti karkarna a banag, saanen a kabbaro dayta kadagitoy a panawen. Ti panagurnong iti nagadu a libro ken manuskrito, kas pagarigan, ket maysa a kadaanan unayen nga aramid. Ti libro a Light From the Ancient Past saritaenna kadatayo no kasano a ti Asiriano a ni Ari Asurbanipal (maikapito a siglo K.K.P.) ket nangibaon kadagiti eskribana iti amin a lugar tapno agurnong kadagiti nagkauna a rekord ken dokumento agpaay iti naarian a librariana idiay Nineve. Ti palasio ni Asurbanipal ket naglaon iti daytoy nakaskasdaaw a libraria a nakali idi 1853.

Agdinamag met dagiti agtuturay a Griego ken Romano gapu iti panagurnongda kadagiti obra ti arte. Ti libro a Collecting​—An Unruly Passion kunana: “Idi panawen ni Cicero ken Cesar, ti Roma ti kangrunaan a pagarigan ti kinagarbo ti imperio agraman ti panagurnong ken panagusar iti kasayaatan a banag. . . . Dagiti aglaklako iti arte ti nangokupar iti intero a bloke iti siudad. Dadduma kadagiti kabaknangan nga umili ti addaan pay kadagiti bukodda a museo.”

Apay a Kaay-ayo Unay ti Tattao ti Agurnong?

Apay a pagesman ti tattao ita ti agurnong iti bambanag? Kuna ti The Encyclopedia Americana: “Adda pagesman dagiti tattao gapu iti adu a rason ngem ti kangrunaan a makagapu ket pagragsakanda dayta. Makapabang-ar dagiti pagesman wenno apision ken pangsandi iti inaldaw a rutina.” Wen, adu ti maragsakan a mangsukimat laeng kadagiti koleksion dagiti kaay-ayoda a banag.

Dinakamat pay ti maysa nga artikulo iti periodiko a Canberra Times iti Australia a ti koleksion ti apisionado “ti mangipalagip kadagiti lugar ken tattao a dandanin nalipatan. No antigo dagiti koleksion, maipategtayo ti kinalaing ken tarigagay dagiti tattao idi un-unana ken maapresiartayo ti nagrang-ayan ken kinanam-aytayo ita. Wen, ti panagurnong kadagiti banag ket mabalin a makaisuro ken mangnayon iti ad-adu a pannakaammo. Kas pagarigan, ni Rex Nan Kivell, ket maysa nga agdinamag nga apisionado idiay Australia. Nakaurnong iti naisangsangayan a kaadu iti agarup 15,000 a banag a nainaig iti nagkauna a historia ti Australia ken New Zealand.

Ti maysa pay a makagapu iti kinalatak ti panagurnong ket mabalin a patien ti adu a tattao a nasayaat a puonan dagiti naurnongda. Kinuna ti Utne Reader: “Ania koma ti serserbi ti $80 para iti maysa a set ti ‘orihinal a tiket [ti konsierto iti rock] idiay Woodstock idi 1969,’ nga addaan surat a mangipakita nga orihinal dayta, idinto ta dida met binuya ti konsierto? . . . Nagbalinen a dakkel a negosio ti panagurnong kadagiti banag a nainaig iti nalatak a kultura.”

Ngem mamakdaar ti artikulo iti The Canberra Times: “Saan a naan-anay a makaparagsak ti panagurnong. Adda dagiti pagpeggadanna. Saan met ketdi a naagum ti amin nga aglaklako ngem nagadu ti peke ken bugos, a pagparangenda nga agpaypayso, a didan ikabkabilangan ti kinadesente ken nasayaat a kababalin.” Anian a makapaupay a maammuan a peke ken awan serserbina gayam ti “puonan” ti maysa a tao! Talaga ngarud a makatulong kadagiti apisionado ti  kinuna ti Proverbio 14:15: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.”

Kasapulan ti Kinatimbeng

Ti panagurnong ket makabannog ken mangibus iti nagadu a panawen ken kuarta. Dineskribir ti maysa a babai ti ugalina kas “dina mapengdan a pagannayasan.” Inamin ni Alastair Martin, maysa a nabayagen nga apisionado, a “medio karkarna” ti dadduma pay ketdi nga apisionado.

Iti librona a Collecting​—An Unruly Passion, kinuna ni Werner Muensterberger: “No paliiwem dagiti apisionado, matakuatamto a kanayon a kayatda ti maaddaan iti adu a banag. . . . Saan la a basta panagurnong dayta a kasla karkarna kadagiti saan nga apisionado, no di ket ti nagpaiduma ken nakadkadlaw a personalidad ti adu nga apisionado, dagiti nasged a rikna nga ipakitada iti pananggun-odda kadagiti banag, ti kinaragsak wenno ladingitda no makasarak wenno mapukawanda kadagitoy, ken ti pasaray karkarna a kababalin ken ugalida.”

Rumbeng kadi a palubosan ti maysa a Kristiano ti aniaman a pagesmanna a mangibus iti panawenna agingga a saanen a nainsiriban wenno nakababain payen ti aglablabes nga ar-aramidenna? Saan, ta bagbagaannatayo ti Biblia nga ‘agbalintayo a natimbeng.’ (1 Pedro 1:13, footnote ti New World Translation With References) Ket nupay mabalin a makaparagsak ti maysa a pagesman, saan a dayta dagiti “napatpateg a banag” a rumbeng a pakaseknan ti nadiosan a tao. (Filipos 1:10) Alaentayo a pagarigan ni Ari Solomon. Babaen ti panagusarna iti nagadu a kinabaknangna, naisangsangayan ti kaadu dagiti naurnongna a balbalay, kaubasan, kaykayo, ken dinguen. “Aniaman a kiniddaw dagiti matak saanko nga inyadayo kadakuada,” impudno ni Solomon. Ngem nangyeg aya kenkuana iti pudno a pannakapnek ti naan-anay a panangasikasona kadagita a banag? Simmungbat ni Solomon: “Siak, mismo a siak, timmaliawak a mangamiris iti amin nga ar-aramidko nga inaramid dagiti imak ken iti napinget a panagtrabaho nga inaramidko a sipipinget tapno maibanag, ket, adtoy! isuamin kinaubbaw ken panangkamkamat iti angin.”​—Eclesiastes 2:3-11.

Kasanom a malapdan ti interesmo nga agurnong a mangartap kadagiti napatpateg a pakaseknan? Nalabit imtuodem iti bagim, ‘Kasano kaadu a tiempo ti nainkalintegan a busbosek iti daytoy a pagesman wenno pagpalpaliwaan?’ Laglagipem a saan nga agpatingga ti tiempo a nairaman iti basta pananggun-od iti matarigagayan a banag. Kasapulan ti panawen iti panangaywan kadagiti naurnongmo, regular a panangdalus, panangidispley, panangapresiar, ken panangsalaknib kadagitoy. Ti ngay kuarta? Ti aya pagesmam ti mangibus iti kuarta a kasapulam iti panangaramidmo kadagiti rebbengem iti pamiliam? (1 Timoteo 5:8) Adda kadi panagteppelmo a di gumatang no talaga a saanmo a kabaelan dayta? Gapu iti dayta a banag, uray no kasano ti panangikagumaam, saanmo a talaga a maurnong ti amin a banag. Ti imbaga ni Solomon maipapan kadagiti libro ket mabalin nga agpayso met iti dadduma a maurnong a banag: “Ti panagaramid iti adu a libro awan pagnguduanna, ket ti adu a debosion kadakuada makapakil iti lasag.” (Eclesiastes 12:12) Kasapulan ngarud ti Nakristianuan a kinatimbeng.

Kas nadakamat itayen, ti panagurnong ket naawagan a “di magawidan nga essem.” Ngem saan a rumbeng a kasta. No maaramid ti panagurnong buyogen ti kinatimbeng, makapabang-ar, makaparagsak, ken nalabit makaisuro pay ketdi dayta a pagpalpaliwaan.

[Ladawan iti panid 26]

Nainsiriban no kuentaem ti magastosmo iti pagesmam ken panunotem ti mabusbosmo nga oras iti dayta